కిష్కింధకాండము - సర్గము 40

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే చత్వారింశః సర్గః |౪-౪౦|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

అథ రాజా సమృద్ధ అర్థః సుగ్రీవః ప్లవగేశ్వరః |

ఉవాచ నరశార్దూలం రామం పరబలార్దనం |౪-౪౦-౧|

ఆగతా వినివిష్టాః చ బలినః కామరూపిణః |

వానరేంద్రా మహేంద్ర ఆభా యే మత్ విషయ వాసినః |౪-౪౦-౨|

త ఇమే బహు విక్రాంతైః బలిభిః భీమ విక్రమైః |

ఆగతా వానరా ఘోరా దైత్య దానవ సంనిభాః |౪-౪౦-౩|

ఖ్యాత కర్మ అపదానాః చ బలవంతో జిత క్లమాః |

పరాక్రమేషు విఖ్యాతా వ్యవసాయేషు చ ఉత్తమాః |౪-౪౦-౪|

పృథివి అంబు చరా రామ నానా నగ నివాసినః |

కోటి ఓఘాః చ ఇమే ప్రాప్తా వానరాః తవ కింకరాః |౪-౪౦-౫|

నిదేశ వర్తినః సర్వే సర్వే గురు హితే స్థితాః |

అభిప్రేతం అనుష్ఠాతుం తవ శక్ష్యంతి అరిందమ |౪-౪౦-౬|

త ఇమే బహు సాహస్రైః అనేకైః బహు విక్రమైః |

ఆగతా వానరా ఘోరా దైత్య దానవ సంనిభాః |౪-౪౦-౭|

యత్ మన్యసే నరవ్యాఘ్ర ప్రాప్త కాలం తత్ ఉచ్యతాం |

తత్ సైన్యం త్వత్ వశే యుక్తం ఆజ్ఞాపయితుం అర్హసి |౪-౪౦-౮|

కామం ఏషాం ఇదం కార్యం విదితం మమ తత్త్వతః |

తథా అపి తు యథా యుక్తం ఆజ్ఞాపయితుం అర్హసి |౪-౪౦-౯|

తథా బ్రువాణం సుగ్రీవం రామో దశరథాత్మజః |

బాహుభ్యాం సంపరిష్వజ్య ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౪-౪౦-౧౦|

