| తే. | రామ కపటభావం బెందు నేమియునుజ | 23 |
రామ. ఇట్లు పల్కెడునంత = ఇపుడు తాఁబల్కెడుపాటి, హృదయసాహసమున, దాక్షిణ్యము, లవంబు దనకు లేమిన్ = ఇంచుకంతేనిఁ దన కుండకుండుటఁబట్టి, తోరంపుబిరుసున, దుశ్శాసనుఁడవని = శిక్షింప శక్యము కానివాఁడ వనియు, విభు = దశరథునియొక్క, ఊరకునికిన్ = మాటాడకుండుటను, భావింపన్ = విచారింప, ఇతనికిన్ = ఈరాజునకు, ఏనన్నపని చేయుట = రాజ్యము విడిచి వనవాసమునకుఁ బోవుట, ఎంతయు నభిమతార్థం బని, కని = తెలిసి, అవారణమగు = అన్యశంక లేక యనుట, వనవాస మనెడుస్థితియందు, అన్వీత = ఆనుసరింపఁబడ్డ, గర్హణభయ = పితృవచనోల్లంఘననిందాభయము గల, నిష్ఠన్ = సౌజన్యమనుట, తోఁపన్ = ప్రకాశింపఁగా, స్వాంతవర్తనమును గూర్పుమని యన్వయము. వనవాసమునకుఁ బూనుమనుట, రామ = సంబుద్ధి, నీదు = నీయొక్క, నెమ్మనమునందుఁ గపటభావం బెందు నేమియు జనింపదు, ఇది స్తోత్రపూర్వకముగా వనవాసమునకుఁ బురికొలుపుట, భూత = అయిన, భవత్ = నీయొక్క, భవ్యగురు = పూజ్యుఁడైన తండ్రియొక్క, మహాజ్ఞచేత, నెఱయన్ =ఇంకఁ బదిలముగా, నాయమ్మ = న్యాయమునె, ఇది తద్భవపదము. నెమ్మనమునందుఁ బాదుకొలుపుమని యన్వయము.
భారత. ఇట్లు పల్కెడు, అంతన్ = అంతటిలోన, దుశ్శాసనుఁడు, అవనివిభునూరకునికిన్ = ధృతరాష్ట్రునియూరకునికిచేత, ఏను, ఆన్నపని = దుర్యోధనునిపని, చేయుట, అవారణన్ = అడ్డగింపు లేని, మగువన్ = ద్రౌపదిని, అవాసస్స్థితిన్ = వస్త్రరహిత మైనస్థితిని, కూర్పుస్వాంతవర్తనమునన్ = విగతవస్త్రఁ జేయుతలఁపునందు, వీత = పోఁగొట్టఁబడిన, గర్హణభయముగల, నిష్ఠన్ = తలపెట్టుటచేత, తోఁపఁగా, రామకున్ = ద్రౌపదికి, అపటభావంబు= వస్త్రరాహిత్యము, ఏమియును జనింపదు, ఆయమ్మ = ద్రౌపది, పాదుకొలుపు = తలఁచునట్టి, భూతభవద్భవ్యగురు = భూతభవిష్యద్వర్తమానములకుఁ గర్త యైనహరియొక్క, మహాజ్ఞ యెంతటిపెంపు నీదు, అని కవివాక్యము.
| సీ. | తొల్లి యొకప్పు డెందును గన్న యది గాక | |
