పుట:రసాభరణము.pdf/16

క.⁠

మేదోమాంసాసృక్శ ల్యాదివివిధదుష్టదర్శనాదులవలనం బ్రాదుర్భవించుహేయం బేది యది జుగుప్స యనఁగ నెన్నికకెక్కున్.

⁠

—జుగుప్స కుదాహరణము—

ఉ.⁠

చిక్కిరి నేఁడు రక్కసులు సీ బలభద్రునిముష్టిఘట్టనం బుక్కిటిమద్యమున్ రుధిరపూరము నొక్కటిగా బుగుల్కొనం గ్రక్కుచు సీరధారఁ దెగి కండలు గుండెలుఁ గీకసంబులుం దక్కక చిక్కుజీరువడి దగ్గఱ రాలిపెఁ బూతిగంధమున్.

⁠

క.⁠

క్షితిఁ గారణంబుకంటెను వ్యతిరిక్తం బైనయట్టి యభినవకార్య స్థితిదర్శనచేతోవి స్మృతి[1] విస్మయ మనఁగ నుల్లసిల్లు ముకుందా.

⁠

—విస్మయమున కుదాహరణము—

చ.⁠

కొడుకఁడ వైననీకు నిదె కొమ్మనుచున్ సెలవిం గరాంగుళం బిడి భువనప్రపంచము లనేకము లంగిటఁ గాంచె నందులోఁ గొడుకున కుగ్గువెట్టు తనకోమలరూపము నొప్పఁగాంచి య ప్పడఁతి యశోద నివ్వెఱఁగుపాటు వహించె మనోగతంబునన్.

⁠

క.⁠

ఎరవగు[2] సంసారం బ స్థిరముగఁ గని నిర్వికారచేతనుఁ డగు న ప్పురుషుని సుఖదుఃఖాద్య స్మరణము లోకంబునందు శమమై చెల్లున్.

⁠

—శమమున కుదాహరణము—

చ.⁠

కటకట! రాజ్య మంత్యనరకం బటె దేవపదంబు లన్నియుం గుటిలనిశాటభర్జనలకు న్సదనం బటె యింక సౌఖ్య మే మిటఁ గల దంచు సర్వమును మిథ్యగఁ జూచు బుధాళిలోని సం కటములు బాహ్యదుర్దశలుఁ గ్రాఁగు గదాధరరక్షణంబునన్.

⁠

క.⁠

స్థాయిత్వం బీభావని కాయంబున కేమిట న్విఘాతము లేకు చ్ఛ్రేయమగు వెండి యేమిటఁ బాయక తలకొను రసానుభవ మనిరేనిన్.

⁠

వ.⁠

స్థాయిభావములు సజాతీయ విజాతీయంబులం జెడక దృఢవిభావ సదమలానుభావ సాత్త్వికభావ సంచారికభావముల రసములై వర్తించు నందు సజాతీయ విజాతీయభావము లెట్టి వనిన.

⁠

క.⁠

అరయ సజాతీయములై జరగు నిజస్థాయిభావజనితాంతరముల్ సొరిది విజాతీయములై జరగుఁ బరస్థాయిభావజనితాంతరముల్.

⁠

1. విస్తృతి
2. ఇరవగు