కళాపూర్ణోదయము (1943)/తృతీయాశ్వాసము
కళాపూర్ణోదయము
__________
తృతీయాశ్వాసము
శ్రీ నిత్య విహార స్థల
తానుతలీలాకటాక్ష ధర్మవిధా నా
నూనా పేక్ష విలాస
శ్రీనవ్యమనోజు నారసింహతనూజా,1
వ. అవధరింపుము. 2
క. అంతట సిద్ధుం డాసీ
మంతిని నీక్షించి యేను మదిరేక్షణ నీ
చెంతకు వచ్చుట చెవులకు
వింత చెలువు గులుకుపాట వినుటకెసుమ్మీ,3
క. కావున విపంచి గైకొని
నీ వించుక గానపటిమ నెఱుపఁగవలయున్
నావుడు నట్టుల కా కని
యావిద్యం బొద్దువుచ్చె నతనికి మిగులన్. 4
వ. ఇవ్విధంబునం గలభాషిణి తన గానవిద్యాకౌశలంబున నతని
నుబుసుపుచ్చె నంతకమున్న రంభాదులును మణికంధరుని
తపోవనంబు డగ్గఱం జని యవనికి డిగ్గి రప్పుడు.5
15 ________________
114
కళాపూర్ణోదయము.
చ. వనదచయంబుతో నలిగి వచ్చుచునున్న మెఱుంగుఁ దీఁ7లో
యనఁగఁ దనూలత ల్మెజయ నవ్విరహంబునకోర్వ లేక వెం
టన చనుదెచుచంబుదగణం బన వేణిభరంబు లింపుగా
ననయము భూజనంబులకు నచ్చెలువల్ గనుపట్టి రంతటన్
చ. కరపదపల్లవద్యుతు లకాలపుసంజ ఘటింపఁ దన్నఖ
స్పురణలు తార కొనికరముం దలఁపింపఁగ వారిమోముఁదా
మతలబెడుగ నేక విధుమండలవి భ్రమకారి యై మహీ
చరులకు నెల్ల నద్భుతముసౌఖ్యము నెంతయుఁ జేసెనయ్యెడన్
క. ఇలమీఁదికి దిగి వేలుపుఁ
బొలఁతులు మణికంధనునితపోవనమున కిం
పలరఁ జనిరి తమచూడు!- లు
తొలుతగ నీలోత్పలములఁ దోరణకట్టన్,
వ.అంత.
చ. ప్రసవపరాగము ల్పసుపుఁబయ్యెదచాడ్పున నుద్దమింప ను
ల్లసదళిపుంజము ల్క చకలాపములీలఁ జలించుచుండఁ బ
క్షిసముదయంబుభూషణవి శేషములుంబలె మోయవారికిం
పొసఁగె వనాంతలక్ష్మి ప్రియ మొప్ప నెదుకొన లేచెనోయనన్
చ.అళులుఁగచంబులున్ లతలునంగము లుంబువుగుతులుంగుచం
బులునుజిగుళ్లుఁ బాణులును బుష్పవిలాసముమందహాసముం
115
tappu - తృతశ్వాసము.
గలసి తడుబడన్ : ta బుధ కామిను లావనలమ్మ లచుకో ta
భలు మిగులం బ్రవta లిta: పాలును పేరును బోలె 'నేక మై.
సీ. ఆవులు నాకఁ గన్నరమోడ్చుపులులును
బులులచ గుడువంగఁ బోవు లేళ్లు
లేళ్ల చెర్లాట రంజిల్లెడుహరులును
హరులు గోళ్లను గోఁక నలరుకరులు
గరులకటాళి వెఖకి నాడు పాములుఁ
బొta ముల లాలించు ta బభ్రుతతులు
బభ్రుతతుల ప్రక్కఁ బాయనీ ta యెలుకలు
నెలుక లఁ బెంచుపిల్లులును గలిగి
గీ. యపుడు వెర గొనరించె నాయంగనలకుఁ
గీం భాషిత పోషి తాఖలతపస్వి
పటల తారకబ్రహ్మవిభావనంబు
భావితకు భావనంబు తపోవనంబు.
సీ. ప్రత్యక్ష, మైనట్టిపొవనత్వంబునాఁ
బుజీభవించిన పుణ్య మనఁగ
సాక్షాత్కరింశాంతర సంబు నాఁ
గరుడు గట్టినతపోగరిమ యనఁగ
గరువునఁ బోసినపరమసత్యంబు నా
రాశియై యున్న వైరాగ్య మనఁగఁ
116
కళాపూర్ణోదయము.
గర చరణాదులు గలయోగ విద్యనాఁ
బూదె గట్టినత త్వబోధ మనఁగఁ
గీ. బరఁగునమ్మౌనిఁ గనిరి తచ్చరణనఖర
చంద్రచంద్రికాముకుళిత చారుహస్త నలినసంగభృంగాయమాణభ్రమరక నికర లగుచు నా వేలుపునెలత లంత.
03 క. కని యాతనియసమసమా
ధినిశ్చలత నుగ్ర మైనదృష్టి కెదురుగా జనఁ గొంకుచు భయవశమున వెనువెనుకకుఁ జని రొకింత వేలుపు చెలువల్.
ఉ. అప్పుడు రంభచాలభయ మందుచు నిమునియుగ్రరూపము
స్టప్పక చూడ మేను గిరుదాల్చుచునున్న దియింద్రుకార్యమే చొప్పున మోనోకో యరసి చూడఁగనేరక యియ్యకొంటి నే నిప్పని కంచు బుద్ధిఁ బొరయి చే దృంగచలచంచలత్వమున్
క. తదనంతరంబ మగుడం
ద్రిదశాధిపకార్యమునకు ధృతి పాదుకొనన్ మది నిలిపి చెలులు దానున్ ముదిత మెలఁగెఁ దత్సమీపమున వన కేళిన్.
ఉ. లోఁగక పొర లవ్వనములో విహారించి రొక శ్లోకళ్ల కై యేఁగుచుఁ గామ్మపూఁబొదరు లీఁగుచుఁ దేనియసోసవానలం ________________
తృతీయాశ్వాసము. 117 దోఁగుచుఁ దూఁగుటుయ్యెక లఁ మా గుచు నొక్కితె కో యుగు త్తికి, పూంగుచుఁ గఃతువీణె లన మ్రోఁగుచు నొండొ రుచేతు లాఁగుచున్,
సీ. చిగురాకుఁబోఁడి యీచిగురాకు పోడిమి
మఱి లేదా యచటికి మరలె దేమె
కయ్యంబు వలదు నీ కయ్యంబుజాక్షితో
గేలికి మజీయుఁ గం కేలి గలదు
లీలాగుళుచ్చంబు లీలాగునఁ దలిర్పఁ
గలహంసగమనరో కలహ మేల
కుందరాజీకి నింకఁ గుద రాజీవాక్షి
యేటికిఁ జాలు నీయేఁటి కెల్ల
గీ. ననుపలుకు లెంతయును హళాహళీ జెలంగ
రహి వసంతహిందోళాదిరాగకలిత గానములు మీజ భూషణక్వణన మమర నమర కాంతలు విహరించునవసరమున.
ఉ. అంచితలీల రంభ మునియగమున న్విహరించె నెంతయున్
మించునొయారముగ్గులుకు నెన్నడయున్విడఁ బాఱుకొప్పునొ క్కించుకజాజుపయ్యెదయునిట్టటుఁ దూ లెడుహారముల్మిటా రించుకుచంబులం జలదరించువలగ్నముఁబొల్పుమాజఁగన్
వ. అట్టియెడ. ________________
118
కళాపూర్ణోదయము
ఉ. దైవనియుక్తిఁ జేసి విరతం బగుచున్న మనస్సమాధిలోఁ
బావనమూర్తి యాతపసి భామలయారొద వించు నక్షిప,
క్ష్మావళు లంత విచ్చుచుఁ దదంగనఁ గన్గొని దానిరూపుచే
తోవికృతిన్ ఘటింపధృతితోఁ గనుమోడ్చిహరిం దలంచుచున్
ఉ. కొమ్మబెడంగుసొంపుఁ గనుఁగొన్నకనుంగవ తత్తఱింపఁగా
నమ్ముని యాఁపనోప కపుడల్లన ఱెప్పలు విచ్చుఁ గ్రమ్మఱం
గ్రమ్మఱఁ గృష్ణ కృష్ణయని గ్రక్కునమోడ్చుమగుడ్చుఁ గమ్మఱం
గ్రమ్మఱమూయుమన్మథవికారము ధైర్యముఁ గ్రుమ్ములాడఁగన్
ఉ. అంతట భావికార్యఘటనానుగుణంబుగ నీశ్వరేచ్చచేఁ
గంతుఁడు మిక్కిలిం బ్రబలి కాంతపయిం బరఁగంగఁ జేసె న
త్యంతము మౌనిమానసముఁ దద్ఘనధైర్యకఠోరశృంఖలా
సంతతి యెంతయుం గుసుమశస్త్రికలం దెగఁగోసి వైచుచున్
గీ. దర్పకోగ్రప్రతాపసంతప్త మైన
తాపసునిచిత్త మప్పు డాతలిరుఁబోఁడి
చెలువ మనియెడునమృతంపుఁగొలనిలోన
నోలలాడుచుఁ దిరిగి రాఁజాల దయ్యె.
వ. ఇ తెఱంగున బద్దానురాగుం డగుచు మణికంధరుం డాగంధ
గజయానయాకారరేఖావిలాసంబు లెంతయుం బరికించి.