జ్ఞాయతాం సౌమ్య వైదేహీ యది జీవతి వా న వా |

స చ దేశో మహాప్రాజ్ఞ యస్మిన్ వసతి రావణః |౪-౪౦-౧౧|

అధిగమ్య తు వైదేహీం నిలయం రావణస్య చ |

ప్రాప్త కాలం విధాస్యామి తస్మిన్ కాలే సహ త్వయా |౪-౪౦-౧౨|

న అహం అస్మిన్ ప్రభుః కార్యే వానరేంద్ర న లక్ష్మణః |

త్వం అస్య హేతుః కార్యస్య ప్రభుః చ ప్లవగేశ్వర |౪-౪౦-౧౩|

త్వం ఏవ ఆజ్ఞాపయ విభో మమ కార్య వినిశ్చయం |

త్వం హి జానాసి యత్ కార్యం మమ వీర న సంశయః |౪-౪౦-౧౪|

సుహృద్ ద్వితీయో విక్రాంతః ప్రాజ్ఞః కాల విశేష విత్ |

భవాన్ అస్మత్ హితే యుక్తః సుహృద్ ఆప్తో అర్థవిత్తమః |౪-౪౦-౧౫|

ఏవం ఉక్తః తు సుగ్రీవో వినతం నామ యూథపం |

అబ్రవీత్ రామ సాంనిధ్యే లక్ష్మణస్య చ ధీమతః |౪-౪౦-౧౬|

శైలాభం మేఘ నిర్ఘోషం ఊర్జితం ప్లవగేశ్వరం |

సోమ సూర్య నిభైః సార్ధం వానరైః వానరోత్తమ |౪-౪౦-౧౭|

దేశ కాల నయైః యుక్తః విజ్ఞః కార్య వినిశ్చయే |

వృతః శత సహస్రేణ వానరాణాం తరస్వినాం |౪-౪౦-౧౮|

అధిగచ్ఛ దిశం పూర్వాం స శైల వన కాననాం |

తత్ర సీతాం చ వైదేహీం నిలయం రావణస్య చ |౪-౪౦-౧౯|

మార్గధ్వం గిరి దుర్గేషు వనేషు చ నదీషు చ |

నదీం భాగీరథీం రమ్యాం సరయూం కౌశికీం తథా |౪-౪౦-౨౦|

కాలిందీం యమునాం రమ్యాం యామునం చ మహాగిరిం |

సరస్వతీం చ సింధుం చ శోణం మణి నిభ ఉదకం |౪-౪౦-౨౧|

మహీం కాలమహీం చైవ శైల కానన శోభితాం |

బ్రహ్మమాలాన్ విదేహాన్ చ మాలవాన్ కాశి కోసలాన్ |౪-౪౦-౨౨|

మాగధాం చ మహాగ్రామాన్ పుణ్డ్రాన్ అంగాం తథైవ చ |

భూమిం చ కోశకారాణాం భూమిం చ రజత ఆకరాం |౪-౪౦-౨౩|

సర్వం చ తత్ విచేతవ్యం మార్గయద్భిః తతః తతః |

రామస్య దయితాం భార్యాం సీతాం దశరథః స్నుషాం |౪-౪౦-౨౪|

సముద్రం అవగాఢాన్ చ పర్వతాన్ పత్తనాని చ |

మందరస్య చ యే కోటిం సంశ్రితాః కేచిత్ ఆలయాః |౪-౪౦-౨౫|

కర్ణ ప్రావరణాః చైవ తథా చ అపి ఓష్ఠ కర్ణకాః |

ఘోర లోహ ముఖాః చైవ జవనాః చ ఏక పాదకాః |౪-౪౦-౨౬|

అక్షయా బలవంతః చ తథైవ పురుష ఆదకాః |

కిరాతాః తీక్ష్ణ చూడాః చ హేమాభాః ప్రియ దర్శనాః |౪-౪౦-౨౭|

ఆమ మీన అశనాః చాపి కిరాతా ద్వీప వాసినః |

అంతర్ జల చరా ఘోరా నరవ్యాఘ్రా ఇతి స్మృతాః |౪-౪౦-౨౮|

ఏతేషాం ఆశ్రయాః సర్వే విచేయాః కానన ఓకసః |

గిరిభిర్ యే చ గమ్యంతే ప్లవనేన ప్లవేన చ |౪-౪౦-౨౯|

యత్నవంతో యవ ద్వీపం సప్త రాజ్య ఉపశోభితం |

సువర్ణ రూప్యకం ద్వీపం సువర్ణ ఆకర మణ్డితం |౪-౪౦-౩౦|

యవ ద్వీపం అతిక్రమ్య శిశిరో నామ పర్వతః |

దివం స్పృశతి శృంగేణ దేవ దానవ సేవితః |౪-౪౦-౩౧|

ఏతేషాం గిరి దుర్గేషు ప్రపాతేషు వనేషు చ |

మార్గధ్వం సహితాః సర్వే రామ పత్నీం యశస్వినీం |౪-౪౦-౩౨|

తతో రక్త జలం ప్రాప్య శోణ ఆఖ్యం శీఘ్ర వాహినీం |

గత్వా పారం సముద్రస్య సిద్ధ చారణ సేవితం |౪-౪౦-౩౩|

తస్య తీర్థేషు రమ్యేషు విచిత్రేషు వనేషు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౦-౩౪|

