కులశేఖర మహీపాల చరిత్రము/ప్రథమాశ్వాసము
కులశేఖర మహీపాల చరిత్ర
ప్రథమాశ్వాసము
| శా. | శ్రీ గోత్రాతనయాస్తనస్థగితకాశ్మీరద్యుతుల్ స్వీయ వ | 1 |
| ఉ. | ధౌతయశఃప్రభూత విబుధవ్రజసేవిత దివ్యరూప వి | 2 |
| మ. | జలజాక్షుం డెట సంభవించె నచటన్ సాహాయ్యధౌరేయుఁడై | 3 |
| చ. | తనభుజపీఠి నచ్యుతుఁడు తర్కరపద్మమునందు మందరా | 4 |
| మ. | వివిధ ప్రాణి సమాకులాఖిల జగద్విశ్రాంతి కృత్కాండ సం | 5 |
| మ. | రవి మున్నొక్కరుఁ డేగుదెంచు నిదె ఘోరప్రక్రియన్ గోటిసూ | 6 |
| ఉ. | యూధములై నిశాచరసముత్కటచక్రము లోలిఁ బర్వ ని | 7 |
| మ. | ప్రకటారాతి కరోటపాటనవినిర్యద్రక్తసిక్తాత్మమూ | 8 |
| మ. | రవికోటిన్ దెగడు న్నతాంతరతమోరాశివ్యయాపాదియై | 9 |
| ఉ. | పాటవ మొప్ప నాత్మముఖబంధవిముక్తశరమ్ములన్ ద్విషత్ | 10 |
| సీ. | తనుకాంతు లఖిలదిక్తటనటత్కరటి వి | |
| తే. | ముఖరుచులు శంభుజంభారి ముఖ్యదేవ | 11 |
| గీ. | సత్యానందగుణాభినంద్యుఁడు జగజన్మాదికృత్యైకసం | 12 |
| చ. | అనయము సత్కవుల్ భగవదర్పిత కావ్యరసమ్ము మెత్తు, రొ | 13 |
| వ. | ఇత్తెఱంగున నిష్టదేవతాప్రార్ధనంబును సుకవికవితాభివందనంబునుం | 14 |
| చ. | నగుమొగమున్ విశాలనయనమ్ములు చక్కని చెక్కుదోయి, చె | 15 |
| వ. | ఏనును బులకాంకురంబు లవయంబుల నవలంబింప నప్పురుషుని తెఱఁ | 16 |
| తే. | “ఏను రఘువల్లభుఁడ నీదుహృదయ మెఱిఁగి | 17 |
| వ. | పరమపురుషార్థవేత్తలగు భాగవతోత్తములం గీర్తించుట కీర్తికరంబును | 18 |
| ఉ. | ఎక్కడిచోద్య మజ్జగదధీశ్వరుఁగూర్చి మహాతపమ్ము ము | 19 |
| సీ. | శుభకరాపస్తంబసూత్రుండు కౌండిన్య | |
| తే. | గనియె నా శాంతినిధికి రాగమయు సత్య | 20 |
| తే. | అమ్మహాత్ముఁడు లక్ష్మమ యనెడి పత్ని | 21 |
| క. | ఇల రఘునాథార్యుండన | 22 |
| వ. | ఇట్టి యేను గృతిపతియగు జానకీపతిం గుఱించి షష్ఠ్యంతమ్ములు రచించెద | 23 |
| క. | పురహరగిరి సురవరకరి | 24 |
| క. | అకుటిల సంవిన్నిజసే | 25 |
| క. | ఉద్యత్ప్రద్యోతద్యో | 26 |
| క. | దుర్గమనిలయనిశాచర | 27 |
| క. | శోభితకల్యాణగుణ | 28 |
| వ. | అంకితంబుగా నాయొనర్పంబూనిన కులశేఖరచరిత్రంబునకుఁ గథాక్రమం | 29 |
| చ. | శమదమ సత్యశీల గుణసంపద సొంపువహింప వైష్ణవో | 30 |
| క. | అందొక దేశికమణి ని | 31 |
| వ. | విచ్చేసియున్నయెడ శిష్యప్రవరు లయ్యాచార్యపురుషునకుఁ బ్రదక్షిణ | 32 |
| ఉ. | దేవరవారు మున్ను వసుదేవకుమారక భక్తవృత్తముల్ | 33 |
| క. | అనుచుం బ్రార్థించిన శి | 34 |
| క. | శ్రీదమ్ములు దళితాశ్రిత | 35 |
| క. | పావనములు వినమితసుజ | 36 |