గీ. రంభయే యిది కాదొ లేఁబ్రాయపుఁ జెలు
నగు మొగము సొంపు నింత యెన్నఁడును గాన
దీని కీవింతమహిమ సంథిలుట యెట్లు. ౨౬
వ. అని యాపల్లవాధరసల్లాపపరిరంభణాదులకు నువ్విళ్ళూరుచుఁ దదీయలీలావిహారంబు లత్యాదరంబున
విలోకించుచుఁ దనమనంబున. ౨౭
సీ. చెలువ మోమెత్త నాసికఁజూచియో వింత
గతులపువ్వులు చంపకము సృజించె
వెలఁది కౌఁగిట నది వికసించెఁ దొలుమేనఁ
గురవకద్రుమ మెంతపరమమునియొ
ఘల్లున నందియ ల్గదలంగ నది తన్నెఁ
గాంత యక్కుజ మశోకంబ యగును
నాతి కెంగేల నంటగఁ బులకించుచు
న్నది చూత మెంతపుణ్యంపుఁదరువొ
గీ. యెంతజాణయొ ప్రేంకణ మింతి పాట
కలరె నూర్పుఁదావులకు వావిలియుఁ బోలె
మగువనగుచూపులఁ దనర్చుమ్రాకులార
పురుషతిలకవిఖ్యాతి మీ కరుదు గాదు. ౨౮
క. ఆ నెలఁత తేటమాటలఁ
దేనియ లుట్టుటలు తేటతెల్లమ యదిగో
120 కళాపూర్లోదయము. దానికి గుఱు తామాటల చే నల రెడుగోఁగులందు చిప్పి లెఁ దేనెల్ , క. మగువముఖాసవవాసనఁ దగ నలరఁగ నేర్చురసికతకు సుకవీంద్రుల్ పొగడం బాగడం బాగడం బొగడంబుల కలరుతరులు పొగుల వె లజ్జన్. 30 6. ఈ నెలఁతతోడి సంగతి గాసనియపవర్గ పదము గలుగుటకంటెన్ దీనివిహారంబుల నిం పూనెడువనతరువు లగుట యుత్తమ మరయన్. 30 మ. మునిధర్మంబుల కెల్ల ద వ్వని జనంబుల్ నవ్విస న్నవ్వనీ ఘన మైనట్టిత పోధనంబు నెఱయంగాఁ బోయినం బోవనీ మునుముట్టంగఁ బ్రబోధవాసనల పెపు ల్మాసిన న్మాయనీ వనితారత్నముఁగూడ కెట్లును దమిన్ వారింప లేనియ్యెడన్ క. అని సాహసమున నాతం డనుమానము లెల్ల విడిచి యచటు గదలి యా వనజాక్షి వనవిహారం బొనరించు సమీపమునకు నొయ్యన చనియెన్, గీ. చని చకోరాక్షి యివ్వనంబునకు నేచట నుండి వచ్చితి నెచ్చెలిపిండుతోడ 33 ________________
తృతీయాశ్వాసము, రాకకు నిమిత్త 'మెయ్యది నాకుఁ జెక్టుల పండువుగ వినిపింపు నీషలుకు లనియె. గీ. అనుడుఁ దనరాక క్రీడార్థ మనియె రంభ వినుచు నది యెల్లఁ గల్ల యోనెలఁది నాత పఃఫలంబవు నీ వని పల్కె మౌని ముదిత ముసిముసినగవుతో మోము వంష. 34 ఉ. చంచల నేత్ర యిట్లు తన సంగతి కొప్పుటఁ గాంచి మౌని దాఁ గొంచక పట్టెఁ బై చెఱఁగుఁ గొమయు మీ రేటువంటి పెద్దవా రెంచ రొకింతయుం గెలనియింతుల నంచు బెనంగె నాత్మచే లాంచలముం దదీయమగుహస్త ముఁజన్ను లనూఁదిపట్టుచున్ ఉ. అయ్యెడ నింతనంతఁగుసునూపచయంబొసరించుపువ్వుఁబోం జొయ్యనదవ్వుగానరిగి రొండొరు మోములుచూచియద్దిరా యయ్యకు మన్మథాభ్యుదయ మంచు గరంగనివాఁడుకల్గునే యెయ్యెడరంభదాను మెజయించు బెడంగులకంచునవ్వుచున్ చ. బలిమిఁ దపోధనాగ్రణియుఁ బైకొనుకోర్కులఁదత్త జిల్లుచుం జెలువను గౌఁగిలించుకొని చెక్కును 'జెక్కును సంఘటిల్ల దొ, ట్రిలుచుఁ బదంబు లొక్కటొకటిన్బెనఁగ న్మెలుపొప్ప దార్చె లేఁ, దలిరుల జొంపముల్గలుగు దట్టపుఁబూఁబొదరిం టిలోనికిన్. 30 వ. ఇట్లు తార్చి. 16 ________________
122 కళాపూర్ణోదయము గీ. క్రొవ్వి కలహించుతుమ్మెదకొదమకదుపు రాయిడిని గడు దళముగా రాలినట్టి ప్రసవదళములు పఱవనిపఱుపు లగుచు నెసఁగ నింపొందునాపొదరింటిలోను రం బెరిం గత సీ. బెరు కెఱుగనిగాఢపరిరంభముల నల్లి బిల్లిగొంచుఁ 'బెనంగు పెనఁకువలను బెరిఁ గెడి పేరాస పేర్మి సరళ లీలఁ బర్వెడుకుచాస్ఫాలనముల నడ్డమాఁకలు లేక యబ్బినయ ఫ్లెల్ల నమరించునఖర రేఖాంకములను గొదగొన్న తమిఁ గొంకు కొసరు లే కొనరించు వివిధదంతక్షతవిభ్రమముల గీ. మన్మథా వేశవిలసనమహిమ నేజపు తపసిఁ గని సొదు రేఁగినఁ దలపొలాన నిలువ దనుమాట నిజమయ్యె 'నేఁ డటంచు మగువ నవ్వుచుఁ జేతకు మాజు సేసె. రం వ. ఆ సమయంబున నటమున్ను ద్వారకానగరంబునం గలకల భాషిణిగానంబు వినుచున్న సిద్ధుండు తత్రశంసాప్రసంగం బున మణికంధరునిమాట దడవుటయుఁ దలఁచుకొని యా చంచలాక్షి సిద్ధుని నవీక్షించి. ర ________________
తృతీయాశ్వాసము. 123 గీ. అమర పతిపంపునను వచ్చినట్టికుంభ కతన నే మయ్యెనో మణికంతునిత పం బిపుడు మీర లటు దృష్టి పజపి చూడుఁ డనిన నొకకొంతతడ వతఁ డట చేసి. వ. ఇట్లు దివ్యదృష్టింజూచి. 6. నగుచు నిఁక నేమి తపమో మగువ సలుపుచున్న వాఁడు మణికంధరుఁ డో మృగలోచనతో నదె యొక చిగుకుంబొదరింటిలోనఁ జిత్త జులీలల్, క వ. అనిన విని కలభాషిణి యమ్మణిస్తంభునిబోధ మహిమకు వె అంగందుచు న నేక ప్రకారంబులఁ బ్రశంసించి యోమహాత్మ యొకటి రెండుపూఁటలు మాయింట నిలిచి యేము సేయుపరి చర్య గైకొనవలయు ననిన నతంకు గానలోభంబున నీభవ నంబునకు వచ్చు టింతియ కొని మణి వీకు వారునుం బలెఁ బట్టణుబుల నెట్టుకొని యిట్టునట్టు మహిమలు పచరించువా రముగాము గూఢ ప్రకారంబున నిలుప నోపు దేని నిసేయు నుపచారంబులు గైకొనియెద ననుటయు నట్ల చేయుదు నని తనగృహా రామంబునంద నిలిపి యతిరహస్యంబుగా నాసిర్దు నకునిష్టంబు లైనయన్న పొనాదుల మోదంబోనర్చుచు నచ్చ టికి నెవ్వరిం బోనీక తాన పరిచర్య సేయుచు రెండుమూఁడు ________________
124 కళాపూష్ణోదయము. TUE దినంబులు హృదయంబు రంజిల్లఁ జేసి యంతరంగంబున నల కూబర సంగమాభిలాషం బతిశయిల్ల -తనిప్రియవనిత యైన రంభ తెజం గెఱుంగుటకుఁ గ్రమక్రముబుఁ బ్రసంగంబు ది గిచి సిద్ధునితో నిట్లనియె. గీ, అనఘ మణికంధరుం డట్లు తనదుతపము విఘ్న మొందించుకొనుటకు వెజు పొడమెడుఁ దిరుగఁ దప మొసరింపుగ దొరఁకొనియెనొ యిపుడు రంభతో నున్నాడొ యెఱుఁగవలయు. ఈ క. అనుటయు నతఁ డమ్ముని ఐస దసదృష్టి నిగిడ్చి :గుచుఁ దరుణి యిఁకఁ దపం బనుమాట గలచె యిదే యా ఘనుఁ డున్నాఁ డిపుడు రంభ కౌఁగిటిలో సన్, రం ఆ. అనిన వార లింక సచ్చోటు వాసి పో యెదరొ యుండువాకొ యెఱుఁగవలయు మఱియుఁ జూచి చెపుఁడు మాటికిఁ దదభివీ క్షణము వెలయ నేఁడు శంక విడిచి, ఆ. అనుడు లేవు నాకు నాశంక లెవ్వియు
నెన్ని మార్లు చూడు మన్నఁ జూతుఁ బడఁతి కలదె తాతి పతిమకుఁ జక్కిలి గింత నాదుధృతికి గెంటు లేదు.
