కిష్కింధకాండము - సర్గము 19

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే కిష్కింధాకాండే ఏకోనవింశః సర్గః |౪-౧౯|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

స వానర మహారాజః శయానః శర పీడితః |

ప్రత్యుక్తో హేతుమద్ వాక్యైః న ఉత్తరం ప్రత్యపద్యత |౪-౧౯-౧|

అశ్మభిః పరిభిన్న అంగః పాదపైర్ ఆహతో భృశం |

రామ బాణేన చ ఆక్రాంతో జీవిత అంతే ముమోహ సః |౪-౧౯-౨|

తం భార్యా బాణ మోక్షేణ రామ దత్తేన సంయుగే |

హతం ప్లవగ శార్దూలం తారా శుశ్రావ వాలినం |౪-౧౯-౩|

సా సపుత్ర అప్రియం శ్రుత్వా వధం భర్తుః సుదారుణం |

నిష్పపాత భృశం తస్మాత్ ఉద్విగ్నా గిరి కందరాత్ |౪-౧౯-౪|

యే తే అంగద పరీవారా వానరా హి మహాబలాః |

తే సకార్ముకం ఆలోక్య రామం త్రస్తాః ప్రదుద్రువుః |౪-౧౯-౫|

సా దదర్శ తతః త్రస్తాన్ హరీన్ ఆపతతో ద్రుతం |

యూథాద్ ఇవ పరిభ్రష్టాన్ మృగాన్ నిహత యూథపాన్ |౪-౧౯-౬|

తాన్ ఉవాచ సమాసాద్య దుఃఖితాన్ దుఃఖితా సతీ |

రామ విత్రాసితాన్ సర్వాన్ అనుబద్ధాన్ ఇవ ఇషుభిః |౪-౧౯-౭|

వానరా రాజ సింహస్య యస్య యూయం పురః సరాః |

తం విహాయ సువిత్రస్తాః కస్మాద్ ద్రవత దుర్గతాః |౪-౧౯-౮|

రాజ్య హేతోః స చేత్ భ్రాతా భ్రాత్రా కౄరేణ పాతితః |

రామేణ ప్రసృతైః దూరాత్ మార్గణైః దూర పాతిభిః |౪-౧౯-౯|

కపి పత్న్యా వచః శ్రుత్వా కపయః కామ రూపిణః |

ప్రాప్త కాలం అవిశ్లిష్టం ఊచుర్ వచనం అంగనాం |౪-౧౯-౧౦|

జీవపుత్రే నివర్తస్వ పుత్రం రక్షస్వ చ అందగం |

అంతకో రామ రూపేణ హత్వా నయతి వాలినం |౪-౧౯-౧౧|

క్షిప్తాన్ వృక్షాన్ సమావిధ్య విపులాః చ శిలాః తథా |

వాలీ వజ్ర సమైర్ బాణైర్ వజ్రేణ ఇవ నిపాతితః |౪-౧౯-౧౨|

అభిభూతం ఇదం సర్వం విద్రుతం వానరం బలం |

అస్మిన్ ప్లవగ శార్దూలే హతే శక్ర సమ ప్రభే |౪-౧౯-౧౩|

రక్ష్యతాం నగరం శూరైర్ అంగదః చ అభిషిచ్యతాం |

పదస్థం వాలినః పుత్రం భజిష్యంతి ప్లవంగమాః |౪-౧౯-౧౪|

అథవా అరుచితం స్థానం ఇహ తే రుచిరాననే |

ఆవిశంతి హి దుర్గాణి క్షిప్రం అద్య ఏవ వానరాః |౪-౧౯-౧౫|

అభార్యాః సహ భార్యాః చ సంతి అత్ర వన చారిణః |

లుబ్ధేభ్యో విప్రలబ్ధేయః తేభ్యో నః సుమహద్ భయం |౪-౧౯-౧౬|

అల్పాంతర గతానాం తు శ్రుత్వా వచనం అంగనా |

ఆత్మనః ప్రతిరూపం సా బభాషే చారు హాసినీ |౪-౧౯-౧౭|

పుత్రేణ మమ కిం కార్యం కిం రాజ్యేన కిం ఆత్మనా |

కపి సిమ్హే మహా భాగే తస్మిన్ భర్తరి నశ్యతి |౪-౧౯-౧౮|

పాద మూలం గమిష్యామి తస్య ఏవ అహం మహాత్మనః |

యో అసౌ రామ ప్రయుక్తేన శరేణ వినిపాతితః |౪-౧౯-౧౯|

ఏవం ఉక్త్వా ప్రదుద్రావ రుదతీ శోక మూర్చ్ఛితా |

శిరః చ ఉరః చ బాహుభ్యాం దుఃఖేన సమభిఘ్నతీ |౪-౧౯-౨౦|

సా వ్రజంతీ దదర్శ అథ పతిం నిపతితం భువి |

హంతారం దానవ ఇంద్రాణాం సమరేషు అనివర్తినాం |౪-౧౯-౨౧|

క్షేప్తారం పర్వత ఇంద్రాణాం వజ్రాణాం ఇవ వాసవం |

మహావాత సమావిష్టం మహామేఘ ఔఘ నిఃస్వనం |౪-౧౯-౨౨|

శక్రతుల్య పరాక్రాంతం వృష్ట్వా ఇవ ఉపరతం ఘనం |

నర్దంతం నర్దతాం భీమం శూరం శూరేణ పాతితం |

శార్దూలేన ఆమిషస్య అర్థే మృగ రాజం ఇవ ఆహతం |౪-౧౯-౨౩|

అర్చితం సర్వ లోకస్య సపతాకం సవేదికం |

నాగ హేతోః సుపర్ణేన చైత్యం ఉన్మథితం యథా |౪-౧౯-౨౪|

అవష్టభ్య అవతిష్ఠంతం దదర్శ ధనుర్ ఊర్జితం |

రామం రామానుజం చైవ భర్తుః చైవ తథా అనుజం |౪-౧౯-౨౫|

తాన్ అతీత్య సమాసాద్య భర్తారం నిహతం రణే |

సమీక్ష్య వ్యథితా భూమౌ సంభ్రాంతా నిపపాత హ |౪-౧౯-౨౬|

సుప్తా ఇవ పునర్ ఉత్థాయ ఆర్య పుత్ర ఇతి వాదినీ |

రురోద సా పతిం దృష్ట్వా సంవీతం మృత్యు దామభిః |౪-౧౯-౨౭|

తాం అవేక్ష్య తు సుగ్రీవః క్రోశంతీం కురరీం ఇవ |

విషాదం అగమత్ కష్టం దృష్ట్వా చ అంగదం ఆగతం |౪-౧౯-౨౮|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే కిష్కింధాకాండే ఏకోనవింశః సర్గః |౪-౧౯|