కిష్కింధకాండము - సర్గము 27

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే సప్తవింశః సర్గః |౪-౨౭|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

అభిషిక్తే తు సుగ్రీవే ప్రవిష్టే వానరే గుహాం |

ఆజగామ సహ భ్రాత్రా రామః ప్రస్రవణం గిరిం |౪-౨౭-౧|

శార్దూల మృగ సంఘుష్టం సింహైః భీమ రవైః వృతం |

నానా గుల్మ లతా గూఢం బహు పాదప సంకులం |౪-౨౭-౨|

ఋక్ష వానర గోపుచ్ఛైః మార్జారైః చ నిషేవితం |

మేఘ రాశి నిభం శైలం నిత్యం శుచికరం శివం |౪-౨౭-౩|

తస్య శైలస్య శిఖరే మహతీం ఆయతాం గుహాం |

ప్రత్యగృహ్ణీత వాసార్థం రామః సౌమిత్రిణా సహ |౪-౨౭-౪|

కృత్వా చ సమయం రామః సుగ్రీవేణ సహ అనఘ |

కాల యుక్తం మహద్ వాక్యం ఉవాచ రఘునందన |౪-౨౭-౫|

వినీతం భ్రాతరం భ్రాతా లక్ష్మణం లక్ష్మి వర్ధనం |

ఇయం గిరి గుహా రమ్యా విశాలా యుక్త మారుతా |౪-౨౭-౬|

అస్యాం వస్త్యామ సౌమిత్రే వర్ష రాత్రం అరిందమ |

గిరి శృంగం ఇదం రమ్యం ఉత్తమం పార్థివాత్మజ |౪-౨౭-౭|

శ్వేతాభిః కృష్ణ తామ్రాభిః శిలాభిః ఉపశోభితం |

నానా ధాతు సమాకీర్ణం నదీ దర్దుర సంయుతం |౪-౨౭-౮|

వివిధైః వృక్ష షణ్డైః చ చారు చిత్ర లతా యుతం |

నానా విహగ సంఘుష్టం మయూర వర నాదితం |౪-౨౭-౯|

మాలతీ కుంద గుల్మైః చ సిందువారైః శిరీషకైః |

కదంబ అర్జున సర్జైః చ పుష్పితైః ఉపశోభితం |౪-౨౭-౧౦|

ఇయం చ నలిని రమ్యా ఫుల్ల పంకజ మణ్డితైః |

న అతి దూరే గుహాయా నౌ భవిష్యతి నృపాత్మజ |౪-౨౭-౧౧|

ప్రాగ్ ఉదక్ ప్రవణే దేశే గుహా సాధు భవిష్యతి |

పశ్చాత్ చ ఏవ ఉన్నతా సౌమ్య నివాతే అయం భవిష్యతి |౪-౨౭-౧౨|

గుహా ద్వారే చ సౌమిత్రే శిలా సమ తలా శివా |

కృష్ణా చ ఏవ ఆయతా చైవ భిన్న అంజన చయ ఉపమమా |౪-౨౭-౧౩|

గిరి శృంగం ఇదం తాత పశ్య చ ఉత్తరతః సుభం |

భిన్న అంజన చయ ఆకారం అంభోధరం ఇవ ఉదితం |౪-౨౭-౧౪|

దక్షిణస్యాం అపి దిశ స్థితం శ్వేతం ఇవ అంబరం |

కైలాస శిఖర ప్రఖ్యం నానా ధాతు విరాజితం |౪-౨౭-౧౫|

ప్రాచీన వాహినీం చైవ నదీం భృశం అకర్దమం |

గుహాయాః పరతః పశ్య త్రికూటే జహ్నవీం ఇవ |౪-౨౭-౧౬|

చందనైః తిలకైః సాలైః తమాలైః అతిముక్తకైః |

పద్మకైః సరలైః చైవ అశోకైః చైవ శోభితం |౪-౨౭-౧౭|

వానీరైః తిమిదైః చైవ వకులైః కేతకైః అపి |

హింతాలైః తినిశైః నీపైః వేతసైః కృతమాలకైః |౪-౨౭-౧౮|

తీరజైః శోభితా భాతి నానా రూపైః తతః తతః |

వసన ఆభరణ ఉపేత ప్రమద ఏవ అభ్యలంకృతా |౪-౨౭-౧౯|

శతశః పక్షి సంఘైః చ నానా నాద వినాదితా |

ఏకైకం అనురక్తైః చ చక్రవాకైః అలంకృతా |౪-౨౭-౨౦|

పులినైః అతి రమ్యైః చ హంస సారస సేవితా |

ప్రహసంతీ ఇవ భాతి ఏషా నారీ రత్న విభూషితా |౪-౨౭-౨౧|

క్వచిత్ నీలోత్పలైః చ్ఛన్న భాతి రక్తోత్పలైః క్వచిత్ |

క్వచిత్ భాతి శుక్లైః చ దివ్యైః కుముద కుడ్మలైః |౪-౨౭-౨౨|

పారిప్లవ శతైః జుష్టా బర్హి క్రౌంచ వినాదితా |

రమణియా నదీ సౌమ్య ముని సంఘ నిషేవితా |౪-౨౭-౨౩|

పశ్య చందన వృక్షాణాం పంక్తీ సురుచిరా ఇవ |

కకుభానం చ దృశ్యంతే మనసా ఇవ ఉదితాః సమం |౪-౨౭-౨౪|

అహో సురమణీయో అయం దేశః శత్రు నిషూదన |