సీ. అని పల్కి మణికంధరునిదిక్కు నందు దృ
ష్టి నిగిడ్చి యొక్కింత చెవియు నొగ్గి
యొక కేల మాటలాడకయుండఁ గలభాషి ,
ణికి సంజ్ఞ సేయుచు నిశ్చలత్వ
మున నొకించుక సేపు విని యౌర వారకా
మినుల మేలిట్టిదె యనుచు నగిన
నది యేమి యెఱిఁగింపు మని యాలతాంగి త
న్ననయంబు నడుగ నిట్లనియె నతఁడు
గీ. నీకు నేమని చెప్పుదు నీరజాక్షి
యడఁచుకొనియెద ననిన నవ్వడఁపరాదు
పరమసంయమిఁ దా నట్లు పరము చెఱచి
మిగులఁ దుది రంభ చేసినతగవు వినుము.51
క. కళలంటి కరఁచి తనచె
య్వులఁ జొక్కెడుతపసిమది చివుక్కురు మనఁగా
నలకూబర విడు విడురా
యలసితి నని పల్కె మన్మధాతివివశతన్ .52
మ. అని చెప్ప న్విని సిద్ధుఁ జూచి నగనేలా యింతభవ్యాత్మయా
వనజాతేక్షణ యేమిసేయును మహావాల్లభ్యసౌభాగ్యవ
ర్తన నర్థేశుకుమారుఁ డంతరహిగాఁదన్నేలుకోఁబోలు నా
యన దానిత్తఱి నట్టివల్లభకు దవ్వై యెందునున్నాఁడొకో.
వ. అతనిఁ బరికించి చూడవలయు ననుటయు సిద్ధుఁడు నవ్వుచు నీ కిదియే కదా ప్రధాన ప్రయోజనంబునని పల్కి యిటునటు పరికించి చూచి యతఁడున్న చోటు గని కలభాషిణికిట్లనియె.
ఉ. తా వెనువెంటఁ బాయక సదా చరియించినఁదద్వినోదమో
దావృతిఁ జిక్కి రంభ తగినట్టితపోహతి సల్పలేదు కో
పావహ మింద్రుబుద్ధి కదియట్లగుటంబ్రియఁగూడి యట్టి కా
ర్యావసరంబులందుఁ జనఁడాతఁడు మానఁడు పెన్విరాళిచేన్ .
క. కావున మణికంధరునిత
పోవనము సమీపభాగమున నొకవనచూ
తావళిలో నున్నాఁ డదె
పూవులను జిగుళ్ల నొప్పుభూజము క్రిందన్ . 56
వ. అని చెప్పి యిట్లనియె.57
క. తరుణీ యిపుడాతనిపై
బరాకు చే నీవు గానపాటవగుణముం
గరము మెఱయింపలే వే
నరిగెద మఱి లేద యితర మగుపని యిచటన్ 58
గీ. అంపితేఁ బోయి వచ్చెద ననుటయుఁ గల
భాషిణి మహాత్మ నిన్ను నా పాలిభాగ్య
దేవతగ నమ్మియుంటి నాజీవితంబు
నేమిగాఁ జేసి పోయెద వెఱుగఁ జెపుమ.59
చ. అనుటయు నన్ను నిప్పుడనునట్టిదియెయ్యది నాకుఁ జెప్పుమా
వనిత క్రమక్రమంబునను వచ్చినయట్టుల వత్తుఁ గాక నా
విని భళి లెస్సమాట యిది వేఱొకనాఁ డిఁక మీరువచ్చి యే
ననుఁగృపఁగా చుటల్వినుఁడు నామదిలోపలిచంద మేర్చడన్
క. ఈ వేళన యాతని కడ
కేవిధమున నైనఁ జేర్చు టింతియ తక్కం
ద్రోవ మణి లేదు నన్నుం
గావన్ క్షణభంగురములు కాంతలతాల్ముల్ 61 .
క. తదుపాయము దిద్దుటకున్
మది నెన్నఁ బ్రభావఘనులు మఱి లేరు మహా
భ్యుదయానుభావగుణ సం
పదఁ బొదలిన మీరు దక్కఁ బావనచరితా.62
చ. అన విని సిద్ధుఁ డిట్లనియె నంబుజలోచన నిన్ను నేడ యా
యనకడఁ జేర్చునంతటి యుపాయము నేర్చిన నేను డాఁతు నే
యనుకొనరాదుగాక నినుఁబ్రాణవిభుందగఁగూర్చి ప్రోచియా
వెనుకటినీదు పాట వినువేడుక నెట్లగుచున్నవాడనో, 63
గీ. చింత సేయుము నీవ యనంతశయన
పద్మనాభ సమీపభూభాగవర్తి,
యెనకౌబేరి యెక్కడ యతని ద్వార
కాజనులు నేఁడ చేరు ఒక్కడ లతాంగి.64
క. మించుగ మాగురువులు శి
క్షించినయాయెక్కి రింతసింగమునకు నూ
హించ నొక నాల్గుగడియల
సంచారము వలయు నతని సన్నిధిఁ జేరన్ .65
వ. దీని కెంత వలసిన నేమి యిది దడవం బని లేదు నిన్ను దీని పై నునిచికొని పోయెదనంటి నేని
యోపూఁబోఁడి తోడిసిద్ధు లిది వేఱొక్కలాగుగా నెంతు రెవ్వరియంతస్సారం బెవ్వ రెఱుఁగదు రదియునుం
గాక మాబోంట్ల సంస్పర్శమాత్రంబు నస్మదాదులకు సమ్మతింప నుచితంబుగాదు మఱి
వేఱొండుసామర్థ్యంబు లేదు. నాకుఁ గల దూరదృష్టి దూరశ్రవణంబు లేమియు నుపకరింపలేవింక నీవు
చెప్పిన ప్రకారంబు గావించెదఁ జెప్పు మనుటయు నాసిద్ధునకుఁ గలభాపిణి యిట్లనియె.66
సీ. ఓసిద్ధపురుష మీరేసరణిని గొని
చన్న నేమగుఁ దక్కుశంక గలదె
నీమహత్త్వముఁ గాననిజడాత్ము లే మన్న
నేమి కన్నమహాత్ము లించుకయును
వేఱొక్కగతిగ భావింపర మముబోంట్ల
సంస్పర్శమాత్రంబు సమ్మతింప
నుచితంబు గా దంటి రుచితంబె మఱి నాదు
ప్రాణహానికి నోర్చు టరసి చూడఁ
గీ. బలుపలుకు లేల యిక నాచెలులు గిలులు
నేగుదెంచి విఘ్న మొనర్తు రిత మెఱుఁగక
కావునం గొనిపొమ్ము శీఘ్రంబ నీదు
వెనుక నిడుకొని నన్ను మద్విభునికడకు.67
సీ. అన నియ్యకొని సిద్ధుఁ డరు దైన పులితోలు
పల్లంబుతోడ నిబ్బరపుబిగిని
బొట్టపట్టెడ గాఁగఁ గట్టిన పెనుఁబాప
తట్టంబుతోడ వాదపుఁబసిండి
యంకవన్నెలతోడ సంకుపేరులతోడ
వశ్యౌషధపుఁదీఁగెవాగెతోడ
నేక పార్శ్వమున భల్లూక చర్మపుటొఱ
ఘటియించినట్టిబల్గత్తితోడ
గీ. వఱలు నేనికదిండివార్వమును దొలుత
గాఁగఁ దానెక్కి నన్ను దాకకయ దీని
కటివిభాగంబు నెక్కి రాఁగలవె యబల
వెనుక మరగొమ్ము నూతగాఁ గొనుచు ననియె.68
క. అన విని యీపాటిగ మీ
యనుగ్రహము గల్గియుండ నక్కట యిఁక నే
జనుదేక యేమి యని తన
కనువుగ హరి నతఁడు నిలుప నంగన యెక్కెన్,69
గీ. ఎక్కి సిద్ధేశ యెవ్వరు నెఱుఁగ కుండ
నెట్లు గొనిపోయెదో యన నేల శంక
యెందు నెద్దులు బండియు సేక మైన
గొండమీఁదికిఁ బోవు నోకొమ్మ యనుచు.70
క. నింగికి ధే యని కదలిం
చెం గడు వడి గలుగుతనదుసింగముఁ బలుమా
ఱుం గలభాషిణిఁ దిరిగి క
నుంగొని పదిలంబుసు మ్మనుచు శీఘ్రగతిన్ .71
ఆ. మదురుగోడమీఁద మ్రాకులు చిగురుజొం
పములు వానిమీఁదఁ బ్రచురదోహ
దములధూపములును దనకుఁ మాటుగ గూఢ
గతిని గాంతఁ గొనుచు నతఁడు సనియె.72
చ. చనిచనియొక్కచోసతఁడు చాలుగనక్కజమందుచుంగనుఁ
గొనఁ దమమేఘరంజిఁ బొదిగొన్నఘనావళిలోననుండిదా
రున నెదురైరి వైభవనిరూఢిఁ జెలంగెడుకొంద ఱంగనల్
ఘనతర చాతురీమధురగానకళాకలనాకలాపలై.73
క. తమ పాటఁ జినుకుచినుకుల
దుమదుమగాఁ దడిసినట్టిదువ్వలువలతో
ఘుమఘుమ యనుపరిమళబృం
దముతో నప్పుడొకయిం పొనర్చిరి వారల్ .74
28
వ. ఇట్లిం పొనర్చుచు నెదురైన నతండు వారిని సంభాషణక్రమం
బున రంభాసఖు లగుట యెఱింగి యిదియేమి యనుగు నే
చ్చెలి నచ్చట, విడిచి వచ్చితి రచ్చెలువ మణికంధరుమీఁది
యనుగ్రహంబు వదలక యింకను గొన్ని నాళ్లు తద్వనంబున
నిలుచునో యనుటయును నగుచు వార లిట్లనిరి. 75
క. ఎక్కడిమణికంధరుఁ డతఁ
డెక్కడ వోయెనో యెఱుంగ మిపుడు ముదముతో
నక్కొమ్మ పొదలుచున్నది
తక్కక నలకూబరుండుఁ దానున్ రతులన్.76
చ. ప్రియునిసమాగమోత్సవము పెంపుననింపలరారు నామృగా
క్షియిపుడుతద్వనిన్ రతివిశేషముసొంపులఁజిక్కియున్కి యా
రయుచుఁదదిష్టమున్విడిచి రమ్మనఁజాలకయాకె నుంచి యే
మ యరుగుచున్న వారమనిమానిను లచ్చటువాసిపోవుచున్
క. వేళాకోళపు దీఁ గెలుఁ
బేలికలుఁ గళాసములును బీఱజడలునుం
దాలుచు టెట్లొకొమింటన్
లీలాహరిఁ దోల నింత నేర్పరి యయ్యున్ •78
క. ఎక్కడ దొరకెనొకో యీ
చొక్కపుగుబ్బెత వెడంగుజోగికి సహహా
యిక్కలికి గుత్తగొనుఁ బో
తక్కక దివి నిమిష మున్న దైవతవిటులన్ .79
వ. అని చెప్పికొని రంత.80
క. నలకూబరుండు రంభం
గలయుట విని చిన్నవోవుకలభాషిణిరీ
తులు దిరిగి చూచి దీన్ని
గలఁచెర యివ్వార్త తాపకరమై యనుచున్.81
ఉ. సిద్ధుఁడు నవ్వియోచెలువ చితిలఁగావల దిప్పు డెంతయున్
బుద్ధి దిరంబు గాగ ధృతిఁబూను మొకించుకసేపులోన నే
శుద్ధముగాగ నీమనము శోకము సర్వముఁ బుచ్చి వైచెదన్
సిద్ధము నాదుపల్కులనఁ జెల్వయుమోమువికాసమందఁగన్
క. ఏరీతి వింత మిక్కిలి
చేరికగా నాడి తనియె సిద్ధుఁడు చూడం
గారాదె కుడువఁబోవుచుఁ
గూరలచవు లకుగ నేల కోమలి యనియెన్ .
