ముపమానలోపరహితాశ్చత్వారో భేదాః తటిద్గౌరీత్యాదినా ఉదాహృతాః.
| | యత్తయా మేళనం తత్ర లాభో మే యచ్చ తద్ర తేః, | 4 |
అ. ఇదానీముపమానలోపసహితాంశ్చతురో భేదా నేకేనోదాహరతి:
యదితి. తత్ర విజనస్థలే తయా పూర్వోక్తయా తన్వ్యా సహ మే మమమేళనం సంఘటనమితి యత్ తదా మే మము తద్రతేః తన్వీసురతస్య చ లాభః ప్రాప్తిరితి యత్. అవితర్కితసమ్భవమ్. అవితర్కితః అవిచారితః సమ్భవో యస్య తత్ ఆయత్నసిద్ధమిత్యర్థః. తదేతత్ తన్మేళనతత్సురతలాభరూపం వస్తు కాకతాళీయమ్. కాకాగమన తాళపతన సదృశం కాకకృతతాళఫలోపభోగసదృశం చేత్యర్థః మమ తన్వ్యా సహ సమాగమ ఇతి యత్. తత్కాకాగమన తాళఫలపతనసదృశమితి సమాసార్థః. మమ తన్వీసురతలాభ ఇతి యత్. తత్కాకకృత తాళఫలోఫభోగసదృశమితి ఛప్రత్యయార్థ ఇతి నిష్కర్షః. తథాచ యథా కాకాగమనసమయే తాళఫలపతనం తథా స్వస్య క్వచిద్గమనసమయే దైవాత్తత్రైవ రహసి తన్వ్యవస్థానమితి స్వగమనం కాకాగమనతుల్యం తన్వ్యా అవస్థానం చ తాళఫలపతనతుల్యమితి నిష్పన్నమ్. తతః స్వస్య తన్వ్యాశ్చ సమాగమః కాకాగమనతాళఫలపతనసమాగమసదృశ ఇతి ఫలితస్సమాసార్థః. తతః కాకతాళమివ కాకతాళమితీవార్థకసమాసాత్ ద్వితీయస్మిన్నివార్థే ఛప్రత్యయే సతి కాకతాళీయ మితి రూపమ్. తథాచ పతనదళితం తాళఫలం యథా కాకేనోపభుక్తం తథా రహోదర్శనక్షుభితహృదయా తన్వీ స్వేనోపభుక్తేతి ఛప్రత్యయార్థః పర్యవసన్నః. తతశ్చ స్వస్య తన్వ్యా సహ సమ్భోగః కాకకృతతాళోపభోగసదృశఇతి ఫలితోర్థః. అత్ర ఛప్రత్యయగతా ఉపమా తత్ర తన్వీసంభోగ ఉపమేయమ్. అవితర్కితసమ్భవత్వం సాధారణో ధర్మః. ఇవార్థకఛప్రత్యయ ఉపమావాచకః తేషాం త్రయాణాముపాదానమస్మి. తాళోపభోగస్య
