వంటి కులాంగనామణికి వర్తనమే యిది యేమి చేయునో
దంటగదా మరుండు దురితం బగు వేఱొకటైన భామినీ.

126


క.

అన విని నవ్వుచు జవ్వని, విను నాయక నూతినీళ్లు వెల్లువఁబోనే
వెనుక నగుఁగాక పొమ్మన, వినక యతఁడు మల్లువెనుక విసువక యతఁడున్.

127


చ.

పెనఁగి లతాంగివేణి విడిపించుక జంకెన వాఁడిచూపుతోఁ
గనుఁగొని నీవు నాపతివె కావు నిశాటుఁడ వింతెకాక యా
తని మునివేష మూనితివి తప్పక దెల్పుము నాదుభర్త కీ
ఘన మగుప్రేమ గాన నిఁకఁ గల్లలు వల్క శపింతు నంచనన్.

128


క.

గడగడ యొడలు వడంక, న్బడఁతుకయడుగులను వ్రాలి పడఁతీ నే నిం
ద్రుఁడ నీ వెటువలెఁ జేసినఁ, గడుమంచిది మదనుచేత గాసిలుకంటెన్.

129


చ.

అనవుఁడు నింద్రుఁ డంతఘనుఁ డంఘ్రులపైఁ బడి యింత వేఁడఁగా
వినమి గడుం గొఱంత యని వేడుక మీఱఁగ లేవనెత్తి యో
యనిమిషనాథ నీకుఁ దగవా ననుబోఁటికి మ్రొక్క నంచుఁ దా
స్తనలికుచంబు లొ త్తె స్మరశాతశరవ్రణపీడ వీడఁగన్.

130


చ.

గమకపుగుబ్బచన్ను లెదఁ గాడఁగ నింద్రునిఁ గౌఁగిలించుచోఁ
దమిని నహల్య దొంటిసుకృతంబునఁ గల్గెడుఁ గాక నింద్రభో
గము సమకూరునే యితరకాంతల కంచును మేనువొంగ భా
వమునఁ దలంచె నాఁటి శ్రుతివాక్యము వాసవదూతి మెచ్చుచున్.

131


ఉ.

కామినిగౌఁగిటం దగిలి కాయము గీయ మెఱుంగఁ డయ్యె సు
త్రాముఁడు గొంతసేపునకు దత్కుచచూచుకభేదనంబుచే
నేమె యొకింతమై దెలిసి యింపునఁ జెక్కిలి ముద్దుగొంచు నె
మ్మోమున మోముఁ జేర్చి జిగిమోవికి మెల్లనె యాస సేయఁగన్.

132


క.

ఔరా మోహ మటంచును, నారీమణి మోము ద్రిప్పి నాకాధీశు
న్గూరిమినిఁ జెట్టవట్టుక, చేరువఁ దనశయ్యఁ జేరి చిత్తం బలరన్.

133


సీ.

పంట నొక్కనటంచు బాస చేసినఁగాని తేనెలూరెడి మోవి యాననీయ
గోట నొక్కనటంచుఁ జాటి పల్కినఁగాని బటువుగుబ్బలు కేలఁ బట్టనీయ
నాదు సేయనటంచు నమ్మికిచ్చినఁగాని మినుకుఁజెక్కిలి ముద్దు గొనఁగనీయ
నగడు సేయనటంచు నాన పెట్టినఁ గాని హాళితో రతికేళిఁ దేలనీయ


తే.

వినుము నెఱజాణ నీచక్కదనము సూచి, వలచి యొప్పినయప్పుడే వారవనిత
గాను మగనాలఁ గాన నీక్రమముఁ దెలిసి, యిందు కొడఁబడి న న్నేలుమీ సురేంద్ర.

134


తే.

అనుచు నొడఁబాటు గావించె నాది నింద్రుఁ, డింతియే కాని వెనుక యథేప్సితముగ
నఖరదంతక్షతాదుల నడఁచెఁగాక, తెలియమంచన గుఱికట్లు నిలుచు టెట్లు.

135


మ.

అసకృచ్చుంబనము ల్ముహుర్ముహుదుదారాశ్లేషము ల్శశ్వదు
చ్ఛ్వసితవ్యావృతము ల్పునఃపున రుదంచద్దంతసంలక్షిత
వ్యసనావిష్కృతసీత్కృతంబులు మనాగ్వర్ధిష్ణుదీనోక్తులై
యెసఁగెం గౌతమగేహినీదివిజలోకేశానసంభోగముల్.

136


సీ.

మోవి యానుచుఁ బంటమొన నొక్కి విడుమంచు సీత్కృతితోఁ గోటఁ జెక్కు మీటు
వలిగుబ్బ లంటుచు నెలవంక లుంచినఁ గోపించి కీల్జడఁ గొట్టి విసరు
రతికూజితంబు ప్రార్థన సేయుచును బాదముల వ్రాఁలఁ గిన్కతోఁ దొలఁగఁజేయు
మమతఁ బైకొన జుబుకముఁ బట్టి వేఁడినఁ దలకు సిగ్గునఁ గేలు దట్టివైచుఁ


తే.

