బాలకాండము - సర్గము 16
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|
వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
తతో నారాయణో దేవో విషుణుః నియుక్తః సుర సత్తమైః |
జానన్ అపి సురాన్ ఏవం శ్లక్ష్ణం వచనం అబ్రవీత్ |౧-౧౬-౧|
ఉపాయః కో వధే తస్య రాక్ష్సాధిపతేః సురాః |
యం అహం తం సమాస్థాయ నిహన్యాం ఋషి కణ్టకం |౧-౧౬-౨|
ఏవం ఉక్తాః సురాః సర్వే ప్రత్యూచుః విష్ణుం అవ్యయం |
మానుషం రూపం ఆస్థాయ రావణం జహి సంయుగే |౧-౧౬-౩|
స హి తేపే తపః తీవ్రం దీర్ఘ కాలం అరిందమ |
యేన తుష్టోఽభవత్ బ్రహ్మా లోక కృత్ లోక పూర్వజః |౧-౧౬-౪|
సంతుష్టః ప్రదదౌ తస్మై రాక్షసాయ వరం ప్రభుః |
నానావిధేభ్యో భూతేభ్యో భయం న అన్యత్ర మానుషాత్ |౧-౧౬-౫|
అవజ్ఞాతాః పురా తేన వరదానే హి మానవాః |
ఏవం పితామహాత్ తస్మాత్ వరదానేన గర్వితః |౧-౧౬-౬|
ఉత్సాదయతి లోకాన్ త్రీఈన్ స్త్రియః చ అపి అపకర్షతి |
తస్మాత్ తస్య వధో దృష్టో మానుషేభ్యః పరంతప |౧-౧౬-౭|
ఇతి ఏతత్ వచనం శ్రుత్వా సురాణాం విష్ణుః ఆత్మవాన్ |
పితరం రోచయామాస తదా దశరథం నృపం |౧-౧౬-౮|
స చ అపి అపుత్రో నృపతిః తస్మిన్ కాలే మహాద్యుతిః |
అయజత్ పుత్రియాం ఇష్టిం పుత్రేప్సుః అరిసూదనః |౧-౧౬-౯|
స కృత్వా నిశ్చయం విష్ణుః ఆమంత్ర్య చ పితామహం |
అంతర్ధానం గతో దేవైః పూజ్య మానో మహర్షిభిః |౧-౧౬-౧౦|
తతో వై యజమానస్య పావకాత్ అతుల ప్రభం |
ప్రాదుర్భూతం మహద్భూతం మహావీర్యం మహాబలం |౧-౧౬-౧౧|
కృష్ణం రక్తాంబర ధరం రక్తాస్యం దుందుభి స్వనం |
స్నిగ్ధ హర్యక్ష తనుజ శ్మశ్రు ప్రవరం ఊర్ధజం |౧-౧౬-౧౨|
శుభ లక్షణ సంపన్నం దివ్య ఆభరణ భూషితం |
శైల శృఙ్గ సముత్సేధం దృప్త శార్దూల విక్రమం |౧-౧౬-౧౩|
దివాకర సమాకారం దీప్త అనల శిఖోపమం |
తప్త జాంబూనదమయీం రాజతాంత పరిచ్ఛదాం |౧-౧౬-౧౪|
దివ్య పాయస సంపూర్ణాం పాత్రీం పత్నీం ఇవ ప్రియాం |
ప్రగృహ్య విపులాం దోర్భ్యాం స్వయం మాయామయీం ఇవ |౧-౧౬-౧౫|
సమవేక్ష్య అబ్రవీత్ వాక్యం ఇదం దశరథం నృపం |
ప్రాజాపత్యం నరం విద్ధి మాం ఇహ అభ్యాగతం నృప |౧-౧౬-౧౬|
తతః పరం తదా రాజా ప్రతి ఉవాచ కృత అంజలిః |
