పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/80

ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

అతి

విరహవిప్రలంభలక్షణం

కాలక్షేపస్తు సంప్రాప్తేః కార్యాద్వా పారతంత్య్రతః.

321


ఏకగ్రామష్టయోర్యూనోర్విరహస్సో౽భిధీయతే,
ఔత్సుక్యచింతానిశ్వాసవితర్కాద్యనుభావభాక్.

322

ఒకేయూరిలోనుండెడి నాయికానాయకులకు ప్రీతి సిద్ధమైయుండఁగ కార్యవశమువలన గాని పరాధీనతవలన గాని కలియుటకు కాలహరణము కలిగెనా అది విరహవిప్రలంభశృంగార మనఁబడును. ఇందు ఉత్సాహము, చింత, నిట్టూర్పు, వితర్కము మొదలయినవి గలుగును.

మానవిప్రలంభలక్షణం

ఈక్షణాలింగనాదీనాం నిరోధో మాన ఉచ్యతే,
ప్రణయేర్ష్యాప్రభేదేన ద్వివిధస్సో౽భిధీయతే.

323

చూచుట ఆలింగనము మొదలైన వ్యాపారములను నిరోధించియుండుట మాన మనఁబడును. ఆమానము ప్రణయమానమనియు, ఈర్ష్యామానమనియు ఇరుదెచెఱఁగు లౌను.

ప్రణయమానలక్షణం. 1-టిది

తత్ర ప్రణయమానస్స్యాదాజ్ఞాలంఘనతో మిథః,
అభాషణం చ వైముఖ్యమిత్యాద్యైరనుభావ్యతే.

324

వానిలో నాయికానాయకులకు పరస్పరము ఆజ్ఞాలంఘనముచేఁ గలుగునది ప్రణయమాన మౌను. ఇందు మాటలాడకయుండుట, ముఖము త్రిప్పుకొనియుండుట మొదలైనవి కలుగును.

ఈర్ష్యామానలక్షణం

ఈర్ష్యామానస్తు యః కోపః ప్రియే జ్ఞాతాన్యసంగమే,
అభాషణ ముపాలంభో భర్త్సనం తాడనం తథా.

325