అంటువ్యాధులు (ఆయుర్వేదము)
యామయా వ్యవస్మారి
శ్విత్రి కుష్ఠి కులాని చ
చతుర్దశకులా నీమా
న్యపి బాహ్యాని నిర్ది శేత్
అత్యుచ్చక మతిహ్రస్వం
అతివర్ణం చ వర్జయేత్
హీనాంగ మతిరిక్తాంగ
మామయాని కులాని చ
సదా కామకులం వర్జ్యం
రోమశానాం చ యక్కులం
అపస్మారకులం యచ్చ
పాండురోగకులం భవేత్.
"కులానురూపాః ప్రజాః సంభవంతీతి హారితవచనాత్హీ నక్రియం విహితక్రియారహితం నిష్పురుషం, మాత్రపరి శేషం, నిశ్ఛందః, విద్యాహీనం, రోమళం, సర్వావయవసంరూఢరోమకం, ఆర్శసమ్, అరోరోగపీడితం" అని ధర్మనిర్ణయాధికారి యగు యముడు కూడ ఇట్లే చెప్పెను. ఇట్టి ప్రమాదభరితము లగు కొన్ని వ్యాధులుగల స్త్రీ పురుషులకు మరణదండన సయితము విధించి తుద కీ వ్యాధుల యొక్క వ్యాప్తి దేశమునం దరికట్టవలసినదిగా ప్రభుత్వస్థాయియందు దండనాధి కారముగా శాసించిరి. ఈ అంటువ్యాధులను గురించి యింతవరకు జరిగిన చర్చ యంతయు సుశ్రుతుని మతము ననుసరించి చేయబడినది.
ఇక బ్రహ్మర్షి యగు చరకునిమతము ననుసరించి అంటువ్యాధులుగా, జనపదోద్ధ్వంసకములుగా వాడుకకలిగి తీవ్ర వేదనాత్మకములును, సద్యః ప్రాణహరములునగు విషూచి, మశూచి, వినర్పి, విస్ఫోటము లను నాలుగు విధములగు వ్యాధులను అంశాంశ కల్పనమున పదు మూడు భేదములుగా విస్తరించి సద్యః ఫలప్రదములగు చికిత్సా సహితముగ తెలియచేయబడును. ఆ కల్పనవిధ మిది :
1. విషూచి : ఇది ఒకేవిధముకలదు. త్రిదోషజనితము .(కలరా యని వాడుకయందు ప్రసిద్ధి కలదు.) 2. మశూచి : ఇది రెండు విధములు. (1) శీతల : ఇది మందకఫము, క్షీణవాతముగల పిత్తాధిక్యతచే జనించును. శరీరము నిండుగా ఎఱ్ఱని, సన్నని పొక్కులు కలుగును. వేపపూత, ఆటలమ్మ, చిన్నమ్మవారు తెలుగునాట వాడుక కలదు. (2) మహాశీతల : ఇది క్షీణపిత్తము, కఫోల్బణ గల వాతాధిక్యతచే జనించును. తీవ్రవేదత్మకము, సెనగలవలె బొబ్బలు పెద్ద లేచును. సద్యఃప్రాణహర ముగాగాని, విరకురూపములను కలుగ జేయునదిగా పరిణమించును. దీనిని పెద్దమ్మ వారందురు. 3. 'విసర్పమూ : ప్రాకి వ్యాపించు స్వభావము క "సర్పి” యని వాడుక. మహా తీవ్ర వేద కలిగించును. స్థాన భేదముల చే సద్యఃహరము. ఇది ఏడు విధములు -
(1) 'కాలవిసర్పమూ: కేవల వాత జనితము, చంక కణతలు, గజ్జలు, రొమ్ము, వీపు, మో మడతలు, వీటియందు పళ్ళికలవలె కాలి చిన్న చిన్న బొబ్బలు లేచును. రసి కారుటఁ లేకుండుటయు కలుగును.
(2) 'రక్తవిసర్పమూ : పై వాతజమువలెనే తకి లక్షణములు కలిగి బొబ్బలు ఎరుపుర కలిగియుండును.
(3) 'జలవిసర్పమూ : కేవల కఫజనితము. పిత్తజములవలెనే తక్కిన లక్షణములు క బొబ్బలు తెలుపుగను, నీరు నిండియున్న నిగారింపుగను కనుపడుచుండును. පු రసియు తేలిక గా నీరువలె నుండును.
(4) 'విషవిసర్పమూ: త్రిదోష జనితము. పైలక్షణ లన్నియు నుండును. కందిన కంచర కలిగియుండు బొబ్బలు కలుగును.
(5) 'అగ్ని విసర్పమూ : వాతపిత్తజము.ములు పూర్వోక్తములే. బొబ్బలు మికి మంటలు కలిగియుండును.
(6) 'గ్రంథివిసర్పమూ : వాతకఫజనితము. సం యందు మాత్రమే గ్రంథులు కలుగును. ష్యుని ధనువువలె ముందునకు వంచి వేయ
