ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


వ.

మఱి సంభోగవిశేషం బగు పంచవిధశృంగారం బెట్టి దనిన—


క.

శృంగారభంగు లైదుతె
ఱంగులు వాగ్విలసనంబు రహినైపధ్యం
బంగక్రియ[1]సంకీర్ణము
సంగతముగ మిశ్రమనఁగఁ జనుఁ గంసారీ.


గీ.

తలఁప వాగ్వృత్తి సంకీర్ణములును గ్రియలుఁ
బరఁగు నొక్కొక్కవిధము నైపధ్య మైదు
తెఱఁగులై యుండు మిశ్రంబు త్రివిధ మి
ట్లుద్దాతశృంగార మేకాదశాంచితముగ.


క.

తనమదిఁ గలసంతోషము
వనజానన తాన చెప్ప వాగ్వృత్తి యగుం
దనచెయ్వులు నెచ్చెలులకు
ననయము గానంగనైన నది క్రియ యయ్యెన్.


వాగ్వృత్తి కుదాహరణము—


క.

కన్నులపండుగ సుమ్మీ
వెన్నుఁడు తద్గుణచయంబు వీనుల కమృతం
బెన్నఁగఁ దత్పరిరంభణ
మన్నిసుఖంబులకు నెక్కు డతివా నాకున్.


అంగక్రియ కుదాహరణము—


క.

తొయ్యలి హరికౌఁగిలిఁ గని
పయ్యెద చనుఁగవకు మాటుపఱచుట తగుఁబో
అయ్యధరముపై నంగుళ
మొయ్యనఁ గదియించెఁ జూపకుండుట తగునే.


క.

ఎందును నైపధ్యమునకుఁ
జందనభూషాంబరప్రసవములు వేర్వే
ఱొందుఁ జతుర్విధ మొక్కటి
యందంబుగఁ బంచవిధములై యటు జరుగున్.


అనులేపనశృంగారమున కుదాహరణము—


క.

వనితకు హరి యొనరించిన
నునుబూఁతలు మకరికామనోహరలిపులం
బనగలియు బాహుయుగళము
దనరును వలిపెంపుఱవికెఁ దాల్చిన భంగిన్.


ఆభరణశృంగారమున కుదాహరణము—


క.

యువతి రత్నాభరణము
లవయవములఁ గీలుకొల్పి హరిపరిరంభో
త్సవవాంఛ నిడదు నిఱిచను
గవనెపమున హారవల్లికలు కంఠమునన్.


వస్త్రశృంగారమున కుదాహరణము—


క.

అలఘుకుచకలశయుగళము
లలితోరుద్వయము నుజ్జ్వలస్థితిఁ దనక
న్నుల కిం పొసఁగవలయునని[2]
పొలఁతికిఁ గృష్ణుండు జిలుగుఁబుట్టముఁ గట్టెన్.

  1. వాగ్విలసనంబు నైపధ్యమున్ అంగక్రియ (మూలము)
  2. కన్నుల కిం పొసంగవలయునని తన (మూలం)