పదబంధ పారిజాతము/ఓ
ఒళ్లు____ఓగు 317 ఓచె____ఓట
ఎక్కడ పెట్టావో తెలియకపోతే ఇంకేం చేస్తావు?" వా.
ఒళ్లు హూన మగు
- శ్రమతో అలసిపోవు.
- "పొద్దున్నుంచీ తిరిగి తిరిగీ ఒళ్లు హూన మై పోయింది." వా.
ఓం అను
- అంగీకరించు.
- "ఆమె యి రాయబారమున కత్యధిక క్రుధ బూని భాస్కరుం, డో మని భీమనాదరభసోచ్ఛ్రిత... భేదవాదవా, త్యామయ చక్ర చంక్రమతతంబుగ బోరంగ..." శంకర. విజ. 5. 60.
ఓంకార మాచరించు
- అంగీకరించు.
- "అభిలషింపంగ వోంకార మాచరించు." నైష. 2. 69.
ఓంప్రథమంలో
- మొట్టమొదట.
- "ఓంప్రథమంలోనే త ప్పుంటే యింక ఆ పుస్తకం సంగతి చెప్ప నక్కఱ లేదు." వా.
ఓ అంటే ఓ అను
- పిలిస్తే పలుకు.
- "ఓ యన్న నో యనంగల యాయ మయే యున్న..." వి.
- "ఓ అంటే ఓ అనడానికి కైనా ఎవరో ఉండొద్దా?" వా.
ఓగులవాడు
- నాయకుడు, ఆదర్శము.
- "పిఱికి, వారి కెల్లను నోగులవాని గాగ, నురముపై జీడి నిఱ్ఱి యచ్చొత్తి విడిచె." కుమా. 4. 16.
- వావిళ్ళలో అధమాధమ చిహ్నుడు. మిక్కిలి తక్కువవా డనుగుర్తు గలవాడు అని అర్థం చెప్పి ఈ పద్యమే ఇచ్చారు. మొత్తం పద్యం అర్థ మంతా చెప్తే కుదరదు. 'పిఱికి వారిలో ఓగులవాడుగా' అంటే చాలా చాలా పిఱికివాడు అని అర్థం వస్తుంది. ఓగు లవా డంటేనే అధమాధము డైతే పిఱికి వారిలో ఓగులవాడుగా అని ఎందు కనవలసి వస్తుంది?
ఓ చెల్ల!
- అమ్మక చెల్లవలెనే ఆశ్చర్యారకం.
- "పులిగూడు దిండిగొఱగం, గలిచియు వోచెల్ల! యింత గల్పించెదు శ్రీ, గల వాని దగినపురుషుం, గలిచిన నీ కన్ను బొమయె గను డరు దనుమా." కుమా. 7. 43.
ఓజుకు వచ్చు
- దారికి వచ్చు.
- "రథ్యము లోజకు వచ్చి మెచ్చగా." భాస్క. యుద్ధ. 640.
ఓటకండ
- పిఱికికండ, భయము.
- "అజశిరోదళను డన్న దరు లేదేనియు గాలారి యనునోటకండ లేక...పంచె నట్టియుగ్రుపై నిన్ను." కుమా. 4. 61.
ఓటకండ సెడి
- భయము లేక. ఓటా____ఓడ 318 ఓడ____ఓడ
- "ఏమేమీ మది నోటకండ సెడి దేవేంద్రాదు లుద్వృత్తులై, నామీదం జనుదెంచిరే." కుమా. 10. 138.
ఓటాఱు
- ఓతువడు.
- "మెఱుగు నారసముల గిఱి కొలిపిన నోటాఱి." భార. ద్రోణ. 5. 138.
ఓటినోరు
- మాట దాగనినోరు, వాగుడుకాయనోరు. ఓటికుండలో నీరు కారిపోయినట్లు, చెప్పినమాట బయటికి చచ్చి వేయు ననుట.
- "వాడితో ఏం చెప్పకండి. వాడిది వట్టి ఓటినోరు. ఎక్కడో అనేస్తాడు." వా.
ఓటుపఱచు
- ఓడించు; అధ:కైంచు.
- "కోటచే వలయాద్రి నోటుపఱచు." కవిక. 1. 2.
- "పోరాట నోటుపఱచి." రాధా. 5. 5.
ఓడకుడు
- భయపడవలదు. హర. 6. 65.
ఓడ గట్టినదూల మగు
- ఓడకు కట్టినదూలము ఓడను అనుసరించే ఎల్లప్పుడూ పోవునట్లు - తదధీనగతి యగు. నిరంతర సంబంధము కల దగు.
- "ఓడ గట్టిన దూల మై యుండవలయు, మీకు మాకును నెన రైన మిత్ర భావము." ఉద్భ. 2. 211.