| వ. | అదిగావునఁ బ్రపన్నపురుషశ్రేష్ఠుండగు కులశేఖరమహీపాలునిచరి | 37 |
| ఉ. | శ్రీకరమై సుధీజనవశీకరమై బహుదివ్యరత్నర | 38 |
పురవర్ణనము
| తే. | సంపదలకెల్లఁ దామరతంపమగుచు | 39 |
| సీ. | ఉగ్రసేనారూఢి నుల్లసిల్లెడిగాని | |
| తే. | ధరణి నటువంటి పురము లీకరణి నొకటఁ | 40 |
| ఉ. | మేటి కవాటపాళికల మీఁద నమర్చిన నూత్నరత్నపుం | 41 |
| ఉ. | మేడలమీఁదీనెత్తముల మేలగుచంద్రిక సాంద్రపింఛముల్ | 42 |
| శా. | సౌధద్వారహయమ్ములం గని సమంచద్భాస్కరాశ్వంబు లు | 43 |
| ఉ. | అంబరవాహినీజలరుహాకరకోకగణమ్ము వీఁటి సౌ | 44 |
| సీ. | చందనసహకారచాంపేయపాటలీ | |
| తే. | అంతరాంతరసరసీలతాంతవిసర | 45 |
| సీ. | శుచియు నాఁదగియు నాశుగసఖుం డాత్మలో | |
| | గురుభావ మందియు సుకరాజమిత్రుండు | |
| తే. | దారు శుచితా, శుభావాసతా, జితాక్ష | 46 |
| సీ. | భుజమూలములఁ జతుర్భుజసాధనము లైన | |
| తే. | మహితసౌరభనళినాక్షమాలికాస్ఫు | 47 |
| చ. | దళమగు వాసుదేవపరతత్త్వనిబంధనవాదఘోషణం | 48 |
| ఉ. | కంతులు రూపసంపదల గాఢపరాక్రమలీలలన్ శచీ | 49 |
| మ. | పటుగోరక్షణమున్ గృషిక్రియ యనల్పంబైన వాణిజ్యమున్ | 50 |
| క. | భీరు లసత్క్రియల, మహో | 51 |
| ఉ. | కొండలపెంపు గెల్చు రథకోటులు కాఱుమొగిళ్లభంగి నొం | 52 |
| చ. | సరసిజపత్రలోచనలు చంద్రనిభాస్యలు తప్తహేమసుం | 53 |
| సీ. | తనుకాంతులకు నోడి తపియించి కరఁగు హే | |
| తే. | నప్పురమ్మున నుండు వారాంగనాంగ | 54 |
| చ. | కులుకుమిటారిచన్గవలు కోమలబాహులతాయుగంబు లం | 55 |
| సీ. | శుభనాస! చాంపేయసూన మంటెద మన్న | |
| తే. | చారుగతి నొప్ప విపణిదేశములయందు | 56 |
| సీ. | చెలి సదోచితముఖోజ్జ్వలమైనమావికెం | |
| తే. | యనుచుఁ బల్లవు లధరస్తనాక్షికేశ | 57 |
| ఉ. | ఆ పుర మేలుచుండు సముదంచితబాహుబలప్రతాపసం | 58 |
| శా. | పాలించెన్ వివిధాశ్రమానుగుణసంభావ్యప్రజారక్తుఁడై | 59 |
| సీ. | చెట్టున బొక్కెడు చెలమ గ్రుక్కెడు గాని | |
| తే. | రణమహీస్థలి నమ్మహారాజు నెదిరి | 60 |
| సీ. | తనభృత్యునిగఁ జేసె దాశార్ణభూపతి | |
| తే. | నవ్విధంబున నిఖిలదేశాధినాథు | 61 |
| సీ. | బ్రాహ్మణుల్ క్రతుకర్మ పరిణతుల్ గాంచిరి | |
| తే. | సకలవంశప్రసూతప్రజాసమృద్ధిఁ | 62 |
| వ. | ఇవ్విధమ్మున నవ్వసుంధరావల్లభుండు కనకకలధౌత కరితురగమణిగణ | 63 |
| సీ. | విమలధర్మాధర్మవిదులైన విద్వాంసు | |
| | నరిభయంకరమూర్తులై యొప్పురాహుత్తు | |
| తే. | నాదిగర్భేశ్వరా! పరాకా! యటంచు | 64 |
| క. | ఆటలఁ బాటల బహువా | 65 |
రాజు వేఁట కేగుట
