పుట:రసాభరణము.pdf/14

శ్రీరస్తు

రసాభరణము^[1]

ప్రథమాశ్వాసము^[2]

శ్లో.⁠

శృంగారహాస్యకరుణారౌద్రవీరభయానకాః బీభత్సాద్భుతశాంతాఖ్యా రసాః పూర్వైరుదాహృతాః.

⁠

సీ.⁠

చారుశృంగారరసస్థాయి రతి యగు హాస్యరసస్థాయి హాస మరయఁ గరుణరసస్థి పరఁగ శోకంబు రౌద్రస్థాయి క్రోధమై తనరుచుండు వీరరసస్థాయి వెలు నుత్సాహంబు తలఁప భయానకస్థాయి భయము ప్రకట జుగుప్స బీభత్సరసస్థాయి విపులాద్భుతస్థాయి విస్మయంబు విమలశాంతరసస్థాయి శమ మనంగ, నిట్లు నవరసములకు నూహింపఁగలిగి యంచితస్థాయిభావంబు లతిశయిల్లుఁ, బ్రసవఫలరాసులకుఁ బాదపంబులట్లు.

⁠

క.⁠

రత్యాది నవకమునకుం బ్రత్యేకము లక్షణములు పన్నుగ నార్య స్తుత్యములై హృద్యము లగు నత్యుత్తమలక్షణముఁ బ్రియంబునఁ దేర్తున్[3].

⁠

క.⁠

తరుణులుఁ బురుషులు నితరే, తరసంభోగేచ్ఛ లెలమి దలకొనఁగాఁ ద త్పరమతిఁ దిరువుట శృంగా, రరసజ్ఞులమతమునందు రతి యన నెగడున్.

⁠

రతికి నుదాహరణము—

ఉ.⁠

మారుఁడు రూపవంతుఁడు, హిమద్యుతి చల్లనివాఁడు, రమ్యసం చారవినోదశీలుఁడు వసంతుఁడు, వెండియు సద్గుణాఢ్యు లు న్నారు మహీశు లెవ్వరును నాహృదయంబున కింపు గారు నా కోరిక సర్వసేవ్యుఁ డగు గోకులనాయకుఁడే తలోదరీ.

⁠

క.⁠

క్రూరత లేని వికారా, కారాద్యము లెచటనైనఁ[4] గలిగినవేళన్ బోరనఁ దోతెంచు మనో, హారివికాసంబుపేరు హాసం బయ్యెన్.

⁠

హాసమున కుదాహరణము—

ఉ.⁠

శౌరి రఘుప్రభుండు రవిజాతపయోనిధి యంచు గోపికల్ తోరపుఁదీఁగెతోఁకలును దోఃపదయానముఁ బూని వానరా కారమెలర్పఁ దాఁటుచును గంతులు వేయుచుఁ బాఱుతెంచి త త్తీర*నగంబునన్[5] శిలలు దెచ్చి గుభుల్లున వేతు రార్చుచున్.

⁠

1. ఇందలి పాఠభేదములు చెన్నపురి దొరతనమువారి లిఖితపుస్తకభాండాగారప్రతినుండి గ్రహింపఁబడినవి.
2. కృత్యాదిపద్యములు లభింపలేదు.
3. దేల్తున్
4. లెచటికైనన్
5. త్తీరనగరంబులున్