పురుష సూక్తము
ఇది w:పురుష సూక్తము యొక్క పూర్తి పాఠం.
1. సహస్రశీర్షా పురుషః సహస్రాక్షః సమస్రపాత్ |
స భూమిం విశ్వతో వృత్వా అయతిష్ఠ ద్దశాజ్ఞులమ్ ||
2. పురుష ఏవేదగం సర్వమ్ య ద్భూతం యచ్చ భవ్యమ్ |
ఉతామృతత్వ స్యేశానః య దన్నే నాతిరోహతి ||
3. ఏతావా నస్య మహిమా ఆతో జ్యాయాగంశ్చ పూరుషః |
పాదోస్య విశ్వాభూతాని త్రిపాదస్యామృతం దివి ||
4. త్రిపా దూర్ధ్వ ఉదై త్పురుషః పాదో స్యేహాభవాత్పునః |
తతో విష్వ జ్వ్యక్రామత్ సాశనానశనే అభి ||
5. తస్మాద్విరాడజాయత విరాజో అధిపూరుషః |
స జాతో త్యరిచ్యత పశ్చాద్భూమి మధో పురః ||
6. యత్పురుషేణ హవిషా దేవా యజ్ఞ మతన్వత |
వసన్తో అస్యాసీ దాజ్యమ్ గ్రీష్మ ఇధ్మః శర ద్ధవిః ||
7. సప్తాస్యాసన్ పరిధయః త్రిస్సప్త సమిధః కృతాః |
దేవా యద్యజ్ఞం తన్వానాః అభధ్నన్ పురుషం పశుమ్ ||
8. తం యజ్ఞం బర్హిషి ప్రౌక్షన్ పురుషం జాత మగ్రతః |
తేన దేవా అయజన్త సాధ్యా ఋషయశ్చ యే ||
9. తస్మాద్యజ్ఞాత్ సర్వహుతః సంభ్రుతం పృషదాజ్యమ్ |
పశూగంస్తాగం శ్చక్రే వాయవ్యాన్ ఆరణ్యాన్ గ్రామ్యాశ్చ యే ||
10. తస్మా ద్యజ్ఞాత్ సర్వహుతః ఋచః సామాని జజ్ఞిరే |
ఛందాగంసి జజ్ఞిరే తస్మాత్ యజు స్తస్మా దజాయత ||
11. తస్మా దశ్వా అజాయన్త యే కే చోభయా దతః |
గావో హ జజ్ఞిరే తస్మాత్ తస్మా జ్జాతా అజావయః ||
12. యత్పురుషం వ్యదధుః కతిధా వ్యకల్పయన్ |
ముఖం కిమస్య కౌ బాహూ కావూరూ పాదా వుచ్యేతే ||
13. బ్రాహ్మణోస్య ముఖమాసీత్ బాహూ రాజన్యః కృతః |
ఊరూ తదస్య యద్వైశ్యః పద్భ్యాగం శూద్రో అజాయత ||
14. చంద్రమా మనసో జాతః చక్షోః సూర్యో అజాయత |
ముఖా దింద్రశ్చాగ్నిశ్చ ప్రాణా ద్వాయు రజాయత ||
15. నాభ్యా ఆసీ దంతరిక్షమ్ శీర్షణో ద్యౌః సమవర్తత |
పధ్భ్యాం భూమి ర్దిశః శ్రోత్రాత్ తథా లోకాగం అకల్పయన్ ||
16. వేదాహ మేతం పురుషం మహాన్తమ్ ఆదిత్యవర్ణం తమసస్తు పారే |
సర్వాణి రూపాణి విచిత్య ధీరః నామానికృత్వా భివదన్ యాదాస్తే ||
17. ధాతా పురస్తా ద్య ముదాజహార శక్రః ప్రవిద్వాన్ ప్రదిశ శ్చతస్రః |
తమేవం విద్వా నమృత ఇహ భవతి నా న్యః పన్థా ఆయనాయ విద్యతే ||
18. యజ్ఞేన యజ్ఞ మయజన్త దేవాః తాని ధర్మాణి ప్రథమా న్యాసన్ |
తేహ నాకం మహిమాన స్సచన్తే యత్ర పూర్వే సాధ్యా స్సంతి దేవాః ||