క. కంఠీరవ మట్టి యెడం
గంఠం బెగనెత్తి చూచి కదలక నిలిచెం
గుంఠితగతి యై యెందు న
కుంఠితగతి యనఁగఁ దొల్లి గుణము నెఱపియున్. 84
వ. అప్పుడు.85
సీ. హుంకారములతోడ నుచ్చాటనపుబద
నికతీఁగతఱటునన్ వ్రేసి వ్రేసి
కడు ఢాక మీఱంగ మడమలు తాటించు
చును ముందఱికి లివ చూపి చూపి
మొగము పార్శ్వములకు మగుడింపకుండ వా
కట్టమూలిక వాగెఁ బట్టి పట్టి
వడి నూర్ద్వగతిని లేవక యుండఁ దననాగ
బెత్తాన మూర్ఖంబు మొత్తి మొత్తి
గీ. సిద్ధుఁ డధిక ప్రయత్న సన్నద్ధుఁ డగుచు
నెంత చేసిన నాసింహ మెదుటి కడుగు
పెట్టద య్యెను గర్జావిభీషణముగఁ
దోఁకఁ ద్రిప్పుచుఁ గడు వెన్కఁద్రొక్కుఁ గాని.86
ఉ. అప్పుడు చాల సంక్షుభితయై పడజాఱి యిదే మిదేమయా
యిప్పుడు దీనిచంద మనియెం గలభాషిణి మై చెమర్పఁగాఁ
గొప్పు విడంగఁ బాఱిఁ జనుగుబ్బలఁ బయ్యెదవాయ సుస్థితిం
దప్పి పిఱుందు పల్లటిలఁ దా మరగొ మ్మిరుగేలఁ బట్టుచున్.87
వ. సిద్ధండు నంతఁ దద్దమననిరోధకారణంబు తలంచుకొనియా చంచలాక్షి తోడ.
క. తరుణీ వెఱవకు పల్లపు
మరగొమ్మేమఱకు నాకు మర్యాదావి
స్మరణం బైనది మాటల
పఠాకు చే సనుచుఁ దనదు పారీంద్రంబున్.
వ. కొన్ని యడుగులు దిరుగఁబట్టి ధరణికి దిగఁ దోలుకొని వచ్చి యచ్చట నచ్చెలువతోడ నవరోహణంబు సేసి కేసరిని మేఁతకు విడిచి యోషడఁతీ యీముందట మృగేంద్రవాహస యనుశ క్తిగలదు తన్మందిరంబు ముందటి నున్న మృగేంద్రం బునకుఁ గ్రింద మీఁదం జుట్టు పట్టున నెట్టి బెట్టిదంపుసింగంబులుం జన 'వెఱచు నిది మఱచి యే సెంత తోలిన మన వాహనం బెట్టెదిరి నడచు మనము నమహాశక్తికి సభివందనంబు చేసి పోయినం గార్యసిద్ధియగు రమ్మనుచు నల్లన తన భల్లూక చర్మకోశంబుతో డిఖడ్గంబు పుచ్చుకొని సింగంపుఁబల్లంబు సంజోకలతోడన యొకమఱుంగున డాఁచి యాచపల లోచనను మృగేంద్రవాహనగుడికిం దోడ్కొని చని తద్బా హ్యమండవంబున నునిచి యద్దేవిపూజకుఁ బువ్వులు దెచ్చెదనని బూఁదోట కరిగె నప్పుడ తెఱంగు గనుంగొని. ________________
తృతీయాశ్వాసము. 135 సీ. పసిమి పో నెండినక సవుబుట్టయుఁ బోలె నర పెండ్రుకలు పర్వుశిరమువలన నులిగోన్న చెలఁది ఫుర్వులనూలివళ్ళు నా నమ రెడుముడుతకన్బొమలవలనఁ గడుఁ జిల్లినట్టిబంగరుపూఁతపొక్కిళ్ల వడువు చూపెడిమేనివళులవలన దునిసి వేలెడుమ్రాకుతుచుక లఁ దలఁపించు బహులవ. జలంబనమువలన గీ. ఘూకరవములచాడ్పున ఘోరవృత్తి, దనరుఘన కొసకుహికు హిధ్వనులవలన భావజుఁడు వెళ్లి పోయిన పాడు మేడ పగిదిఁ గాన్పించుముదుసలిపడఁతి యొక తె. FO క. కలభాషిణిఁ జేరఁగ వ చ్చి లతాంగీ యెచటనుండి చేరితి వకటా కలుషపు బావురుఁబిల్లిని జిలుక యుబలె నిద్దురాత్ము సిద్ధుం డనుచున్. ఉ. ఎంతయు వింత చెల్వమున నివ్వన మెల్లనలంకరించుచుం గాంతత నొప్పు మేనిపసఁ గన్ను లపుడువు సేయునిన్ను న ల్లంతన చూచి దైవ మకటా దొరకించెనె యిట్టి నిర్ణయ స్వాంతుని చేతి కీభువనసారము నంచుఁ గడుం గలంగితిన్. ________________
186 కళాపూ,దయము. క. ఆకలుపాత్ముఁడు కమ్మరి రాకమునుపే తొలఁగి పోవరాదా యెట కే నోకూన యీమనోజ్ఞత రాకృతి యేఁ జూడఁజాల ససిపా ల్గొఁగన్ . గీ. అమ్మ విను మింక నొకయించుక ంతతడవు నీ చెలువుఁ జూడ నీ పేరు నీ తెఱంగు నడిగి పరికింప మది నున్న జైన వాఁడు రాకమును నీవు తొలఁగుట నాకుఁ బ్రియము. FA శా. నీ కెంతే నితఁడాపుతో జనికుఁ" నెయ్యంపుఁదోఁబుట్టువో నీకా ర్యార్థమె పూని తా నెచటి కేనిం గొంచుఁ బోచున్న వాఁ డో కాఁగా దిటువంటిప ల్కనక తో నింత బెట్టాడ నే నోకొంతామణి వెఱ్ఱగా నితని చెయ్వు లున్ను వీటింపుదున్ వ. అనుపలు) లన్నియు విని కలభాషిణి తనమనంబున. ra క. ఈయవ్వవాక్యములు దల పోయఁగ నాయుల్లమునకుఁ బొందుపడినయ బైయున్నవి యీసిద్ధుఁడు మాయావియె యొక్క మాట మది నూహింపన్, గీ. ఇంక నొక్కింత సేపున కెల్లవగపు బుచ్చినై చెద నని పల్కె నిచ్చటికిని - ________________
తృతీయాశ్వాసము. జేరునపు డది యీయమ్మ చెప్పినట్ల • శక్తి కిడియెడు ననుట నిస్సశయంబు, సీ. ప్రజల కందజకు నాపదలు వాపెడునట్టి చక్రిపట్టణములో జనన మంది వార కామిని నయ్యు గౌరవంబున సభ్య జను లిటు చేర రమ్మనఁగ బ్రదికి త్రైలోక్యగురుఁడు నారదమౌని ప్రియశిష్య న్విశేషముగ మన్నింప నలరి జగదీశురాణివాసపు సతుల్ శిక్ష గా వింపంగ సంగీతవిద్య నేర్చి గీ. తుద కొకానొకక పటసిస్టు, డొనర్చు శక్తిపూజకుఁ బశు వైతిఁ జర్చ సేయ నెంత వారికిఁ దప్పింప నెట్లు వచ్చు | బ్రహ్మ దొమున్ను వ్రాసిన వ్రాతఫలము. క. అని మది నడలుచుఁ బ్రియసఖు లను 'మొఱఁగుట దలఁచి కడుఁ గలంగుచుఁ దెగునే యనుభావ్య మెంత యంతయు ననుభవమునఁ గాక యనుచు ననయముఁ గుదెన్ . non వ. తదనంతరంబ డెందంబు డిందుపఱచుకొని ధైర్యబలంబునఁ గంఠగద్గదిక వారించుచు నావృద్ధ భామినితో నిట్లనియె. 18 000 ________________
188 కళాపూర్ణోదయము. జా. అమ్మా నీపలు కెల్ల నెంతయు నిజం బై యిపు గాన్పించే నే నిమాయావి ప్రకార మి ట్లగుట యూహించంగ లే కొక్క య • ర్ణమ్మన్ నీనికృషం గడింతు నని యత్యం తాశ పే రేఁపఁగా నిమాడిం దెగి వచ్చితిం దెరువు లే దీపాటు దప్పింపఁగాన్ . క. ఎక్కడికిఁ బాజీపోయెదఁ జిక్కు పడ యేను వీని శీఘ్రగతికి నో యక్క యిఁక దూరదృష్టియు నెక్కుడు వీనికిని గాంచు నెచ్చట నున్నన్. 008 సీ. అన విని యాకె యోవనిత నీవు నెఱుంగు దేవీని యాదూరదృష్టి, యనిన దానన కాదె యీతఁడు నన్ను బ్రమయించి యీగతిఁ దోడెచ్చె నిచటి కనుచుఁ బలికి యాతఁడు దన్నుఁ బ్రథమంబునందు గృ హారామమునఁ గాంచు టాదిగాగ ' నది తుదగాఁగ సమ సంబు వినిపించి తత్రసంగంబునఁ దనదు పేరు గీ. కులము విద్యయు నప్పటికోరికయును జెప్పి యాకోర్కి సాధించుచింతఁ దక్కు చింత యెఱుఁగక యేఁగుదెంచితిఁ గొజుకుకుఁ బోవ బడిగల్లువడియె నోపొలతి యనియె. 90% ________________
