ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

శ్రీరస్తు

రసాభరణము

ద్వితీయాశ్వాసము

క.

శ్రీయుతుఁడు భక్తలోకమ
నోయుతుఁ డాధ్రువవిభీషణుల నాకల్ప
స్థాయిగ రక్షించిన కరు
ణాయుతుఁడగు ధ్రువపురీశుఁ డధిపతి మాకున్.


క.

మును సాధారణరూపం
బునఁ బ్రథమస్థాయిభావముగఁ గ్రమగతిఁ జే
ప్పిన రతికిని సాధారణ
వినుతవిశేషంబు లిచట వివరింపనగున్.


మ.

రతి దానాయకనాయికాదిపరతన్ రంజిల్లు శృంగార మై
క్షితిలో దేవగురుద్విజాదిపరతం జెన్నొందు సద్భక్త యై
సుతమిత్రాశ్రితసోదరాదిపరతన్ సొంపారు వాత్సల్య మై
మితి చెప్పంగలదే రసస్థితికి బేర్మిం జూడఁగా నెయ్యెడన్.


వ.

ఇట్టి శృంగారభక్తివాత్సల్యంబుల కుదాహరణము—


శా.

ప్రేమం జూచిరి ప్రాణనాథుఁ డనుచున్ బింబాధరీరత్నముల్
స్వామిత్వప్రణిపత్తి మైఁ గొలిచి రోజం బౌరలోకంబు చే
తోమోదంబునఁ బుత్రభావనఁ గడుం దోతేర నంతన్ ఘన
శ్రీమీఱ న్వసుదేవదేవకు లొగిన్ సేవించి రావెన్నునిన్.


వ.

మఱి తత్సజాతీయ విజాతీయంబు లెట్టి వనిన—


క.

మొదల సజాతీయం బను
నది విభునకు నాయికాంతరాలోకనమై
పొదలు విజాతీయం బను
నది గ్రోధాఢ్యంబు రెండు నహితము రతికిన్.


ఉదాహరణము—


ఉ.

ఎన్నఁడు చూచె నన్ను నతఁ డింపు దలిర్పఁగ నాఁటనుండియు
న్మన్నన వెల్తిగాఁడు, పరమానవతీసతిపొంతఁ బోఁడు, ప్ర
చ్ఛన్నవిరోధి మజ్జనని చాయలువాఱఁగ నేమి పల్కిన
న్మిన్నక పోవుఁగాని తరుణీ మదిఁ గ్రోధము లేదు శౌరికిన్.


వ.

మఱి విభావాదు లెట్టివనిన—


సీ.

పరఁగ శృంగారవిభావంబులందు నాలంబనోద్దీపనలక్షణములు
నాలంబనంబు నాయకనాయికాకృతి రససమవాయుకారణము దాన
ఘటకల్పనకు మృత్తికయుఁబోలె వెండి యుద్దీపనమ్మును నాల్గుతెఱఁగులందు
గురుతరాలంబనగుణము దా రూపయౌవనముఖ్యమై చేష్ట లనుపమాన