- "ఓడ గట్టినదూల మీడు లేనిశుభంబు, చేకొద్దికుంచ మ శేషభూతి." చంద్ర. 1. 57.
- "ఈ లింగములో బ్రాణము, కాలము గడదాక నోడ గట్టినదూలం, బై లంకె నుండ జేసితి." కా. మా. 3. 80.
- చూ. ఓడతో గట్టినయోడవలె.
ఓడతో గట్టిన యోడవలె
- నిరంతరసంబంధము గలిగి, తదధీనగతి యై.
- "నెట్టన ధర్మనందనుడు ని న్న వలంబము సేసి యోడతో, గట్టినయోడవోలె గతగౌరవు డై కడు దూలె." భార. సభా. ద్వితీ.
ఓడబేరము
- నౌకావ్యాపారము.
- "ఒకని పొత్తు గూడి యోడబేరము వోయె,దను సదాన్న దాన ధనము కొఱకు." కళా. 6.99.
ఓడపై బ్రతుకు
- అపాయకరము. ఓడలపై పోతుండగా ఏ నిమిష మయినా పమాదము రావచ్చు ననుట. వేంకటేశ. 36.
ఓడలు బండ్ల వచ్చు బం డ్లోడల వచ్చును.
- కాలదేశాదులను బట్టి ఆధారాధేయములు మారు ననుట. నేలపై ఓడలు బండ్లపై రాక ఓడ____ఓడ 319 ఓడి____ఓన
తప్పదు; నీటిపై బండ్లు ఓడలపై వెళ్ళక తప్పదు.
- "సర్వదైవతకులాధిప! యోడలు బండ్ల వచ్చు బం, డ్లోడల వచ్చు నొండొరుల కొక్కొకచో..." ప్రభా. 1. 94.
ఓడ వచ్చు
- ఓడిపోవుటకు సిద్ధ మగు.
- "నీయాట యోడ వచ్చినది యనియె." కళా. 6. 117.
ఓడ విడిచి వద రిడు కొను
- గట్టిప్రాపును వదలి అనుమానాస్పద మైనప్రాపును పట్టుకొనెడిపట్ల ఉపయోగించే పలుకుబడి. ఓడను వదలిపెట్టి సొరకాయను పట్టుకొనుట అట్టిదే కదా! తాళ్ల. సం. 11. 3. భా. 38.
ఓడ విడిచి వదరు పట్టు
- సులభోపాయ ముండగా తెలిసి తెలిసి అనుమానాస్పద మైన సాధనమును గ్రహించు.
- "సురత, క్రీడాసౌఖ్యంబు వెడలి క్లిష్ట వ్రతచ, ర్యాడంబరముల దగులుట, యోద విడిచి వదరు పట్టు టుర్వీనాథా!" రుక్మాం. 4. 65.
- "శకవరేంద్ర చంర చరణాబ్జసం సేవ,విడిచి యావిదర్భవిభుని గలసి, వచ్చు టోడ విడిచి వదరు పట్టుట సుమీ, చెప్ప దగినమాట చెప్పినాడ." విక్ర. 4. 64.
- వాడుకలో రూపం:
- "ఓడను వదలిపెట్టి సొరకాయను పట్టు కొన్నట్లు."
- "అంత పెద్దకంపెనీని వదలిపెట్టి వాడేదో పదెక్కు విస్తా డని ఆ చిన్న కొట్టులో చేరడ మేమిట్రా? ఓడ విడిచి వదరు పట్టినట్లు?" వా.
- చూ. ఓడ విడిచి వదరిడుకొను.
ఓడికలు గట్టు
- కాలువలు గట్టు.
- "అశ్రువ్రజం బోడికల్, గట్టన్ చూపులు చిమ్మ రేగి దివి రోలంబాళి గల్పింపగా." మను. 4. 68.
ఓడికవాగు
- ఏ దైనా చెఱువుకో, పెద్ద కాలువకో గండిపడి చిన్నగా పాఱువంక - వాగు.
- "ఓడిపాఱె వరుణు డులుకుచు నోడిక, వాగువోలె." కుమా. 2. 69.
- "సురసింధు తోయముల గూడిన యోడికవాగుకైవడిన్." జై. 1.99.
ఓడున పోసినయుదకములు
- ఊఱకే వ్యర్థ మై పోవునవి. ఓటిపాత్రలో పోసిన నీళ్లు.
- "ఆడంబరంపు దేవార్చన లెల్ల, నోడున బోసినయుదకంబులట్ల." పండితా. ప్రథ. దీక్షా. పుట. 200.
ఓనమాలు రావు
- ఏమాత్రం చదువు రాదు.
