పుట:రాఘవపాండవీయము (పింగళి సూరన).pdf/152

ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


జనని గర్హ్యాచారమున కోడ కెట్లొ యే
            మంద్రొ బంధువు లన్వయాదిగుణగు
రుత మాయనాడుదు రోదరం బిట్టిచో
            నూహింప నౌచిత్యయుక్త మనక


తే.

తద్విధిని హరియించె నత్యంతదుష్ట
మతిని దుర్యోధనుఁడు సపత్నితనయుండ
జాతశాత్రవరాజ్యవిభూతి మీఱు
టుల్లమున నించుకంతయు నోర్వలేక.

19

రామ. ఘనధర్మ = అధికధర్మములుగల, సుత = రామునియొక్క, రాజ్యఘటనయందుఁ గల, ఆశలన్ = అపేక్షలచేత, ఉనికి = దశరథునియునికిని, అసహ్యమాన = సహింపఁబడని, తద్వైభవ = రామునివైభవముగల, మందరచేత, ఉన్మథిత = మథింపఁబడిన, హృద్విష = హృదయమనెడు సముద్రమునకు, విషాయిత = కాలకూటవిషముభంగిని బుట్టిన, ద్వేషము గలది, భరతజనని = కైకేయి, గర్హ్యాచారమునకు నోడక, అన్వయాదిగుణ, గురుత = గురుత్వమును, మాయనాడుదురో = తూలింతురో, దరంబు = భయము, “దరో స్త్రియాం భయే శ్వభ్రే" అని అ. ఔచిత్యయుక్తము = ఉచితము, అనక = ఇటని విచారింపక, తద్విధిన్ = ఆపట్టాభిషేకవిధిని, హరియించెన్ = మానిచెను, అత్యంత, దుష్టమతిన్ = దుష్టబుద్ధిచేత, దుర్యోధనుఁడు = పోట్లాడ శక్యము కానివాఁడు, సపత్ని = సవతియొక్క, తనయుండు = కుమారుఁడు, అజాతశాత్రవ = నిష్కంటకమైన, రాజ్యవిభూతిన్ = రాజ్యైశ్వర్యముచేత, మీఱుట = అతిశయించుట, ఉల్లమున నించుకంతయు నోర్వలేక.

భారత. ఘన, ధర్మసుత = ధర్మరాజుయొక్క, ఆశలన్ = దిక్కులయందు, తత్ = ఆధర్మరాజుయొక్క వైభవమనెడి, మందర = మందరపర్వతముచేత, ద్వేషభరతన్ = ద్వేషాతిశయము గలవాఁ డౌటఁ జేసి, జన = లోకులచేత, నిగర్హ్య = నిందింపఁదగిన, ఆచారమునకు నోడక, అన్వయాదిగుణ, గురుత = గురుత్వమును, ఏమంద్రొ = ఏమందురో, మాయనాడు = మాయచేత నాడెడి, దురోదరంబు = జూదము, “పణే ద్యూతే దురోదర” మ్మని అ. ఔచితి = ఔచిత్యముతోడ, అయుక్తము = రహితము, అనుచితమనక యనుట, తద్విధిన్ = ఆమాయాద్యూతవిధిచేత, సపత్నిత = శత్రువుగాఁ జేయఁబడిన, “రిపౌ వైరిసపత్నారిద్విషద్ద్వేషణదుర్హృదః అని అ. నయుండు = నీతిగలవాఁడు, దుర్యోధనుఁడు, అజాతశాత్రవ = ధర్మరాజుయొక్క, రాజ్యవిభూతిని మీఱుట నోర్వలేక హరియించె నని క్రిందటి కన్వయము.