పర్వత ప్రభవా నద్యః సుభీమ బహు నిష్కుటాః |

మార్గితవ్యా దరీమంతః పర్వతాః చ వనాని చ |౪-౪౦-౩౫|

తతః సముద్ర ద్వీపాన్ చ సుభీమాన్ ద్రష్టుం అర్హథ |

ఊర్మిమంతం మహారౌద్రం క్రోశంతం అనిల ఉద్ధితం |౪-౪౦-౩౬|

తత్ర అసురా మహాకాయాః ఛాయాం గృహ్ణంతి నిత్యశః |

బ్రహ్మణా సమనుజ్ఞాతా దీర్ఘ కాలం బుభుక్షితాః |౪-౪౦-౩౭|

తం కాల మేఘ ప్రతిమం మహోరగ నిషేవితం |

అభిగమ్య మహానాదం తీర్థేన ఏవ మహోదధిం |౪-౪౦-౩౮|

తతో రక్తజలం భీమం లోహితం నామ సాగరం |

గత్వా ప్రేక్ష్యథ తాం చైవ బృహతీం కూటశాల్మలీం |౪-౪౦-౩౯|

గృహం చ వైనతేయస్య నానా రత్న విభూషితం |

తత్ర కైలాస సంకాశం విహితం విశ్వకర్మణా |౪-౪౦-౪౦|

తత్ర శైల నిభా భీమా మందేహా నామ రాక్షసాః |

శైల శృంగేషు లంబంతే నానా రూపా భయావహాః |౪-౪౦-౪౧|

తే పతంతి జలే నిత్యం సూర్యస్య ఉదయనం ప్రతి |

అభితప్తాః చ సూర్యేణ లంబంతే స్మ పునః పునః |౪-౪౦-౪౨|

నిహతా బ్రహ్మ తేజోభిః అహని అహని రాక్షసాః |

తతః పాణ్డుర మేఘాభం క్షీరౌదం నామ సాగరం |౪-౪౦-౪౩|

గత్వా ద్రక్ష్యథ దుర్ధర్షా ముక్తా హారం ఇవ ఊర్మిభిః |

తస్య మధ్యే మహా శ్వేతో ఋషభో నామ పర్వతః |౪-౪౦-౪౪|

దివ్య గంధైః కుసుమితై ఆచితైః చ నగైః వృతః |

సరః చ రాజతైః పద్మైః జ్వలితైః హేమ కేసరైః |౪-౪౦-౪౫|

నామ్నా సుదర్శనం నామ రాజహంసైః సమాకులం |

విబుధాః చారణా యక్షాః కిన్నరాః స అప్సరో గణాః |౪-౪౦-౪౬|

హృష్టాః సమధిగచ్ఛంతి నలినీం తాం రిరంసవః |

క్షీరోదం సమతిక్రమ్య తతో ద్రక్ష్యథ వానరాః |౪-౪౦-౪౭|

జలోదం సాగరం శీఘ్రం సర్వ భూత భయావహం |

తత్ర తత్ కోపజం తేజః కృతం హయముఖం మహత్ |౪-౪౦-౪౮|

అస్య ఆహుః తన్ మహావేగం ఓదనం స చరాచరం |

తత్ర విక్రోశతాం నాదో భూతానాం సాగర ఓకసాం |

శ్రూయతే చ అసమర్థానాం దృష్ట్వా తత్ వడవా ముఖం |౪-౪౦-౪౯|

స్వాదు ఉదస్య ఉత్తరే దేశే యోజనాని త్రయోదశ |

జాతరూప శిలో నామ సుమహాన్ కనక ప్రభః |౪-౪౦-౫౦|

తత్ర చంద్ర ప్రతీకాశం పన్నగం ధరణీ ధరం |

పద్మ పత్ర విశాలాక్షం తతో ద్రక్ష్యధ వానరాః |౪-౪౦-౫౧|

ఆసీనం పర్వతస్య అగ్రే సర్వ భూత నమస్కృతం |

సహస్ర శిరసం దేవం అనంతం నీల వాససం |౪-౪౦-౫౨|

త్రిశిరాః కాంచనః కేతుః తాలః తస్య మహాత్మనః |

స్థాపితః పర్వతస్య అగ్రే విరాజతి స వేదికః |౪-౪౦-౫౩|

