పుట:భరతరసప్రకరణము.pdf/23

ఈ పుట అచ్చుదిద్దబడ్డది

అధమనాయికాలక్షణం

కఅస్మాత్కుప్యతి రుషం ప్రార్థితాపి న ముంచతి,
సురూపం వా విరూపం వా గుణవంతమథాగుణం.

59


స్థవిరం తరుణం వాపి యా వా కామయతే ద్రుతం,
ఈర్ష్యాకోపవిషాదేషు నియతా సాధమా మతా.

60

ఏనాయిక అకారణముగ కోపించుచున్నదో, ప్రార్థించినను కోపమును విడువదో, చక్కనివాఁడైనను, అరూపుఁడైనను, గుణవంతుఁడైనను, అగుణవంతుఁడైనను, ముసలివాఁడైనను, తరుణుఁడైనను, ఎట్లున్నను నాయకుని నిచ్ఛించుచున్నదో ఈర్ష్య, కోపము, వ్యసనము వీనిని గలదిగ నున్నదో, యది యధమనాయిక యనఁబడును.

నాయికాసంఖ్యాప్రకరణం

స్వీయా త్రయోదశవిధా ద్వివిధా చ పరాంగనా,
వేశ్యైకై షోడశదా తాశ్చావస్థాభిరష్టభిః.

61


ప్రత్యేక మష్టథా తాసాముత్తమాదిప్రభేదతః,
త్రైవిధ్య మేవం స చతురశీతిత్రిశతం భవేత్.

62

స్వీయ 13 విధములు గలదియు, పరకీయ 2 విధములు గలదియు, సామాన్య 1 విధము గలదియు నగును. ఈ 16 విధములుగల నాయికలకు ప్రత్యేకము ఎనిమిది యవస్థలు గలుగుటవలన నూటయిరువదిభేదములు గలవారగుదురు. వీరలు మరల ఉత్తమాదిభేదము వలన 34 భేదములు గలవారగుదురు.

అసాం దూత్యాదయో నిరూప్యంతే

దూతీ దాసీ సఖీ చేటీ ధాత్రేయీ ప్రాతివేశినీ,
లింగినీ శిల్పినీత్యాద్యాస్సహాయాః పరికీర్తితాః.

63

ఈనాయికలకు సహాయపడువారు దూతి దాసి సఖి చేటి ధాత్రేయి ప్రాతివేశిని లింగిని శిల్పిని వీరు మొదలయినవారు.