| మ. | సదసత్కార్యవిధిజ్ఞులార! మృగయాసంచార మొక్కింత స | 66 |
| క. | అని పల్క, నాటవికులన్ | 67 |
| క. | వల లురిద్రాళ్లును దగు బో | 68 |
| సీ. | కరిగండు పులిగొంగ కఱకుమీసలబంటు | |
| తే. | ఱక్కెస గుబాటుకాఁడు పేరుక్కుతునియ | 69 |
| ఉ. | భూతలనాథుఁ జేరి జయపూర్వకశబ్దము లుచ్చరించుచున్ | 70 |
| క. | ఓడక మీపాదమ్ముల | 71 |
| చ. | అనవుడు నా నృపాలుఁడు దయామతి వారల నాదరించి గ్ర | 72 |
| సీ. | వడిఁబన్నిదముఁ జేసి పొడవైన పొదరిండ్లఁ | |
| | వడఁద్రోళ్లు వెట్టిన వెడఁద పెందొడలపై | |
| తే. | నగుచు వనచరభటులు సాహసికవృత్తి | 73 |
| క. | అత్తఱి నాగరవీరుల | 74 |
| తే. | జీవురులనంటి వలలకుఁ జేర్చి బోను | 75 |
| భుజంగప్రయాతం. | జగద్భీకరాత్మీయసైన్యంబు లిట్లా | 76 |
| క. | ఘోటకము దుముకఁజేయుచుఁ | 77 |
| క. | ఈరీతి నిజగుణధ్వని | 78 |
| ఉ. | లేచి తటాలునం దుమికి లీలమెయిన్ బరువెత్తిపోవగాఁ | 79 |
| వ. | ఇవ్విధంబున నమ్మహీకాంతుండు దురంతకాంతారసీమాభ్యంతర | 80 |
| సీ. | తురగరింఖోద్దూత ధరణీపరాగమ్ము | |
| ఆ. | కొంతదూర మరిగి యంతటఁ జిడిముడి | 81 |
| వ. | అంత నమ్మహీకాంతుండు డాయంజని. | 82 |
| సీ. | కడువడిఁ జలియించు కన్నులకొలఁకుల | |
| ఆ. | హరిణయువతిఁ జూచి యందంద తనలోనఁ | 83 |
| క. | ఈ తెఱఁగున హరిణిం గని | 84 |
| ఉ. | హా! యిది యేటి వేఁట యను, నబ్బురపాటున దీనిఁ జూడ నే | 85 |
| వ. | ఉన్నయవసరంబునం గొంతవడికి సేదదేఱి తదీయకరకమలసంస్పర్శ | 86 |
హరిణి పూర్వకథ
| శా. | క్షోణీవల్లభ! మానసంబునఁ బరిక్షోభించెదే లయ్య! మున్ | |
| | శ్రేణిం గూల్చెడిచోఁ జలింపవు కడుం జిత్రం బయో! నేఁడు సం | 87 |
| చ. | సమరమునందు శత్రుబలసంఘము ముందట వేఁటలాడుచో | 88 |
| తే. | కాన మిముబోటి యుత్తమక్షత్రియులకు | 89 |
| క. | ఈ కరణి హరిణి పల్కిన | 90 |
| చ. | హరిణకులమ్మునం బొడమి యద్భుతమానుషభాషణమ్ము లే | 91 |
| క. | అనవుడు నిట్లను నది యో | 92 |
| సీ. | కుకురదేశమున లాంగూలపురమ్మునాఁ | |
| | మా తల్లిదండ్రులు మన్నన దళుకొత్త | |
| తే. | నాదు గుణరూపములకు నానంద మంది | 93 |
| క. | ఆ విప్రున కగ్రసుతుం | 94 |
| క. | తగు మొదవులేను దాసీ | 95 |
| తే. | ఏను నుబ్బుచు నత్తవారిల్లు సొచ్చి | 96 |
| సీ. | సుకుమారనయ్యు నే నొకవేళయందైన | |
| తే. | మామ కోపించునో! యంచు మగనిమనసు | 97 |
| సీ. | పని సాల గలిగియున్నను బొరుగిండ్లకు | |
| తే. | యిట్లు నిరతంబు భయభక్తు లెసఁగ నేఁ జ | 98 |
| వ. | ఇట్లు దినదినప్రవర్ధమానరోషాయతచిత్తయగు నత్త నాయెడం బెరిగిన | 99 |
