తు నోపాదానం అత్ర ఛప్రత్యయార్థోపమాయాముపమానలుప్తా సమాసార్థోపమాయాం తు తన్వీసమాగమరూపస్య ఉపమేయస్య అవితర్కితసమ్భవత్వరూపసాధారణధర్మస్య చోపాదానమస్తి. కాకాగమనతాళఫలపతనసమాగమరూపోపమానస్య ఇవశబ్దస్య చ నోపాదానమ్. అతస్సమాసార్థోపమాయాముపమానవాచకలుప్తా తదేతత్కాకతాళీయమితి జానీహి హేసఖే ఇతి పాఠే ఉభయత్రాపి సాధారణధర్మో నోపాత్తః. తత్పక్షే ఛప్రత్యయార్థోపమాయాం ధర్మోపమానలుప్తా సమాసార్థోపమాయాం ధర్మోపమానవాచకలుప్తా మిళిత్వా కాకతాళీయమిత్యత్వ లుప్తోమాశ్చతస్ర ఇతి సూక్ష్మదృష్ట్యానుసంధేయమ్. ఏవం తటిద్గౌరీత్యాది శ్లోకద్వయేనాష్టవిధా లుప్తోపమాస్సంగృహీతాః.
2. అనన్వయాలఙ్కారః
| | ఉపమానోపమేయత్వం యదేకస్యైవ వస్తునః, | 5 |
అథానన్వయముదాహరణపూర్వకం లక్షయతి. ఉపమానోపమేయత్వ మితి. ఇన్దురిన్దురివ శ్రీమానిత్యాదినా 'గగనం గగనాకారం సాగరస్సాగరోపమః, రామరావణయోర్యుద్ధం రామరావణయోరివ' ఇత్యాదినంగ్రహః. ఏకస్యైవ వస్తునః ఉపమానోపమేయత్వవర్ణనమితి యత్. తదుపమానోపమేయత్వవర్ణన మనన్వయః. కాన్తిమత్త్వవిషయే ఇన్దురేవ ఇన్దుతుల్యః నాన్యస్తత్తుల్యో౽స్తి ఏవం వైపుల్యవిషయే గగనమేవ గగనతుల్యం నాన్యత్. విస్తారవిషయే సాగరఏవ సాగరతుల్యః నాన్యః, ఘోరతావిషయే రామరావణయుద్ధమేవ రామరావణయుద్ధతుల్యం నాన్యదిత్యేకస్యైవ వస్తునః ఉపమానోపమేయత్వవర్ణనాల్లక్షణసంగతిః. లోకే హి ద్వయోరేవ ఉపమానోపమేయత్వయోగ్యతా ఏకస్య కూపమానోపమేయత్వం నాన్వేతీత్యనన్వయపదం సార్థశమ్. అనన్వయస్యావ్యర్థస్య వర్ణనం సదృశాన్తరవ్యవచ్ఛేదేన సర్వోత్కృష్టత్వద్యోత నర్థం అతో నానుపపత్తిః.