తృతీయాశ్వాసము. 18 చ. అనవిని యట్లయా నిది యధార్ధము నీకటు లాసచూపి తో డ్కొనిచను దెం చెఁదాఁ దనదుకోజూ యొనర్చుటకీ వినింద్యవ ర్తనుఁడుమనుష్యయత్నమునఁదక్కఁగ నేరఁడు దూరదృష్టిసా ధన మయినట్టిపిచుట నితం డొనరించు విచార మారయన్. వ. అది యెడ్డి యంటే నప్పు డితుడు. no గీ. ఇంత సాట్లను బడి కన్న యీవిచిత్ర మహిమకుం దగ రాజ్యసంపదలు గనిన నెంత యిం పగు నో యని యేరు వినఁగఁ బలుమరును వీఁడు ముచ్చటపడుచు నుుడు. no క. ఆకోరిక కె కలదొకొ లోకోత్తరగాళయుతయు లోకోత రర మ్యాకృతియు నొక తె వార స్త్రీకులమున ననుచు దూరదృష్టిన్ వెదకున్. గంగా క. తానును గిన్నర యొకటి మ హానందత మీటుచుండు పనిశంబును ద నర సజ్ఞత నిలఁ గల గానము దూరశ్రవణముకతమున సరయున్. వ. అని చెప్పిన వృద్ధవనితకు, గలభాషిణి యిట్లనియె. 000 సీ. తొల్లి యిచ్చటన యాదూరదృష్టియును దూ రశ్రవణము నిద్దురాత్మకుండు ________________
140 కళాపూష్ణోదయము. సాధించి నాఁడె తత్సాధన కెంద జెం దజకుత్తుకలు గోసి చెచె నొక్కొ యది కొంత యెఁగుదే సంగన యెఁగింపు వినియెదఁ గాలయాపనము కొఱకు మీఁదటఁ గాఁగల మేలుగీ క్లే కికి దప్పింపరామి యెంతయు ధ్రుపంబు ఆ. ఇంక వాఁడు వచ్చి యేమేమి సేయునో చచ్చు 'టె యనువిచారమునను బెగ ముచుండ నేల జగదంబ యీశక్తి సేయవలసినట్లు సేయుఁగాక. క. అన విని యయమ మెచ్చుచు ఘన ధైర్యవివేకమహిమ గలయు తమ భా మిని 'వొదు మేలు మే లీ వనినట్ల వచింతు నీకు నని యిట్లనియెన్ . 03 క. ఓరమణి దూరదృష్టియు దూరశ్రవణంబుఁ బడయుత్రోవ లితరముల్ ఘోరముల యైనఁ బరహిం సారూపంబు లవి గావు సాహసపువిధుల్ . ర 6. ఆ రెండు నితఁడు వడ సెం గోరిళ సలగోరుగల్లు గొని నిజనయనో ________________
తృతీయాశ్వాసము. B ill దార మొనర్చియు వీరుల ఘోరపునార సముఁ బజుపుకొనిను.న్ వరుసన్. వ. అనుచుఁ దన్మందిరాగ్ర భాగంబున మృగేంద్ర ససంబు దండ నేకాకర పంక్తి చిహ్నితఃలా స్తంభంబున వ్రేలఁగట్టిన యాశస్త్రయుగ్మంబును మఱియు నచ్చట గంధ పుష్పాదుర్చి తంబు లైయున్న యొక్క సుకియయు ఎండక వైరయుడు 20 దోడ్కొ నిపోయి చూపి యి ట్లనియె. n . క. ఈకోరిక కిది తెకు విది యీకోరిక కనుచు | వాసి యిడినా రజ యా బాకంబంబునఁ జదుపుము నీ కాలిపి తెలియు నేని నీరజవదనా. on సి. అనుడు నమ్మాట దా విని కలభాషిణి యుచు నున్నర మిట్లనుచుఁ జదివె నిచట రెండేండ్లు జి తేంద్రియత్వంబున భువనేశ్వకముత్రమును జపింప నెల్ల కోర్కులు నిచ్చు నిద్దేవి మళ్ యు గాక సద్యస్సిద్ధి గావలసిన దూరవీర్థి యీగోరుగంట హృతాక్షుఁ డయ్యు దూరశ్రవణార్థి చెవిని . ________________
142 కళాపూ,దయము. 00 గీ. ఘోర మైసబీయీజలునార సంబు పజపుకొనియు సారస్వత ప్రొఫెమార్టి యీసురియ చేత నాలుకఁ గోసికొనియు నిమ్మహాశక్తి మెప్పించి యిష్ట మొందు. క. ఈమెఱుఁగుగండక తెర చే మిడిదల యిచ్చు సాహసికుఁడు శీరం బ ట్టే మగుడఁగ నదుకుకొనం గా మనుఁ జంపుఁ దనుఁ జంపఁగడఁగినవానిన్ . of ం క. పదిలముగ నిర్వపడా భ్యుడయమహా రాజ్యలక్ష్మిఁ బొందున్ వశతన్ సదమలకూ పసుగానా స్పద వారవధూటి నిచట బలిగా నిడినన్ .. గీ. అని చదివి దానఁ దలఁపులో సాత్మనిషిన శంక నిస్సంశయం బయి చాలఁ బ్రబలఁ గలఁగి చలియించుత ధైర్యగౌరవంబు , సంతన మగుడ్చి కడమ యి ట్లనుచుఁ జవి వె. 190 ఉ. ఈవిధులందు సెందును నొకింత సమర్థత లేనివృద్దు లి దేవతయొద్ద నిర్భయత దేహము నెమ్మెయిఁ బాసినన్ లస ద్యౌవనరూపసిద్ధి యగు నప్పుడ యంగవిమోక్ష వేళ ని చ్ఛావృత మెట్టి వారి కది సంఘటిలుం దిరమై తదాదిగన్ , ________________
తృతీయాశ్వాసము. 143 క. అని చదివిన నందు తుదన్ • వినఁబడినవిధానమునకు వృద్దాంగన యిం పున నవ్వుచు నిది విని సు మ్మనిశము నే నిచట నునికి యంబుజవదనా.. 193 - అబ్జముఖి సుముఖాసత్తి యండ్రు నన్ను గరముఁ గాశ్మీర భూమిఁ బ్రఖ్యాత మైన శారదాపీఠమున సరస్వతీని గొల్చు నట్టి పూజరి బ్రాహ్మణుపట్టి నేను. ర ప. అనునంతట సిధ్ధుండు దేవీ పూజకుఁ దగినగంధమాల్యాదులు సంపాదించుకొని వచ్చి యమ్ముదుసలిషడఁతిం జూచి యో యవ్వ కుశలంబున నున్న దానవే నిర్మనుష్యం బై నయీశ కిస్థానంబునఁ జిర కాలంబునఁబట్టి యెట్టు వేగించుచున్న దాన వని పలికి కలభాషిణీం బిలిచి యోచెలువ మనకు నవ్వల చనవలయుఁగద మిక్కిలి ప్రొద్దుపోవుచున్న యది శక్తింటూ జించి పోవుద మాయమ్మచేత ననిపించుకొని రమ్మనుటయు నది భయాకులమానస యగుచు వృద్ధాంగ నంజూచి. క. ఏ నొఁటిఁ బోవ వేజతున్ లోనికి నోయమ్మ నీవునున్ రాంగదె నా తో నన నెవ్వరు నేటికి నేనుండఁగ ననుచు సిద్ధుఁ డింతిం బలి కెన్.. ________________
144 కళాపూణోదయము. Q సీ. పలికి యష్పటిదానిభయ చేష్ట భావించి యిమ్ముది జంతచే నిది యొకింత యేమైన నాతలం పెఁగెఁ గాఁబోలు వి ఘ్నం బేమి యగునొ విలంబ మైన సని సి.ఁ డాత్మలో ననయంబు వేగిరి. పుచు నోసి చెల్లి యిమ్ముసలివర్గు నీకుఁ దో వచ్చునో కలదోమటి , యే మైన ననుచు నాయిగురుఁబోఁడి గీ. కొప్పు వట్టి తివుబోవ సప్పడంతి ప్రాణభయమునఁ గలఁగి యోయవ్వ నీకు బిడ్డ నే కావ నే నాకు అడ్డపడవే యనుచు నావృద్ధ నారిమాటునకు నొది¢7. 97 క. ఆవృద్ధ నారియును గరు ణావిలమతి యగుచు నాభయార మృగాక్షిం దా వెనుక నిముడుకొనుచుం గావుము కావు మని వానికరములు వట్టెన్. 20 సీ. పట్టిన నతఁడు లోపలికి రాకుండ వి ఘ్నము సేసె దింతియకద యటంచుఁ దద్దేవి కిచటు ముందర గాదె యంచు న ప్పడఁతి చేతులు డుల్చి పాఱుఁద్రోలి ల ________________