| సీ. | ప్రాణపదమ్ముగాఁ బాకమ్ముసేయ ము | |
| తే. | మెకమువలె నిట్లు రేగి నామీఁద మగని | 100 |
| క. | మును గయ్యాళితనమ్మున | 101 |
| చ. | తెలతెల వేఁగునంతనె యతిత్వరగైకొని మేలు కాంచి ని | 102 |
| సీ. | మా తండ్రి యొసఁగిన మాణిక్యకటకముల్ | |
| తే. | నన్నియును గల్గి యరణంపుటాల నమ్మి | 103 |
| ఆ. | మూఁడుజాము లరుగ ముంగేల నన్నమ్ము | 104 |
| క. | ఈ రీతి నింటఁ గల్గిన | 105 |
| చ. | కటకట! పూర్వజన్మకృతకర్మ మదెట్టిదొ! తప్పొకింత లే | 106 |
| చ. | తొడిబడి కన్నవారొసఁగు తొఱ్ఱుల నమ్మి రొకించుకైన న | 107 |
| ఆ. | కన్నవార లిచటికత లెఱుంగరు వార | 108 |
| క. | అని తలఁచి మఱియు నీయడ | 109 |
| వ. | ఇట్లు విచారించి సవినయసల్లాపమ్ముల నత్తచిత్తమ్ము గఱగింపందలంచిన | 110 |
| క. | పొలఁతులకు నత్తమామలు | |
| | గలనైన వారికెగ్గులు | 111 |
| ఉ. | పెంచిన తల్లిదండ్రు లరసేయక మీ పదసేవకై సమ | 112 |
| క. | తిట్టియు దీవించియుఁ జే | 113 |
| తే. | అనుచు నే వేడుటయును మాయత్త కనలి | 114 |
| క. | అంతటఁ దనివోవక ని | 115 |
| తే. | అవ్విధంబున నొచ్చి యాయమ కడంక | 116 |
| ఉ. | మూఁడవనాఁడు దప్పిగొని మూర్ఛమునింగెడి నన్ను జూచి క్రొ | 117 |
| క. | ఇచ్చిన వెంబడిఁ గూఁతురి | 118 |
| చ. | అదిగని యావెలంది తమయన్నకు నంతయుఁ జెప్ప నుగ్రుఁడై | 119 |
| క. | చేతులు మాటిడికొనుచు భ | 120 |
| క. | వెడలినయుడిగఁపుబోటులు | 121 |
| తే. | ఎలుగు విని వచ్చి యంతయు నెఱుకవఱుప | 122 |
| వ. | అంతం గొంతకాలంబు సనునంతం గృతాంతభటు లరుగుదెంచి నన్నుం | 123 |
| ఉ. | అక్కట భర్త త్రావఁగఁ బయఃపరిపూరితపాత్ర గొంచుఁ దాఁ | 124 |
| క. | అని యాదేశించి మనం | 125 |
| క. | అక్కారణమునఁ బుట్టితి | 126 |
| తే. | పాటులన్ని పడియుఁ బతికి నెంగిలి వెట్ట | 127 |
| సీ. | పోషించితివిగదా! పుణ్యతత్త్వజ్ఞాన | |
| తే. | సకలసంపద లందితి జగమునెల్లఁ | 128 |
| వ. | అని పలికి యప్పుడ హరిణీరూపమ్ము విడిచి దివ్యగంధమాల్యాంబరాభరణం | 129 |
పరిజనము రాజు నరయుట
| ఉ. | అంత నమాత్యు లయ్యధిపు నయ్యెడఁ గానక దంతిదంతకుం | 130 |
| సీ. | ముదమారఁ గదలు తుమ్మెదల బల్ రొదల సం | |
| తే. | కొలఁకుకెలఁకుల లేమావి గుముల గముల | 131 |
| తే. | అంత మహనీయసైన్య మత్యంతవిపిన | 132 |
| శా. | ఆ బాబారతనంబు జాడఁ జని యుద్యన్మాధవీవేష్టన | 133 |
| క. | జనితోత్సుకులై సచివులు | |
| | వనతాననాబ్జుఁడగు నా | 134 |
| చ. | తెలియుదమంచు నిట్లనిరి దేవగ సేవలడించి యొంటిమై | 135 |