- "వాడికే ఓనమాలు రావు. వాడు నీ కేం చదువు చెప్తాడు?" వా. ఓప____ఓప్రొ 320 ఓమ____ఓర
ఓప ననక
- చేయజాల ననక.
- "ఏమి యమరింతు వన్ని నాయింట నిండి, యున్న విప్పుడ యమరింతు నోప ననక." శుక. 3. 188.
ఓపనిది
- భరింపరానిది.
- "ఓపనిదాని దాల్పగా, నావశ మయ్య భూరిభువనత్రయదుర్వహభారమమ్మహా, దేవు నవార్యవీర్యము." కుమా. 10. 15.
ఓపిక లేక
- ఓరిమి లేక; త్రాణ లేక. ఏదైనా పని చేయుటకు తగిన ఓరిమి లే దన్నప్పుడే రాయలసీమలో ఓపిక లే దన్నమాట ఉపయోగిస్తారు. తీరప్రాంతాల్లో త్రాణ లేదు. తగినంత బలం లేదు అన్న అర్థంలో ఓపిక లేదు అంటారు. ఇక్కడ రెంటికీ సరిపోతుంది.
- "నడువ నోపిక లేక నడుమ నడుమ." కా. మా. 3. 193.
ఓపినట్లు
- చేత నయినంతవఱకు.
- "ఒసగి క్రోలిరి మైరేయ మోపినట్లు." శుక. 3. 118.
ఓ (ఒక) ప్రొద్దున లేచు
- అర్ధ రాత్రంలో లేచు.
- "వా డోపొద్దున లేచి పొలానికి వెడతాడు." వా.
ఓ మన్యథా యను
- అంగీకారమునూ, వ్యతిరేకతనూ తెలుపు.
- "ఓ మన్యథా యంచు నొరయు విద్వాంసుల, గోష్ఠి కెన్నడు గడగుఱుతు లేదు." కళా. 7. 19.
ఓ యను
- పిలిచిన పలుకు; సిద్ధ మగు.
- "ఒక యెలమావిక్రింద మరు డో యనగా నరు డుండె నయ్యెడన్." విజయ. 1. 212.
ఓ యింత ప్రొద్దు
- చాలసేపు.
- "ఓయింతపొద్దు ఏమీ తోచక అట్లా ఉండిపోతిని." వా.
- రాయలసీమలో ప్రచురం.
ఓరంతప్రొద్దు
- 1. ఒకరో జంతా.
- "ఓరంత ప్రొద్దున నుపవసించె." కాశీ. 4. 133.
- "ఓరంతప్రొద్దున నుందు రుద్రుండ నే, నటు గాన రుద్రదేహాఖ్య యయ్యె." కాశీ. 5. 10.
- 2. కాసేపు.
- "రతిసుఖంబుల జొక్కు నోరంత ప్రొద్దు." కా. మా. 2. 18.
ఓరచూపు చూచు
- 1. అనాదరముగా చూచు.
- "ఓరచూపు జూచేది న్యాయమా?" త్యాగరాజు.
- 2. కడగంటి చూపు చూచు.
- శృంగారసూచకము.
- "సొగసి సొగయించు నెఱ యోర చూపు చూచి." హంస. 3. 81. ఓర____ఓర 321 ఓల____ఓసి
ఓరజాఱు లేక
- తొలగి పోక. జం.
- తొణకక బెణకక వంటిది.
- "ఒక కొంతవడి యోరజాఱు లేక..(సైన్యములు రెండును పోరెను.)" సుదక్షి. 5. 87.
ఓరపారలు దిద్దు
- తప్పొప్పులు సరి చేయు.
- "సత్కవీంద్రులు రచియించి చదువు పద్య, సమితియం దోరపారలు చక్కదిద్ది." కువల. 2. 9
ఓరమో మిడు
- 1. మొగము ప్రక్కకు త్రిప్పుకొను.
- "హా! శ్రీహరీ!, యంచున్ బ్రాహ్మణు డోరమో మిడి తదీయాం సద్వయం బంటి పొ,మ్మంచున్ ద్రోచె." మను. 2. 68.
- 2. అయిష్టతను సూచించు.<.big>
- "తమకు మ్రొక్కం దారు మ్రొక్క కొక్కొంచుక యోర మో మిడి." ఆము. 4. 35.
ఓరలు వాఱ చూచు
- ఓరగా చూచు.
- "అతని నోరలు వాఱగ జూచు." భార. ఆసు. 1. 281.
ఓరలు వోనాడు
- వంకలు పెట్టి దూషించు.
- పె,ద్దల భీష్మాదుల ధిక్కరింప దగ దెత్తం జాల రీకైదు వో,రలు వో నాడకు." ఉ. హరి. 3. 13.