జెవిని జిఱుబూతు లాడవచ్చిన నదల్చు, వలదు మెల్లన యని రతి త్వర నడంచు
జాలు విడరా యటంచుఁ గెంగేల మ్రొక్కు, జలజలోచన నూతనసంగమమున.

137


తే.

ఎంత కామాతురుఁడొ కాని యింద్రుఁ డహహ, యలసి తొయ్యలిగబ్బిగుబ్బలను వ్రాలి
గడియ సాలదె యిట్టిభోగంబు వెనుక, నేమియైనను మేలంచు నెంచె మదిని.

138


చ.

చెలువ రతాంతవేళ బలుసిగ్గున నంగము దాఁచికొంచు దు
వ్వలువ గ్రహించి కట్టికొన వల్లభుఁ డొయ్యఁ జెఱంగు పట్టి యో
కలికిరొ యింతసేపుఁ బొడగాననిసి గ్గిపు డెట్టు వచ్చె నే
కెలసము దీరె నంచుఁ గనుగట్టితొ ముంగడ నుంచు వ్రీడకున్.

139


ఉ.

పొంకమె యిట్టులైన నటు పొమ్మను లజ్జ నదేల యంటివా
యింకొకసారియైన రమియింపక నాతమి దీరదన్న నే
ణాంకముఖీలలామ యమరాధిప నీతమి దీఱకున్న నీ
విం కిట నేమి సేయఁగల వీతమి దీఱె నటంచు నవ్వుచున్.

140


తే.

చెల్ల పనులకుఁ బోవలెఁ జేల విడువు, మతఁడు రావేళ యయ్యె నటంచుఁ బెనఁగఁ
జేల విడుమంటి వటువలెఁ జేయువాఁడ, భామ పదరకు తెలవాఱ జాము గలదు.

141


క.

అనవుడు నేటికి బ్రమసెదు, విన వృద్ధశ్రవుఁడ వౌట వినవో యేలా
వినవైతి కోడి గూసెం, దనరవమై మరునిధర్మధార యనంగన్.

142


ఉ.

నావుడు నవ్వి యవ్విబుధనాథుఁడు నే భ్రమఁ జెంద నొక్కనాఁ
డీవిభుఁ డీవునుం భ్రమయుఁ డింతియె యెట్లనఁ గైతవంబున
న్నీవిభురూపుఁ బూనుగతి నే మును గుక్కుటమై నిశీధిని
న్నీవిభు నంపితి న్నదికి నేరుపు మెచ్చవుగా విలాసినీ.

143


క.

అన వెఱఁగందుచు నింద్రునిఁ, గనుఁగొని నాతోడు నీకుఁ గల్లయొ నిజమో
వినిపింపు మిదియు నిజమై, నను వలసినవేడ్కఁ గనమె నానాగతులన్.

144


తే.

అనిన నిజమౌను నీయాన హంసయాన, కల్లగా దన వల్లభుఁ గాంచి యలరి
మేలు నెఱజాణ యెటులైన మెచ్చవచ్చు, ననుచుఁ జెయిలోనఁ జెయి వేసి వనిత నగిన.

145


ఉ.

ఇంతిరొ వట్టిమెచ్చు లివి యేటికి నీవి యొసంగు మంచుఁ దా
నెంతయు నేర్పుతోఁ బెనఁగ నింద్రుఁడ నీ కిఁక నేమి యిచ్చెదం
గాంతుఁడ రెండుచక్రములు గావలెనన్న నొసంగుదాన నా
కింతియెె కాక వేఱొకటి యెయ్యది యీవని నంచు నవ్వుచున్.

146


తే.

అంత నరవిరిమజ్జనం బాచరించి, నవముగా మేన హరిచందనం బలంది
విరులు కొప్పునఁ దుఱిమి యవ్వెలఁది విభుఁడు, తారసిలి రప్పుడు పునారతంబునకును.

147


సీ.

పతి కప్పురపుఁదావి బాగాలు గైకొన్న మదిరాక్షి సగమాకుమడుపు లొసఁగె
నెనరుతోఁ గాంతుఁ డొయ్యనఁ గౌఁగిలించినఁ గొమ్మ గుబ్బల ఱొమ్ము గ్రుమ్మి క్రమ్మె
బ్రాణనాథుఁడు మోవిపైఁ గంటు చేసిన నలివేణి పారవశ్యమునఁ జొక్కె
విభుఁడు నిల్కడఁ గేకివిధమున రొదగుల్క లోలాక్షి చెవియొగ్గి యాలకించె


తే.

మోహనాంగుఁడు నునుపోఁకముడి సడల్పఁ, దరుణి జతయయ్యెఁ జిత్రబంధంబులకునుఁ
గూర్మి వల్లభుఁ డొకకొంతఁ గూడి యలయఁ, గుసుమకోమలి దాను పైకొని రమించె.

148


ఉ.