| సీ. | రింఖాఝళఝళత్పృధులార్భటుల ఘోట | |
| తే. | గాదె యివ్వేళ మృగయావినోద మొదవె | 136 |
| క. | అనవుడు వైక్లబ్యము నె | 137 |
| చ. | వినుఁ డెఱిఁగింతు మీ కిచటివృత్తము వంచనమైఁ దొలంగి వ | 138 |
| సీ. | కేడించి హయము క్రొవ్వాడిమై నడరింప | |
| ఆ. | పొదువ నలవిగాదు పొలియింపఁ దమి లేదు | 139 |
| క. | అంత నది యలసి యేత | 140 |
| క. | అది యంత మనుజభాషల | 141 |
| వ. | అని రాజధర్మానుగుణసంభాషణమ్ముల నాకుం బ్రియమ్ము నెరపి | 142 |
| సీ. | తన పూర్వభవమున ధర్మజ్ఞుఁడన నొప్పు | |
| | దను కృశింపించి వంచన నత్త మద్భర్త | |
| తే. | నింతయును దండధరుఁ డాత్మ నెఱిఁగె ననియె | 143 |
| తే. | అంతయును జెప్పి క్రమ్మఱ నమ్మృగమ్ము | 144 |
అనపత్యతకు రాజు విచారించుట
| ఉ. | అట్టిద కాదె! నాబ్రతుకు హారపటీరనికాశకీర్తిసం | 145 |
| మ. | సచివాగ్రేసరులార వింటిరె! సమస్తక్ష్మాతలాధీశ్వరుల్ | 146 |
| సీ. | అన్నదానాదిపుణ్యఫలంబులకు నెల్ల | |
| తే. | పైతృకంబైన ఋణ మెడఁబాయు దలఁపు | 147 |
| ఉ. | అప్పటినుండి నాహృదయ మట్లు విషాదరసం బెసంగినన్ | 148 |
| చ. | వనులఁ జరించి పూరిఁ దిని వాఁగులవంతల నీరు ద్రావి నె | 149 |
| తే. | అనుచు సందేహడోలాయితాంతరంగుఁ | 150 |
| ఉ. | వింతలుగొన్ని మీవలన వింటిమి నేఁ డిచటన్ జతుస్సము | 151 |
మంత్రులు రాజు నోదార్చుట
| చ. | జగతి ననంతపుణ్యగుణసౌష్ఠవయుక్తులు సాధుసమ్మతా | 152 |
| సీ. | బ్రహ్మోపనయనాదిబహుకృతుల్ గావించి | |
| తే. | కాదొ సంతాన మా రమాకాంతపదని | 153 |
| చ. | అన నొడబాటు లేమి దరహాసము చారుకషాయితేక్షణో | 154 |
| ఉ. | మీరలు నీతివర్తను లమేయగుణాకరులంచు ధర్మవి | 155 |
| సీ. | తనయులకై ఘోరతప మాచరింపఁడే | |
| తే. | నందనావాప్తికై కాదె నాభి కశ్య | 156 |
| క. | చనియెదరు నీతిపద్ధతి | 157 |
| చ. | సమధికసూక్ష్మపక్ష్మనికషానుకషాయితవీక్షణద్యుతుల్ | 158 |
| క. | భూనాయక! నీదగు సం | 159 |
| శా. | సమ్యక్సౌమ్యపురూరవశ్ఛదకనచ్చాఖాంచితంబున్ మరు | 160 |
| తే. | మంచి దింతట నేమయ్యె మనుజనాథ! | 161 |
| | అని సచివు లిట్లు పలికెడు | |
| | మ్మనుజేంద్రుండు చతుర్విధ | 162 |
| ఉ. | ఆనృపుఁ డాదరించెఁ బునరాగమనావసరాగతాంబుఖే | 163 |
| వ. | ఇవ్విధంబున నమ్మహీకాంతుండు పథశ్రమం బపనయించి పురంబు | 164 |
| శా. | సారాచారవిహారహారమణిరాజత్కంఠ! కంఠీరవో | 165 |
| | శంకరపత్నీహృదయవ | 166 |
| మాలిని. | సకలమునిశరణ్యా! సత్యధర్మాభిగణ్యా! | 167 |
| గద్య. | ఇది శ్రీరామచంద్రకరుణానిరీక్షణ సమాసాదితకవితావిశేష | 168 |
————