చిత్రలేఖనము/BOOK I/ఐదవ భాగము
ఇట్టివాని నభ్యసించుట యందు కన్నులు, ముక్కు, నోరు, మీసములు, గడ్డము, చెవులు, చేతులు, పాదములు, కాళ్లు మొదలగు నంగములను వ్రాయుట నేర్చుకొనవలెను. ఇంకొక సంగతిని జ్ఞాపక ముంచుకొనవలసియున్నది. వయస్సునుబట్టి యా యంగములరూపు మాఱుచుండును.
పసిబాలుని యంగములన్నియు గుండ్రముగ నుండును. యౌవన వంతుని యంగము లన్నియు బలిష్టములై యుండును. రోగులమాట నేను చెప్పుటలేదు. వృద్ధుల యంగములు వదలి యుండును. 22 - చూడుము.
ఐదవ భాగము.
ఛాయాపటములను పెద్దవిగ వ్రాయుట.
ముందు చెప్పినప్రకారము బాగుగ నభ్యసించినకాని ఛాయాపటములను పెద్దవిగ వ్రాయజాలరు. ప్రదేశ పటములను లిఖింపగలిగినను మనుష్యాకారములను చిత్రింపగలిగినను ఈవిద్యకుదురుట కష్టము. దీనియందభ్యాసము కలుగజేసికొనుటకు ఛాయవ్రాయుట చాల యభ్యసింపవలయును. ఇందు బహుజాగరూకత గలిగియుండవలెను. లేనియెడల చిత్రమునువ్రాయజాలము. ఏలయన: కొంచెము తప్పిపోయిన చిత్రముయొక్క రూపమంతయు మాఱిపోవును. ఛాయాపటములను పెద్దవిగ వ్రాయుటకు కావలసిన పరికరములు.
(1) వాట్టుమేన్సు డ్రాయింగు కాగితము .(Whatman's Drawing Paper)
ఈ డ్రాయింగు కాగితమును ఎంచుకొనుటయందు జాగ్రత్తను వహింపవలెను. ఈ కాగితములలో కొన్నినున్నగ నుండును. మఱికొన్ని గరుకుగానుండును. ఇందు నున్నని కాగితమే మనకు కావలయును. రెండువైపుల నొక్క తీరున నుండదు. అందువలన మనము వ్రాయుటకు యోగ్యమైన ప్రక్క నెంచుకొనవలయును. దీనిని తెలుసికొనుటకు కాగితమును నెలుతురువైపు పెట్టి చూచినయెడల సులభముగ తెలిసిపోవును. కాగితమునందు తెల్లని యక్షరములు ముద్రింపబడియుండును. ఆయక్షరములు సమముగ కనబడిన నదియే మంచివైవని నిర్ణయింపవలెను, తిరిగిపోయి నటుల కనబడిన నది మంచిప్రక్క కాదని తెలియునది.
ఇట్లు డ్రాయింగు కాగితము నెంచుకొని దానిని (2) డ్రాయింగుబల్లపై నంటింపవలయును. ఇది దేవదారుతో చేయబడి నున్నగ నుండవలెను. అంటించునప్పుడేమియు ఒగ్గులు రాకుండ చూచుకొనవలెను. (3) గట్టిపెన్సిలు నొకటి జాగ్రత పెట్టవలయును. దీనికి ఎ. డబుల్యూ, ఫీబరు; హెచ్చు (A. W. Faber. H.) నెంబరుగల పెన్సిలు యోగ్యముగ నుండును. (1) మెత్తని పెన్సిలొకటి కావలసియుండును. (5) బాగుగ చెరుపురబ్బరు చాలముఖ్యము.
ఇక వ్రాయుటకు ప్రారంభింతము. 23 - 1&2 చూడుము.