శికృతీయాశ్వాసము. | బలిమిఁ దాక్కొని కలభాషిణి వేసలి యొక కేలఁ బట్టి వే బొక్క కేల నొజఁ గల వెజికి నీ కొప్పన మిచె యంచు సత్తికిఁ గలికా య్యెత్తి మ్రొకిఆ. వేయఁబూన దీని వేసిన నిడేవి యాన సుమ్ము నీకు ననుచు డాసి యా నెలంత మెడకు నష్టంబుగా మెడ యొనె వృద్ధసతి యనూఁకృపను. వ. ఇవ్విధంబునం గలభాషిణిగంఠముసకుఁ దనకంఠంబు నడ్డ, బు చేర్చి వ్రేటున కను వీక దాని నిరు లు బొముగఁ బట్టలు కొని పరమకరుణాపరవశత్వంబునఁ దొలంగక యావృక్ష భామిని యోయి సిద్ధుండ నీకుం గార్యసిద్ధి గామ సుమా యిద్దేవిమీఁదియాన సతిక్రమించిన ననుచు నోమహాశక్తి నన్ను సత్యవచనం గావింపుమా యనుచునుండ నతం డఖండ రోషంబున మున్ను దాని మెడ ఖండితంబు చేసి విచిత్ర వేగం బునఁ గలభాషిణీ కొప్పు పట్టి పట్టెంబు జలిపించి వేయ నె త్తుటయు నెత్తిన చేయి తత ణంబ యందుకొని మృగేంద్ర వాహన నిజశపధ సముల్లంఘనోత్సాహసాహసదోషదూష తు నతని సతీదూరంబునం బడ వైచె సుముఖాసత్తియు నట్లు సంప్రాప్తం బై నయసివిఘాతంబునం దనజరదేహంబు వడి నట్టికుణంబునం కు, 19 030 ________________
146 కళాపూర్ణోదయము, M సీ. నిండు చందురు నవ్వునెమ్మోముసిరితోడ నిరులు గ్రమ్మెడు వేణీభరముతోడ నాకర్లలో లంబు లగు నేత్రములతోడఁ దళుకొత్తు చెక్కుటద్దములతోడఁ మిగుల మిటారించుబిగిచనుంగవతోడ లలితంపు బాహువల్లరులతోడ నతికృశత్వమున జవ్వాడుమధ్యముతోడ సభినవం బైననూఁగారుతోడ గీ. వలువమీఁదిఁకిఁ దొలఁకుసువర్ణపులిన గురునితంబ ప్రభాపరంపరలతోడ మహిత సర్వాంగలావణ్యమహిమతోడ నమరుప్రాయంపురపు చిత్రముగఁ దాల్చె. 30 033 గీ. తాల్చి యావికచోత్పలదళనిభాక్షి కనుఁగొనియె నభ్రమున శ క్తికరవినున్న గాత్రు సిద్ధుని నొక కేలఁ గత్తి యొక్క కేలఁ గలభాషిణిని విడ కే చనంగ. క. ఆకరణిఁ జూచినది యె యాకలభాషిణియవస్థ కాత్మఁ గలఁగుచున్ వ్యాకులత నొందెఁ దనదుచి రాకాంతి తసిద్ధి పెంపు నరయనిమదితోన్. 133 ________________
తృతీయాశ్వాసము. సీ. అంతఁ గ్రమంబున నాకోజాజ్, సం సొర స్వభావవిచారమహిమ వలనఁ దగ్గఃఖంబు వారించుకొని దానం దాను భోగ్యార్థచింతనము వదలి దేవి సత్కృపఁ బ్రసాదించినయట్టిజ వ్వసపుసత్వము వృధా చనకయ్పుడ యోగవిద్యాభ్యసనోపయోగంబునఁ గడ పెదఁగా కంచు విడువ కెపుడు గీ. యమనియమవర్తనములతో నాసనాదు లభ్యసింపఁగఁదొడఁగె నత్యాదరమునఁ దాను మును విన్న భంగులు దాఁపుగాగ నచటిశక్తిని గురువుగాఁ నాత్మ నునిచి. 038 వ. అంతటం గలభాషిణి యచ్చటి కేఁగుదెంచి యాచంచలాక్షి నీటించి నీ మెదుండి వచ్చి తెట్టిదాన వని యడుగుటయు నప్పడంతి యేను మును నీకు నడ్డపడి సిద్ధుని చేత ఖండిత యైనసుముఖాసత్తి యనువృద్ధ వనితం జుమ్ము క్రమ్మఱ ని మహాశక్తి కారుణ్యంబున నిట్టియెల ప్రాయుపుసొంపు వడసి యున్న దాన నని తత్ర కారం బెకింగించి యోకలభాషిణీ యట్లు సిద్ధునితోడ నిమ్మహాశ క్తి చేత దూకవికీ ప్త వై యె చ్చటంబడి తేమియు నొవ్వక యిట్లు తిరిగి వచ్చుట యద్భు తం బగుచున్నది. యనుటయు) గలభాషిణి యోయమ్మ ________________
కళాపూణోదయము. ధర్మగుణంబున నిమ్మహా దేవుని మెప్పించి యిప్పగిది నీవు తిరుగం (బొయంబు గనుట యద్భుతంబుగాక యింతటి మహా . పుణ్య నిధి నైననీ కారుణ్యంబు గలుగ నేఁ దిరిగి వచ్చుట యే మియద్భుతంబు నావిధం బతయు విన్నవిం చెద నని పలుకు 03. చుడ, క. బుధురవీణా సహిత స్కంధముతో రత్నమాలికాకలితజటా బుధముతో నంతట మణి కంధరుఁ డచ్చటికి వచ్చె గంభనగతిన్ . కe 6. వచ్చినఁ గని మది మోదము నచ్చెరువుఁ దలిర్చ మొక్కె. నతని కతఁడు 'దా సచ్చెలువఁ జూచి మోదము నచ్చెరువుఁ దలిర్ప ఏకసి తాననుఁ డగుచున్. 32 6. ఓహోహో మాబుధు వ్యూహం బుతయును వచ్చి యున్న ట్లయ్యెన్ నాహృదయమునకుఁ బరమ స్నేహనిధిన్ నిన్నుఁ గనుట నేఁడు లతాంగీ. 037 మత్త. మచ్చెకంటే మముందలంతువె మానసంబున నిందు నీ వచ్చు టెట్లు కడున్ విచిత్రము ద్వారకాపురి వాయ నీ ________________
తృతీ నూ శ్వాసము. కిచ్చ పుట్టుట యెన్నడన్ మక యిట్ట కేఁగి యెకు ఓ వచ్చెలుల్ మణి గేహముల్ కు లల్ల యున్నవియేకదా. సీ. ఉత్తమశ్లోకుఁ బయోజాకు సేవింప నేఁగి తే యీ వెన్క నెన్నమైన నాజగత్పతి తొంటియలవజ్రమణి సభ కేతెంచి కొలువు సేయించుకొనునె తన సేవగాఁ బుకందకుఁడు కట్టించు కెం పులహజూరము కడము ల్ట నొక్కొ మనవీణియ లడుచుకొని బమయిుచున్ లఫుటకంగులకుఁ బో నిపుడు గలదే గీ. యంతకంతకు వడిల్లుహరికొమాళ్ళ బలఁగమున కిది చాలదన్తలఁపుతోడఁ దిగుగఁ గట్టింత మను పైఁడిగరిడి సాల యట్ల యున్న దియే ఇక చాబ్దవదన. గరం మ. చిగుకుంబోఁడి యెఱుంగు దే యదుపతి స్త్రీ లెవ్వ రే నిందు లే రుగదా యంచును శకఁ గ్రమ్మణితిఁ జూకుద్యూత గేహంబు కొత్తగ నీ వొక్కటి చూపఁ దోడ్కొని చxo దచ్చెక చౌవంచ యి,లి గ బారా దుగ యంచుఁ జిల్క కొద లుద్దీ ఫిప దౌదవ్వులన్ రం
చ. కుటిలకచా యెఱుంగుదు నె గొబ్బున నేఁ జని కొల్వుకూట
మ్కొక్కటికడనుని యారయక కట్టెదుటం బటికంపుగో
డఁ ఒ, స్ఫుటముగ దానియందు హరిఁ జూచుచు మొక్కఁగ
వెక్కనుండి యె, బ్రేటు ముగమంచు నవ్వె సభ యెల్లను
దన్మణిభిత్తి యున్న దే.