పూర్వస్యాం దిశి నిర్మాణం కృతం తత్ త్రిదశేశ్వరైః |

తతః పరం హేమమయః శ్రీమాన్ ఉదయ పర్వతః |౪-౪౦-౫౪|

తస్య కోటిః దివం స్పృష్ట్వా శత యోజనం ఆయతా |

జాతరూపమయీ దివ్యా విరాజతి స వేదికా |౪-౪౦-౫౫|

సాలైః తాలైః తమాలైః చ కర్ణికారైః చ పుష్పితైః |

జాతరూపమయైః దివ్యైః శోభతే సూర్య సన్నిభైః |౪-౪౦-౫౬|

తత్ర యోజన విస్తారం ఉచ్ఛ్రితం దశ యోజనం |

శృంగం సౌమనసం నామ జాతరూపమయం ధ్రువం |౪-౪౦-౫౭|

తత్ర పూర్వం పదం కృత్వా పురా విష్ణుః త్రివిక్రమే |

ద్వితీయం శిఖరం మేరోః చకార పురుషోత్తమః |౪-౪౦-౫౮|

ఉత్తరేణ పరిక్రమ్య జంబూ ద్వీపం దివాకరః |

దృశ్యో భవతి భూయిష్ఠం శిఖరం తన్ మహోచ్ఛ్రయం |౪-౪౦-౫౯|

తత్ర వైఖానసా నామ వాలఖిల్యా మహర్షయః |

ప్రకాశమానా దృశ్యంతే సూర్య వర్ణాః తపస్వినః |౪-౪౦-౬౦|

అయం సుదర్శనో ద్వీపః పురో యస్య ప్రకాశతే |

తస్మిన్ తేజః చ చక్షుః చ సర్వ ప్రాణభృతాం అపి |౪-౪౦-౬౧|

శైలస్య తస్య పృష్ఠేషు కందరేషు వనేషు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గితవ్యః తతః తతః |౪-౪౦-౬౨|

కాంచనస్య చ శైలస్య సూర్యస్య చ మహాత్మనః |

ఆవిష్టా తేజసా సంధ్యా పూర్వా రక్తా ప్రకాశతే |౪-౪౦-౬౩|

పూర్వం ఏతత్ కృతం ద్వారం పృథివ్యా భువనస్య చ |

సూర్యస్య ఉదయనం చైవ పూర్వా హి ఏషా దిక్ ఉచ్యతే |౪-౪౦-౬౪|

తస్య శలస్య పృష్ఠేషు నిర్ఝరేషు గుహాసు చ |

రావణః సహ వైదేహ్యా మార్గతవ్యా తతః తతః |౪-౪౦-౬౫|

తతః పరం అగమ్యా స్యాత్ దిక్ పూర్వా త్రిదశ ఆవృతా |

రహితా చంద్ర సూర్యాభ్యాం అదృశ్యా తిమిర ఆవృతా |౪-౪౦-౬౬|

శైలేషు తేషు సర్వేషు కందరేషు వనేషు చ |

యే చ న ఉక్తా మయోద్దేశా విచేయా తేషు జానకీ |౪-౪౦-౬౭|

ఏతావత్ వానరైః శక్యం గంతుం వానర పుంగవాః |

అభాస్కరం అమర్యాదం న జానీమః తతః పరం |౪-౪౦-౬౮|

అభిగమ్య తు వైదేహీం నిలయం రావణస్య చ |

మాసే పూర్ణే నివర్తధ్వం ఉదయం ప్రాప్య పర్వతం |౪-౪౦-౬౯|

ఊర్ధ్వం మాసాత్ న వస్తవ్యం వసన్ వధ్యో భవేన్ మమ |

సిద్ధ అర్థాః సంనివర్తధ్వం అధిగమ్య చ మైథిలీం |౪-౪౦-౭౦|

మహేంద్ర కాంతాం వన షణ్డ మణ్డితాం

దిశం చరిత్వా నిపుణేన వానరాః |

అవాప్య సీతాం రఘు వంశజ ప్రియాం

తతో నివృత్తాః సుఖినో భవిష్యథ |౪-౪౦-౭౧|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే చత్వారింశః సర్గః |౪-౪౦|