ఛాయాపటము నొకదానిని తీసికొని దానిమీదను సమముగా పెన్సిలుతో చదరములను వ్రాయవలయును. మన మద్దాని నెన్నిరెట్లు పెద్దదిగ చేయవలయునో నిశ్చయించుకొనవలయును. పిమ్మట మనయుద్దేశము ప్రకారముగగీతలను పెద్దవిగచేసి వ్రాసికొనవలయును. చిన్నపటములో గీతలకు దూరము 2 యించీలున్నయెడల పెద్దపటములో 3 యించీల దూరముంచి గీతలను వ్రాసిన ఒకటిన్నరమార్లు పెద్దదియగును. 1 ఇంచీల దూరముంచి గీతలను వ్రాసినయెడల రెట్టింపగును. ఈవిధముననే యెంత పెద్దదిగ వ్రాయవలయునన్న నంత పెద్దదిగ చేయవచ్చును. (నాలుగైదు నిడివిగీతలకు మధ్యను, నాలుగు అయిదు అడ్డగీతలకు మధ్యనున్నది)
మఱియొకమారు 23 - 1&2 చిత్రములను చూడుడు. కుడికన్ను రెండు, మూడు నిడివిగీతలకు మధ్యను, రెండు, మూడు అడ్డగీతలకు మధ్యనున్నది. దీని నిటులనే పెద్ద చిత్రమునందు వ్రాయవలెను. ఇటులనే అన్నిగీతలును యేయే చదరముల మధ్య నేభాగముమీదనుండి పోవుచున్నవో జాగ్రత్తగ గమనించి అటులనే పెద్దచిత్రమునందును వ్రాయవలయును. ఇటు లంతయు వ్రాసినతరువాత ననవసరమైన గీతలను మెల్లగ చెఱిపివేయవలెను. తరువాతను జాగ్రత్తగా ఛాయను వ్రాసికొనిరావలెను. ఈకార్యము మెత్తని పెన్సిలుతో చేయవలెను. ఈపెన్సిలు చాలమెత్తగను నల్లగను వ్రాయుచుండవలెను. ఇట్టిపెన్సిలునుతీసికొని ఛాయను జాగ్రత్తగ వ్రాయవలెను. కొంచెము తప్పిపోయినయెడల రూపమంతయు మాఱిపోవునని యిది వఱకే చెప్పియుంటిని. ఇందు చాల యభ్యాస ముండవలెను. లేనియెడల నెంతమాత్రమును వ్రాయజాలరు.
ఇంకొకసంగతిని గమనింపవలెను. ముఖమునంతను చక్కగ వ్రాసివేయవచ్చును గాని ముఖముయొక్క భావమును తెచ్చుట దుర్లభము. కొన్నిసమయములయందు విచారముగ కనబడును. కొన్నిసమయములయందు సంతోషముగ కనబడవచ్చును గాని మూలచిత్రమున నున్నకళ రాకపోవచ్చును. ఇందే విస్తారము కష్టము కలుగును. ఈకళకు యిదివరకు చెప్పిన ఛాయయే ముఖ్యము. ఛాయ నిచ్చుటయందు తప్పిపోయిన కళగూడ తప్పిపోవును. కన్నులయందును, నోటియందును, నేమైనతప్పున్నయెడల కూడతప్పిపోవును. ఛాయాపటములను పెద్దవిగ వ్రాయుట యింక రెండువిధము లున్నవి. 23 - 3, 4 చూడుము.
ఈ చిత్రములయందు కనబఱిచియున్నటుల కోణములను వ్రాసి పెద్దవిగ చేయవచ్చును. మూలచిత్రమునందు వ్రాసినప్రకారము కోణములను వ్రాయవలెను. కొప్పునకును నొసటికిని విడదీయుభాగమువద్దనుండి గడ్డముకొనకును "కగ" యను గీతను వ్రాయుము. ముక్కుచివర భాగమును "ఖ" యని పిలుతుము. "కఖ" లను "గఖ"లను గీతలుద్వారా కలుపవలయును. "కఖ" ను కొలిచి దానిని కొన్నిరెట్లు పెద్దదిచేసి మనము వ్రాయదలచుకొన్న కాగితముమీద నొకగీతను గీయవలెను. తరువాతను "గకఖ" "కగఖ" యను కోణములను కొలిచి "ఖగక" యను త్రిభుజాకారమును వ్రాయవలయును. ఏమాత్రము కొలతలు తప్పినప్పటికిని రూపమంతయుచెడిపోవును. ఈగీతలసహాయమునుబట్టి చిత్రమునువ్రాయుట సులభము. అటులనే చిత్రము నంతటిని పూర్తిచేయవచ్చును.
తిన్నని ముఖ మున్న యెడల దానిని రెండు సమభాగములుగ చేసి సులభముగా వ్రాయవచ్చును. ముఖమును భాగించుగీత మనకు మిక్కిలి సహాయకారిగా నుండును. రెండుకన్నుల కొనలను ఒకగీతద్వారా కలుపును. అది "కఘ" గీతను "క" వద్ద కలియుచున్నది.
తరువాతను నీవు వ్రాయవలసిన కాగితముమీద నొక గీతను గీచి దానియందు "క" యనుచుక్క నొకదానిని పెట్టుము. తరువాత "గకఘ" యనుకోణమును "కగ"ను కొలిచి నీ కాగితమునందు గీయుము. ఈగీతను నీయొక్క యుద్దేశముప్రకారము పెద్దదిగనో చిన్నదిగనో వ్రాయవచ్చును. ఈలాగుననే "కఖ" యనుగీతలుకూడ వ్రాయవలెను. తరువాత కన్నులను వ్రాయుట చాలసులభము. 23 - 5 చూడుము.
ఇవ్విధముననే తక్కినయంగములన్నియు వ్రాయవలెను.
మొదట చెప్పినప్రకారము మనము దేశపటములను వ్రాయవచ్చును. మూలపటమున నున్న అక్షాంశలును, దేశాంతరాంశలును పెద్దవిగనైనను చిన్నవిగ నైననువ్రాసికొని దానినిబట్టి పటము పై చెప్పినవిధముగ వ్రాయవలెను.