దృఢం రంస్యావ సౌమిత్రే సాధు అత్ర నివసావహే |౪-౨౭-౨౫|

ఇతః చ న అతి దూరే సా కిష్కింధా చిత్ర కాననా |

సుగ్రీవస్య పురీ రమ్యా భవిష్యతి నృపాత్మజ |౪-౨౭-౨౬|

గీత వాదిత్ర నిర్ఘోషః శ్రూయతే జయతాం వర |

నదతాం వానరాణాం చ మృదంగ ఆడంబరైః సహ |౪-౨౭-౨౭|

లబ్ధ్వా భార్యాం కపివరః ప్రాప్య రాజ్యం సుహృత్ వృతః |

ధ్రువం నందతి సుగ్రీవః సంప్రాప్య మహతీం శ్రియం |౪-౨౭-౨౮|

ఇతి ఉక్త్వా న్యవసత్ తత్ర రాఘవః సహ లక్ష్మణః |

బహు దృశ్య దరీ కుంజే తస్మిన్ ప్రస్రవణే గిరౌ |౪-౨౭-౨౯|

సుసుఖే హి బహు ద్రవ్యే తస్మిన్ హి ధరణీ ధరే |

వసతః తస్య రామస్య రతిః అల్పా అపి న అభవత్ |౪-౨౭-౩౦|

హృతాం హి భార్యాం స్మరతః ప్రాణేభ్యో అపి గరీయసీం |

ఉదయ అభ్యుదితం దృష్ట్వా శశాంకం చ విశేషతః |౪-౨౭-౩౧|

ఆవివేశ న తం నిద్రా నిశాసు శయనం గతం |

తత్ సముత్థేన శోకేన బాష్ప ఉపహత చేతసం |౪-౨౭-౩౨|

తం శోచమానం కాకుత్స్థం నిత్యం శోక పరాయణం |

తుల్య దుఃఖో అబ్రవీద్ భ్రాతా లక్ష్మణో అనునయం వచః |౪-౨౭-౩౩|

అలం వీర వ్యథాం గత్వా న త్వం శోచితుం అర్హసి |

శోచతో హి అవసీదంతి సర్వ అర్థా విదితం హి తే |౪-౨౭-౩౪|

భవాన్ క్రియా పరో లోకే భవాన్ దేవ పరాయణః |

ఆస్తికో ధర్మ శీలః చ వ్యవసాయీ చ రాఘవ |౪-౨౭-౩౫|

న హి అవ్యవసితః శత్రుం రాక్షసం తం విశేషతః |

సమర్థః త్వం రణే హంతుం విక్రమైః జిహ్మ కారిణం |౪-౨౭-౩౬|

సమున్మూలయ శోకం త్వం వ్యవసాయం స్థిరీ కురు |

తతః సపరివారం తం రాక్షసం హంతుం అర్హసి |౪-౨౭-౩౭|

పృథివీం అపి కాకుత్స్థ ససాగర వన అచలాం |

పరివర్తయితుం శక్తః కిం పునః తం హి రావణం |౪-౨౭-౩౮|

శరత్ కాలం ప్రతీక్షస్వ ప్రావృట్ కాలో అయం ఆగతః |

తతః స రాష్ట్రం స గణాం రావణం తం వధిష్యసి |౪-౨౭-౩౯|

అహం తు ఖలు తే వీర్యం ప్రసుప్తం ప్రతిబోధయే |

దీప్తైః ఆహుతిభిః కాలే భస్మ చన్నం ఇవ అనలం |౪-౨౭-౪౦|

లక్ష్మణస్య హి తద్ వాక్యం ప్రతిపూజ్య హితం శుభం |

రాఘవః సుహృదం స్నిగ్ధం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౪-౨౭-౪౧|

వాచ్యం యద్ అనురక్తేన స్నిగ్ధేన చ హితేన చ |

సత్య విక్రమ యుక్తేన తద్ ఉక్తం లక్ష్మణ త్వయా |౪-౨౭-౪౨|

ఏష శోకః పరిత్యక్తః సర్వ కార్య అవసాదకః |

విక్రమేషు అప్రతిహతం తేజః ప్రోత్సాహయామి అహం |౪-౨౭-౪౩|

శరత్ కాలం ప్రతీక్షిష్యే స్థితో అస్మి వచనే తవ |

సుగ్రీవస్య నదీనాం చ ప్రసాదం అనుపాలయన్ |౪-౨౭-౪౪|

ఉపకారేణ విరః తు ప్రతికారేణ యుజ్యతే |

అకృతజ్ఞో అప్రతికృతో హంతి సత్వవతాం మనః |౪-౨౭-౪౫|

తత్ ఏవ యుక్తం ప్రణిధాయ లక్ష్మణః

కృత అంజలి తత్ ప్రతిపూజయ భాషితం |

ఉవాచ రామం స్వభిరామ దర్శనం

ప్రదర్శయన్ దర్శనం ఆత్మనః శుభం |౪-౨౭-౪౬|

యథోక్తం ఏతత్ తవ సర్వం ఈప్సితం

నరేంద్ర కర్తా న చిరాత్ తు వానర |

శరత్ ప్రతీక్షః క్షమతాం ఇమం భవాన్

జల ప్రపాతం రిపు నిగ్రహే ధృతః |౪-౨౭-౪౭|

నియమ్య కోపం ప్రతిపాల్యతాం శరత్

క్షమస్వ మాసాం చతురో మయా సహ |

వస అచలే అస్మిన్ మృగ రాజ సేవితే

సంవర్తయన్ శత్రు వధే సమర్థః |౪-౨౭-౪౮|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే సప్తవింశః సర్గః |౪-౨౭|