వోరవోవు
- ప్రక్కకు తొలగు.
- "గుఱ్ఱంబుల కుఱికి బడు వడ నఱిముఱి విసరిన నోర వోయిన సురియం జెరివి యవలీలం గాలుబలంబులపై బడి." భార. భీష్మ. 2.71.
ఓలగందము
- స్నానము చేయునపుడు పూసుకొనుగందవొడి.
- "ఓల గందపు బసుపులు నూని వెలుగు." రాధా. 5. 210.
ఓల మానగొను
- 1. విశ్రాంతి గోరు.
- "అతిథి నిను గోరె నేనియు, మతి గింకిరిపడక యోలమాస గొనక నీ, వతనికి బ్రియంబు సల్పుము." భార. అను. 1. 68.
- 2. ఏకాంతము నభిలషించు.
- "...ఉభయ, బలము బోటు లాడె జమనున నొక్కింత, యోల మాస గొనక యోలి నార్చి." నిర్వ. 4. 60.
- "పృథ్వీశతనయ,యవని కాంతరమున నోల మాస గొనియె." నైష. 4. 97.
ఓలలాడు
- తేలియాడు.
- "తడబడ నోలలాడుచు హళాహళిగా బడి నీదులాడెడిన్." జైమి. 1. 28.
ఓలాడు
- ఓలలాడు.
- "క్రమ్ముతావి నోలాడుచు..." కుమా. 9. 102.
ఓసి యన్న నో యనూత కైన
- జవా బిచ్చుట కైన. వాడుకలో - 'పిలిస్తే పలికే దిక్కు లేదు' మొద' లైన ఓహ____ఔగా 322 ఔగా___ఔద
పలుకుబడులలోని భావమే ఇం దున్నది.
- "ఒక తె రూపసి గాకున్న నోసి యన్న, నో యనెడుమాత్రమున కైన నుండ వలయు." శుక. 3. 342.
ఓహరిసాహరిగా
- హోరాహోరిగా.
- "ఓహరి సాహరి నుయ్యాల చేరుగా, వెనుకొంచు దెరలుచు బెనగు నెడలు." భార. విరా. 3. 165.
- "యుద్ధము సేయజాలకయ యోహరి సాహరి నెంత చెప్పినన్." శివ. 4. 62.
ఔ గా దనక
- ఏమీ అనక. ఔను, కాదు - అనకుండా "భూనయకు డిది యౌ గా దన కీయెడ." సారం. 2. 273.
ఔగా దనక యుండు
- న్యాయా న్యాయ నిర్ణయం చేయక మౌనము వహించి యుండు.
- "నాకు మొగ మోడి యౌ గా దనరు తపస్వులు." పాండు. 5. 243.
- "నే నింతదూరం మీతో మొఱపెట్టు కుంటే మీరు ఔను కాదు అని చెప్ప కుండా కూర్చుంటే నే నింక యెక్కడికి పొయ్యేది?" వా.
ఔ గా దను
- అడ్డు చెప్పు; విమర్శించు.
- "యాదవసింహ ! నా తలపు నప్పుడు వారల పా టొకింత యౌ, గా దను దాక లేదు గలకం బడ జొచ్చె." ప్రభా. 1. 83.
ఔ గాములు
- మంచిచెడ్డలు; సత్యాసత్యాలు.
- "దీని యౌగాము లన్నియు దెలిసి శిక్ష...." పరమయోగి. 3. ఆ.
- చూ. అవ్య్గాములు.
ఔడు గఱచు
- కోపముతో పెదవి గఱచు. కోపము వచ్చినప్పుడు సహజముగా పెదవి బిగించడం, పండ్లు కొఱకడం అలాంటివి చేస్తారు. వానిమీద వచ్చిన పలుకుబడి.
- "కన్ను లెఱ్ఱగా నెగాదిగ గన్గొని యౌడు గఱచి దీని నాటదాని..." శుక. 4. 39.
- రూ. ఔడుకొట్టు.
ఔడు మాయు
- ఖండిత మగు. పెదవి దాటివచ్చు అని వావిళ్లని.
- "అగ్ని నాలుక లేడు నౌడు మాసిన యప్పు, డుడురాజు పొట్ట గుజ్జుఱికి నపుడు." భీమ. 6. 44.
ఔదల యంటి చూచుకొని
- దెబ్బ తిని. ఏ దైనా శాస్తి జరిగినప్పుడు ఒళ్లు యథాస్థితిలో ఉన్నదా లేదా అని పట్టి చూచుకొన్నాడు అన్న వ్యంగ్యార్థంలో ఉపయోగించే పలుకుబడి.
- "సల సల మను కలశజు వె, గ్గలపుం గినుక యను వెసట గలవడి వడి నౌ