ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది


యౌవనోత్థభావహావాద్య లయ్యలం
కృతుల నూపురాది వితతభూష
లౌఁ దటస్థములు పికాదులు దండచ
క్రములగతి నిమిత్తకారణములు.


వ.

అం దాలంబన కుదాహరణము—


చ.

మెఱుఁగులపుంజ మీతరుణిమేను సుధాకరుకాంతిచేగ యీ
తెఱవశరీర మీయబలదేహము క్రొవ్విరితావిక్రోవి నా
నొఱపగు రుక్మిణీరమణి యుజ్జ్వలవాసవరత్నరాశియై
మెఱసిన గోపకృష్ణుఁడు సుమీ పొసఁగున్ హృదయేశ్వరుండుగాన్.


వ.

మఱి యుద్దీపనభావకములందు నాలంబనగుణంబున కుదాహరణము—


చ.

ఉదరకృశత్వముం బిఱుఁదునున్నతి[1]యుం జనుదోయిబేర్మియుం
బొదలిన నీలవేణియును బున్నమచందురుని నాదరించు న
వ్వదనముఁ గన్నుదోయిగరువంబును రుక్మిణి కింతయొప్పునే
మదనునితల్లి దా ననుట మానిని యౌవనమందె[2] తెల్పెడిన్.


వ.

ఉద్దీపనంబునందు శృంగారచేష్ట లన్నవి భావ, హావ, హేలా, మాధుర్య,
ధైర్య, లీలా, విలాస, విచ్ఛిత్తి, విభ్రమ, కిలికించిత, భావసూచక, కుట్ట
మిత, బిబ్బోక, లపిత, కుతూహల, చకిత, విహృత, హాసంబు లనం బదు
నెనిమిది యయ్యెం దత్స్వరూపోదాహరణంబు లెట్టి వనిన.


క.

మానితమైనరసాభి
జ్ఞానమునకు యోగ్య మగుట[3] ననుభావంబై
దాన నొకించుక గానఁగ
నైనవికాసంబుపేరు హావం బయ్యెన్.


భావహావములకు రెంటికి నుదాహరణము—


ఉ.

ఆలతి చేసి వల్లకి నఖాగ్రమునన్ శ్రుతిఁగూడ మీటుచున్
బాలకి నిర్విశంకగతి బాడెడు[4] బాల్యమునందు నీకథల్
మే లనవచ్చు నవ్వనిత మిండతయయ్యును బాడుచుండె సి
గ్గేల తనూలతం బులక లించుక యేల వహించెఁ గేశవా.


క.

భావమునందు సువ్యక్తం
బై విక్రియ దోఁప హేలయగు నాభరణా
భావమునందును నంచిత[5]
భావము మాధుర్య మనఁగఁ బ్రస్తుతికెక్కున్.


హేల కుదాహరణము—


చ.

ఇతరు లెఱుంగకుండఁ గమలేక్షణ నీహృదయంబులోన దాఁ
చితి మురవైరి నించుకయుఁ జెప్పవు చెప్పకయున్న మాను నీ

  1. బిఱిఁదియున్నతి
  2. యౌవనమందుఁ
  3. కయోగ్యమనుట
  4. బాడుడు
  5. నుదంచిత