క. అని యడిగిన నవ్ని యు శో
భనవర్తనఁ దొంటియట్ల భాసిల్లెడు నో
యనఘ సురరాజు సేవయు
ననుపమముగఁ బూర్లమయ్యె నని యది వలి కెన్. 13
వ. పలికిన నతండు.
సీ. సంగీతవిద్యా ప్రసంగంబునం వైన
మముఁ దలంతువో లేదో మనసునందు
దనుజారి కే నొనర్చినదండకంబు నీ
వెం దైన మణి వెలయించి తొక్కొ
యిప్పుడు నారదుం డప్పటప్పటికి వ
చ్చునొ రాఁడొ వసుదేవసూనుఁ గొలువ
నాలో కవిభుసతుల్ మే లేర్చి యిచ్చిన
వీణె యేమయ్యెఁ దే విచ్చటికిని
గీ. నేమి యేమియు నాఁడు నీహృదయమునను
గోర్కి యొక్కటి గలుగుట కొమ్మ వింటి
నది ప్రవృద్దంబుగాఁ బెంచి యాత్మలోన
విడిచి పెట్టితొ వీడెపై వేడ, లెల్ల.
చ. అనుటయు లజ్జ నజ్జలకుహాశన యించుక యోరగాళగ మ
చిన మొగ మొప్ప నేమనుచుఁ జెప్పెద దాసన చేసి కాదెయో
యనఘచరిత్ర నాకుఁ గలయట్టి బలంగము లెల్లఁ బాసి యీ
మనగహన ప్రదేశములఁ గష్టపుఁ బాటులఁ గందితిం గడున్
వ. అని పలికి తమగా నవిద్యాభ్యాసపరిసమాప్తి యైననుటం
దసయున్న చోటికి మణి స్తంభుఁడు వచ్చిన ప్రకారం ఔతిం
గించి యతండు దూరదృష్టి దూరశ్రవణశక్తి బలంబుళం దన
కుం జెప్పేశయర్థము సకలంబును చెప్పి తన్ను శతండు మృగేం
ద్రవాహనాభవసంబునకుం దెచ్చిన జుంగును బలిపశూప
కరణోద్యమప్రకారంబును సుముఖాసత్తి తన్ను రక్షించుట
యువివరించి యాపుణ్యసాధ్వి యీయమ యని యాయకం
జూపి తత్కులస్థానవర్తనంబులు చెలిపి యోగంధర్వోత్తమ
యింక నాకు నీ చందంబు ఏనవలయు నవ్విధంబున రంభ చేత
నీతపంబు విఘ్నంబు నొందుట యామణి స్తంభునిచేత నేను వి
న్న ప్రకారంబు వింటివి కదా యటమీఁదటిభవదీయవ ర్తనం
బెఱింగింపు మనునంత మణి సంభుండు వచ్చుటయు నిప్పు
డేఁ జెప్పినసిగ్గుం డితు డని చూపిశ నితండా యని దరహసీ
తవిక సితాసనుం డగుచు మణికంధరుం డతనిం దగు తెజం
గున సంభావించె నతఁడును.
క. ఇచ్చఁ దదాగమళమ్ముకు
నచ్చెరువు జంప నిది మహాశ్చర్యము మీ
రెచ్చోట నుండి యిచటికి
విచ్చేసితి రని వినీతవృత్తి, బలి కెన్ .
సీ. పలికి యఃతటఁ గల భాషీణిఁ జూచి యో
యింతి నిన్ వెదకితి నెల్లచోట్ల
నెందుఁ గాఁక చోద్య మందితి ఇప్పుడె
క్కడ నుండి యిప్పు డిక్కడికి వచ్చి
తని పల్కుచును సుముఖాస తిఁ జూచి యె
చ్చటనుండి వచ్చి తిచ్చటికి నీవు
పే రెః యని తత్ప్రకారంబు దాని చే
తన విని జంగంది వినుతి చేసె
గీ. నాసతి యతనిఁ గనుఁగొని యరుదుపడుచు
నిట్లనియె నోయిసిస్టుండ యెచటఁ బడితి
నీవుఁ గలభాషిణీయును నిద్దేవి చేత
సట్లు సరభ సవిక్షిప్తు లగుచుఁ బోయి.
వ. మీర లేమియు నొవ్వక తిరిగివచ్చుటయు నచ్చెరు వై యు
న్నయది నాకు నింతయు వినిపింపవలయు ననిన విని మణి
సంభుం డోయంబుజముఖీ నీకు నట వినిపించెద విను మది
య కొదు మఱియు నెన్ని యేని విచిత్రంబులు గని వచ్చి
నాఁడ నది యొక్క రితోడం జెప్పెడునందాక హృదయం
బు వేగిరషపుచున్నది కావు, సన్ని టం బూజ్యురాల పైన
నీకు వినిపించెద నని యిట్లనియె.
ఉ. ఆవిధి నీవయిం దిగి మదాతిశయంబునఁ గన్ను గానమిన్
దేవతమీఁదియానయు గశింపక యీకలభాషిణిన్ శివో
జావళివట్టి త్రుచుటకు నాయుధ మెత్తితి నెత్తినట్టి కేల్
దేవి గ్రహించి వైవఁ జనితం గడుదవ్వుగ నివ్వషూటితోన్.
మ. అనుడు న్నీ విది చెప్పఁగా వలవ దే నామున్న యీరూపుఁ గై
కొని వీక్షించితి నిన్ను నీచిగురుటాకుంబోఁడిమూర్గంబు వ
ట్టిన కేల్ పట్టినయట్ల యుండ దృఢముష్టిం బూని బల్గ తియె
త్తిన కే లెత్తినయట్ల యుండ దిప్ ను ద్వేగంబునం బోవు చోన్
క, వినిపింపు నాకు నటమీఁ
దన నతఁ డిట్లనుచుఁ జెప్పె నట్లురువడి దం
చనమున వైచినగతి నభ
మునఁ జని మణికంధరునితపోవనభూమిన్ .
క. ఇతరుణియు నేనును నొక
మెత్తని క్రొత్తలిరుఁ బాన్పుమీఁదఁ బడితి మో
మత్తేభగమన యట్లే
సత్తియ కృప సేయఁబోలుఁ జావక యుండన్.
X. మునుపటి భయమున మ్రాన్పడి
యునికి నపుడు చేతిక ఆయును దనదుశిరం
బును విడువఁగ నెఱుఁగనిననుఁ
గనుఁగొని నెమ్మేను మిగుల గడగడ వడఁకన్.
సీ. అమృతంబు దొలఁకున ట్లమరంగ వెల్వెలం
బొజుము ఫేందుబింబంబుతోడఁ
జాలఁ గర్ణద్వయీకూలంకషంబు లై
తల్లడం బందు నేత్రములతోడఁ
గడుఁ జెమల్చినయట్టికలికి లేఁ జెక్కుల
నం టెడువిగళత్కచాళితోడ
వలిగుబ్బ పాలిండ్ల నిలువ కి టట్టు సం
షోభించుపయ్యెదకొంగుతోడ
గీ. వెఱపు నొక యొజ్జయై వింతవిలసనములు
గజపఁ జూపట్టుసౌందర్యగరిమతోడ
సరభసాకర్షణాడోభచిత యైన
మదనుజయలక్ష్మిలీల నిమ్మగువ దనర .
క. కనుఁగొంటీం గనుఁగొనునం
తన మన్మథవశుఁడ నగుచుఁ దగఁ బరిరంభం
బును గావించితి నేఁ జే
సినపాపముఁ జెప్పవలయు శీతాంశుముఖీ.
మ. అది సైకంషక చాలఁ బేరెలుఁగుతో నా కోశముం జేసెన
న్ని దె యీ పాతకి బల్మిఁ బట్టముఁ గృష స్వీ_ ప రే కావరే
సుదయత్వ బుననొప్పు సత్పురుష లిచ్చోనేవ్సమున్ లే రియా
పన వారింప శరణ్యులార యని యీపదాక్షీ యత్యంత మున్
వ. అప్పుడు.
క. నెబియఁగ నసహ్య మగున
మ్మొజి వీనులఁ బడిన మిన్ను ము నేలుఁగుతో
వెజవకు వెజవకు మే నిదే
పప తెంచితి సత్వరముగ భామిని యనుచున్.
క. వెఱవక యెవ్వఁడురా వెత
పజపెడు ని ట్లతివ నెదుఁ బాజినఁ గూడం
దటి మెదఁ దల నరములతో
బెజి కెద ననుచున్ నితాంత భీషణగి తితోనే. .
చ. ఒక పొదరిల్లు వెల్వడి రయోద్దతుఁడై నలకూబకుండు గాఁ
ఒకటముగాఁ గనుంగొని యభ గుర భీతిఁ గలంగి దీని నే
విక లమనోధృతిన్ విడిచి వేగమ దవ్వుగఁ బాజీ పోయి తిం
బ్రకుపితుఁడై యతంకు ననుఁ బాయక వెన్కో-నిపట్టెనుగ్రతన్
వ. ఇట్లు కూడ ముట్టి పట్టుకొని.
శా. ఓరీ యెవ్వఁడ వీవు పోతరముతో నున్మాది వై యిప్పుడే
నారిం బట్టితి బెట్టుగా మొజయిడన్ నాదండ నీదుండగం
బా రారమ్మటు దానిఁజూపుదువు ప్రాయశ్చిత్తమామీఁదనీ
కేకతిం దగున నర్తు నని తా నెం తే నమర్షంబునన్ .
వ. కొంత మేర నన్నుం గ్రమ్మఱఁ దెచ్చునంత.
