పుట:రసార్ణవాలఙ్కారము (ప్రకాశవర్షుఁడు).pdf/72

ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


72.

ప్రకృ[తస్య] విచారస్య తదా దేయో జలాఞ్జలిః
ఉపయోగం వినా కిన్తు న క్వా ప్యర్థో విరాజతే.

అర్థశాస్త్రముయొక్క పదియుపయోగములు.

73.

ఉప[యోగాన్]దశైకస్మా దర్థస్యాస్య ప్రచక్ష్మహే
క్వచి దేవ హి కోప్యర్థో దేశే దేశే ప్రవర్తతే.


74.

[క్వచిత్] తస్యోపయోగస్య దేశ ఏవ నిబన్ధనమ్
కార్యత్వే సర్వసామాన్యే కార్యం కార్యాన్త++కమ్.


75.

అర్థాన్తరానుబన్ధిత్వా త్తత్ర కార్యనిబన్ధనమ్
ఉపకారాదినానార్థప్రతిఘాతో హి దృశ్యతే.


76.

తత్రా++ప్రతీఘాత ఉపయోగనిబన్ధనమ్
దత్త్వార్థం వైరిణాం సన్ధౌ కృతే వైరం నివర్తతే.


77.

[అ]తో వైరనివృత్తి స్యా దుపయోగనిబన్ధనమ్
అర్థేన వర్తనం యచ్చ తద్విఖ్యాతం గృహే గృహే.


78.

++మేవ తతో వృత్తి రుపయోగనిబన్ధనమ్
గుణినో౽పి దరిద్రస్య నాదరః ప్రాకృతా జ్జనాత్.


79.

తస్మా దర్థోప[యోగా]ర్థం భవే న్మానో నిబద్ధనమ్
అపి నిర్వ్యాజవీరస్య న త్యాగవిరహే యశః.


80.

తత్కీర్తిరేవ తత్ర స్యా దుపయోగనిబన్ధనమ్
తస్మా దర్థార్జనోపాయా నుపయోగాం శ్చ తత్త్వతః.

అర్థాగమము - కామము.

81.

యతో జానన్తి ధీమన్తః సో[ప్య]ర్థాగమ ఇష్యతే
స్త్రీపుంయోగస్తు కన్దర్పలలితం కామ ఉచ్యతే.


82.

తత్రైకత్రాభియుక్తే స్త్రీ+++యత్ర తద్ ద్విధా
తయోస్తు మన్మథక్రీడాచాతుర్యావర్జనార్థినోః.

కామాగమము- వాత్స్యాయనము.

83.

శాస్త్రం కామాగమో నామ [యథా వాత్స్యా]య నాదికమ్
కన్యా స్వస్త్రీ పరస్త్రీ చ సామాన్యేతి చ యోషితామ్.

స్త్రీలు నాలుగువిధములు, కన్యాగతకామము ద్వివిధము, స్వస్త్రీకామము ద్వివిధము.

84.

భవన్తి భేదాశ్చత్వారః తత్ప్రభేదా స్త్వనేకశః
 తత్ర కన్యాగతః కామో ద్విధా తద్జ్ఞై రుదాహృతః.


85.

వైవాహికో భవ త్యేకో ద్వితీయః [పారదా]రికః
స్వస్త్రీ రూఢావరుద్ధేతి ద్విధా కామో౽పి తద్గతః.


86.

దృష్టాదృష్టఫలః పూర్వో దృష్టార్థైకఫలో౽పరః