భగవన్ స్వాగతం తేఽస్తు కిమహం కరవాణి తే |౧-౧౬-౧౭|
అథో పునః ఇదం వాక్యం ప్రాజాపత్యో నరోఽబ్రవీత్ |
రాజన్ అర్చయతా దేవాన్ అద్య ప్రాప్తం ఇదం త్వయా |౧-౧౬-౧౮|
ఇదం తు నృప శార్దూల పాయసం దేవ నిర్మితం |
ప్రజా కరం గృహాణ త్వం ధన్యం ఆరోగ్య వర్ధనం |౧-౧౬-౧౯|
భార్యాణాం అనురూపాణాం అశ్నీత ఇతి ప్రయచ్ఛ వై |
తాసు త్వం లప్స్యసే పుత్రాన్ యదర్థం యజసే నృప |౧-౧౬-౨౦|
తథా ఇతి నృపతిః ప్రీతః శిరసా ప్రతి గృహ్య తాం |
పాత్రీం దేవ అన్న సంపూర్ణాం దేవ దత్తాం హిరణ్మయీం |౧-౧౬-౨౧|
అభివాద్య చ తత్ భూతం అద్భుతం ప్రియ దర్శనం |
ముదా పరమయా యుక్తః చకార అభిప్రదక్షిణం |౧-౧౬-౨౨|
తతో దశరథః ప్రాప్య పాయసం దేవ నిర్మితం |
బభూవ పరమ ప్రీతః ప్రాప్య విత్తం ఇవ అధనః |౧-౧౬-౨౩|
తతః తత్ అద్భుత ప్రఖ్యం భూతం పరమ భాస్వరం |
సంవర్తయిత్వా తత్ కర్మ తత్ర ఏవ అంతరధీయత |౧-౧౬-౨౪|
హర్ష రశ్మిభిః ఉద్ద్యోతం తస్య అంతఃపురం ఆబభౌ |
శారదస్య అభిరామస్య చంద్రస్య ఇవ నభః అంశుభిః |౧-౧౬-౨౫|
సః అంతఃపురం ప్రవిశ్య ఏవ కౌసల్యాం ఇదం అబ్రవీత్ |
పాయసం ప్రతిగృహ్ణీష్వ పుత్రీయం తు ఇదం ఆత్మనః |౧-౧౬-౨౬|
కౌసల్యాయై నరపతిః పాయస అర్ధం దదౌ తదా |
అర్ధాత్ అర్ధం దదౌ చ అపి సుమిత్రాయై నరాధిపః |౧-౧౬-౨౭|
కైకేయ్యై చ అవశిష్ట అర్ధం దదౌ పుత్రార్థ కారణాత్ |
ప్రదదౌ చ అవశిష్ట అర్ధం పాయసస్య అమృత ఉపమం |౧-౧౬-౨౮|
అనుచింత్య సుమిత్రాయై పునః ఏవ మహీపతిః |
ఏవం తాసాం దదౌ రాజా భార్యాణాం పాయసం పృథక్ |౧-౧౬-౨౯|
తాః చ ఏవం పాయసం ప్రాప్య నరేంద్రస్య ఉత్తమాః స్త్రియః |
సమ్మానం మేనిరే సర్వాః ప్రహర్ష ఉదిత చేతసః |౧-౧౬-౩౦|
తతస్తు తాః ప్రాశ్య తద్ ఉత్తమ స్త్రియో
మహీపతేః ఉత్తమ పాయసం పృథక్ |
హుతాశన ఆదిత్య సమాన తేజసః
అచిరేణ గర్భాన్ ప్రతిపేదిరే తదా |౧-౧౬-౩౧|
తతస్తు రాజా ప్రతివీక్ష్య తాః స్త్రియః
ప్రరూఢ గర్భాః ప్రతి లబ్ధ మానసః |
బభూవ హృష్టః త్రిదివే యథా హరిః
సురేంద్ర సిద్ధ ఋషి గణాభిపూజితః |౧-౧౬-౩౨|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే బాలకాండే షోడశః సర్గః |౧-౧౬|