ఎన్నఁడు నేర్చెనో తెలియదే జగదేకమనోహరాంగి యా
చిన్నె లదేమి దెల్ప విటశేఖరుఁ డూరక చూచుచుండె నా
చన్నులకుల్కు లాసగముజాఱెడివేనలి యాయొయార మా
కన్నులబెళ్కు లాకదళిక ల్గనుపొంకము లావిలాసముల్.

149


తే.

అతివ యీగతి నుపరతి నలసి సొలసి, యప్పళించుక వ్రాలె నాయకుని యెదను
సరి బెనంగుట గన్గొని శంబరారి, చెలఁగి యిరువుర నొక్కటి చేసె ననఁగ.

150


చ.

అరవిరికల్వక్రొవ్విరులయందము నొందిన కన్నులు న్సుధా
కరకళలం ద్రవించు శశికాంతముఁ బోలిన చెక్కుటద్దము
ల్సరభసదక్షిణానిలము చాటునఁ గ్రమ్మెడు కమ్మయూరువుల్
గరువపుటెండ సోలులతకైవడి వ్రాలు నిజాంగముం దగన్.

151


చ.

ఎదపయి వ్రాలియున్న తరళేక్షణ నిధ్దపునిండుకౌఁగిటం
ద్రిదశవరేణ్యుఁడు న్సమరతిక్రియఁ జొక్కియు మున్నుమున్నుగా
మదవతి మోవిపానకము మాటికిఁ గ్రోలుచు సేదదేలె
దత్సుదతియు నట్ల దేరికొనెఁ జుంబితశంబధరోష్ఠబింబ యై.

152


వ.

అంత.

153


చ.

కమలదళాక్షి దువ్వలువఁ గైకొని లేచి కటీతటంబునం
గొమరుగఁ గట్టిగట్టిగను గ్రొమ్ముడిఁ బెట్టి మిటారిగుబ్బలం
జిమచిమగుల్కు గోటికొనజీరలకు న్విడికెంపు కెంపుమీ
ఱుమెఱుఁగుమోవిపైఁ జుఱుచుఱుక్కను కెంపులకుం దలంకఁగన్.

154


మ.

ప్రమదా నే నిఁకఁ బోయివచ్చెదను నాపై నీకృపావేశ ముం
చుము నీవాఁడ నటంచు దేవపతి యస్తోకస్పృహామందమం
దముగా వేఁడిన గుండెజల్లుమనఁ గాంతారత్న మొక్కింత దై
న్యముతో నక్కున మోవిఁ జేర్చి నినుఁ బాయ న్నేర్తునే వల్లభా.

155


ఉ.

నీపయి నాకు నాపయిని నీకును గూరిమి గల్గఁ జూచియుం
బాపపుదైవ మిట్టు లెడఁబాయఁగఁ జేసెను దొంటిపుట్టువం
దేవగఁ జేసినామొ విధి కేమిటి కీగతతోయబంధము
ల్నాపయిఁ బ్రేమ యుంచు సురనాయక మర్వక న న్నొకప్పుడున్.

156


తే.

అనిన నామీఁద నింతమోహంబు గలిగె, నేని నావెంట రమ్ము మత్తేభగమన
యెంతపనియైన నే నిర్వహింతు నంత, సడ్డసేయను జుమ్ము ముజ్జగమువారి.

157


ఉ.

నావుడు నింత యేల సురనాయక నన్నిటఁ దక్కనిచ్చునే
నావిభుఁ డట్టులైన నుడునాయకుఁ జేరిన తారరీతి మా
కావిధ మింతె కాక కలదా యొకయింత ప్రయోజనంబు నా
భావమునందుఁ దోఁచిన యుపాయము చెప్పెద నాలకింపుమా.

158


సీ.

దేవపూజకు విరు ల్దెచ్చెదనంచును వనికాంతరములకు వచ్చునపుడు
నివ్వరిధాన్యము ల్నెమకంగఁ గేదారపరిసరంబులయందుఁ దిరుగునపుడుఁ
గడువేడ్క నన్నోదకంబులఁ గొని తేర దూరతటాకంబు సేరునపుడుఁ
జెఱగుమాసె నటంచుఁ జెప్పి యూరకయైన నొంటిగాఁ గడయింట నుండునపుడు


తే.

వచ్చి నాముచ్చట ల్దీర్చు మెచ్చుగాను, నిచ్చ తచ్చనగాదు వియచ్చరేంద్ర
యనుచు నక్కునఁ జేర్చి మోహమునఁ జెక్కు, ముద్దుగొని పంపె నింద్రు నమ్మోహనాంగి.

159


ఉ.

అంపినయప్పు డమ్మఘవుఁ డవ్వలఁ బోవఁగలేక ప్రేమతోఁ
జంపకగ్రంధి గబ్బివలిచన్నులపయ్యె కఁదఁ జక్కఁజేర్చుచున్
సొంపునఁ జెక్కులుం బుణుకుచు న్మధురాధర పోయివత్తునే
యంపితివా యటంచు నిలయంబట వెల్వడి యెట్టకేలకున్.

160


చ.

ముని యెదురౌనొ యంచు సురముఖ్యుఁడు భీతిని బోవునంతలో
ననఘుని గౌతముం గనియె నక్షపదుండును వేషధారినిం