సీ. తిరముగా ముడువమి విరియఁ బాతెడుకొప్పుఁ
దోగోన నొక కేలఁ దుజుముకొనుచు
వల్లెవాటుగఁ గొంత వలువ చవ నిల్చి
పిచేత నీవిఁ గల్పించుకొనుచు
నుదుటిపై నొక్కింత చెదరినముంగురుల్
పాపటకును బొందుపజచుకొనుచుఁ
సారెకు జా టెడు శ్రవణకహ్లారంబు
లందంద మూఁపున నానుకొనుచుఁ
గీ. జెమట నంటిన పానుపుచిత్రురుఁదునుక
లెడనెడ నఖక్ష తాశ్వకఁ దడవుకొనుచు
రంభ యే తెచె మిగుల సంరంభ మమరణ
దొలుతఁ బ్రియుఁ డేఁగుదెంచినత్రోవపట్టి.
శా. ఈలీలం జనుదెంచి యక్కటకటా యేమంచు నిన్లూజుదుం
గేలం గెదువు గీదు వేమియును లేకే యిమెయిన్ వత్తురే
చాలున్ దూరముగాఁగ నే నిదెపరిశ్రాంతిం గడు న్నొచ్చితిం
జాలుంజాలుఁగరంబు 'మెచ్చఁదగు నీచందంబు ప్రాణేశ్వరా.
వ. అని తసదుప్రియుం బలికి నన్నుం గనుంగొంచు నతనితోడ.
క. వీఁడా య ట్లన్యాయపుఁ
బోఁడుములకుఁ బూనిన పుణ్యుఁడు పూవి
ల్కాఁ డోవల్లభ యెంతటి
వాఁడైన నగు న్విశ్వకవ క్తనుఁ డెండున్.
క. ఆయింతి యెదు వోయెనో
కో యనుటయు దానిఁ జూపుకొజుకునె కాదే
యీయయ్యం బట్టి తెచ్చుట
యోయంగన యిప్పుడనుటయును గృప వాడమన్,
వ. ఆయింతిం జూపక యితం డింక నీ ముందట వెదుఁబోయెకుఁ
జెయి వదలు మనుచుఁ బ్రార్థించి.
గీ. విభునిచే విడిపించే నవ్వెలఁది నన్ను
నేను వారలఁ దోడ్కొ ని యీ నెలంత
యున్న చో టారయుచు మునుపున్న తలిరుఁ
బాన్చుఁ జూపితిఁ గాన నిప్పడఁతి నచట,
వ. అట్లు చూపినం దనయింతితోడ.
క. తానును మనతొ లటియీ
పానుపుఁ జేర్చుకోనఁబోలుఁ బడఁతుక ననుచుం
బోసిద్ధుఁడు గాన న
నూనం బగుసిద్ధశయ్య కుచితుఁడ యనుచున్ .
క. అట్టియెడ నచ్చటను నా
షటైముఁ గని పుచ్చుకొనియెఁ Tల స్యసుతులు
డి యుఁ దనకుఁ గొన్ని యే
గట్టిగ నీజోగి బంటుగ= యని నగుచున్.
గీ. బంటు గాకున్న నిది యిమ పాజవెచి
వెళ్లు నే యని నవ్వె నవ్విబుధ కొంత
యంత నన్నియు నయ్యె నయ్యతివ నెచట
నడఁచి తని నన్ను దట్టించి యడిగె నతఁడు.
సీ. కినుకతో న మైంతయును బెదరించుచుఁ
బిరువీకు సేయఁ దత్రియవధూటి
వీనితోడిది యేమి విడిచి పెట్టుము వీఁడు
తను నట్లు డిచి వెళ్లిన నెడ గని
యాయింతి డాఁగి యెం దరిగెనో యెచటఁ జూ
పెడు సచు నను విడిపించి దాని
మన మిఁక వెదకుద మని తాను నాతండు
నేఁ దొలఁ బాఱిపోయిన తెరువునఁ
గీ. జసియెఁ గడుదవ్వుగాఁ గుచ స్తబక మొకటి
వరునిభుజముతో నొరయ నవ్వలితదంస
భాగమునఁ దనకోమల పాణిఁ జేర్చి
యనుపదంబును రోమాంచితాంగి యగుచు.
ఉ. ఏనును వారి వెబడిన యేఁగీతిఁ బాయక యుతకుత నెం
దేని మనోభవ క్రియలనింపున నేమ: ఏ పోవునో
యానలకూబకుండు మదుద గ్రకృపాణము నంచు 'దాని న
న్యూన గురు ప్రసా' మహిమోన్నతిఁ గాంచుటఁ జాయః
జాలమిన్.
చ. అదియునుగాక యాపిన ముతయు నెతయు సావధానతు
బదిలము గాఁగ నప్పడఁతిఁ బాయక యప్పుడు దూరదృష్టి చే
వెదకి కసంగ లేక కడువిస్మయ ముదుచు నేమి మాయయో
యివి యని వీరి కైన నొకయీగడ వెళ్తునో యుచు నేఁగితిన్
శ. అంతట నాయిరువురు న
త్యంతము నంగాంగ సక్తి నాత్మలు గరగం
గంతు క్రీడలు గైకొని
రెంతయు నెడ గలుగ నేగి యేను నిలిచితిన్.
శా, ఆలీలన్ రతి కేళిఁ దేలి తుదయ దో యిద్దజుం గేలిఖి
న్నా లంకారము లొక్కరొక్కరికి నిం పౌనట్లుగా దిగ్గుచున్
లోలత్వంబున నుండ నచ్చటికి నాలోఁ దత్పద శ్రేణిచొ
ప్పాలోకించుచు రంభ వేవోక తెడాయన్వచ్చెఁ జిత్రంబుగన్
ఆ. వచ్చి జిచ్చవడియె నచ్చెరు వందుచు
నచ్చకోరనయన వచ్చు టరసి
యద్భుతంబు నొందె యజేశసుతుఁడు స
వ్విధముఁ జూచి యేను వెఱఁగుపడితి.
ఉ. అంతట యక్ష రాజసుతుఁ డాకరణిం జనుదెంచి యున్నయా
కాంత ప్రకారముం దనదు కాంతప్రకారముఁ గొంత ప్రొద్దు వి
శ్రాంతమహావధానమునఁ గ్రమక్రమ్మజి చూచె నెందునొ
క్కింతవి భేద మేర్పడమి కెంతయు నద్భుత మావహిల్లఁగన్
క. ఈమాడ్కిఁ జూడ నను న
క్కామినిఁ గడుఁ దిరిగి తిరిగి కనుఁగొనియెదు నీ
వేమి యిది నాకుఁ జెపుమా
నీమది యని యతని నతని నెలతుక పలికెన్.
వ. ఇట్లు పలికిన సతండు.
గీ. నీదు ప్రతిబింబ మదియొ దాని ప్రతిబింబ
మివొ యే మని చెప్పుదు నిగురుఁబోఁడి
యేర్పఱుపరాకయున్న వా రీవు నదియు
దీని కరుదంది చూచెదఁ దిరిగి తిరిగి
క. తుద నేమి చెప్ప నాదం
డ దొలంగిన దాని నినుఁ దడంబడకుండన్
మది రాక్షి యేర్పరించుట
సుదుర్లభ మటన్న నతనిసుదతి గలఁగుచున్ .
తృతీయాశ్వాసము. 161 2 సీ. అత్తైనఁ బ్రాణనాయక నినుఁ గౌఁగిటఁ బాయ నే జతు నీమాదులాడి యీరూపుతో మన కెడ సేయ నేతెంచి - దియొ తొల్లియు నొక యసురజత జక వందనకు రామునకును నెడ సేయఁ గడఁగి వచ్చుట వినఁబడుచు నుండుఁ గావున దీని నిక్కడఁ జుట్టుపట్టున నుండంగ నిచ్చిన నొప్పకుుడు గీ. వట్టి మొగమోట చాలించి గట్టిగాగ నదర వైచుచుఁ జను మంచు నౌర నీవు గద లేదుసుమంచు సంభ్రమం బొదవ నపుడు కాంతుకంఠంబు నొక కేలఁ గౌఁగిలించె. ららc క. క్రొత్తగా వచ్చినరంభయు న తెఱఁ గంతయును గని కరాంగుళి నాసన్ హత్తించి తల గదల్చుచు నుత్తలపొ బేర్పడంగ నుస్సురు మనియెన్ . or ఉ. అక్కమలాక్షిఁ జూచి యల కాధిపనందనుఁ డోపడంతి నీ వెక్కడనుండి వచ్చి తిది యేటికి నుస్సురు మంటి నీకు నీ యక్కజ మేల వచ్చెను మదంగనరూపముఁ దాల్చి తేగతిన్ రక్కసివో పిశాచివొకరం బిది చిత్ర మెఱుంగఁ జెప్పుమా, 21 ________________
162 కళాపూర్ణోదయము. క. అన నయ్యంగన నా కే మన నో రున్న యది మీర లనినంతయుఁ జె ల్లును మీ కౌగాములు దె ల్ప నుపాయం బొకటి గానఁబడునందాకన్. orn ఉ. రక్కసి వన్నఁ గా ననఁగరాదు పిశాచియు నౌదు నాదురూ పెక్కడఁదాల్ప నేరిచియొయిమెయి నెంతయుహత్తుకొన్నయీ చక్క నిముద్ద రాలు తన సత్యము లోక మెఱుంగ నింకఁ దా రక్కసియో పిశాచియొ తిరంబుగ నేర్పడిపోవునంతకున్ , శ, విను మాయేర్పాటు దనం తన యగుచున్నయది యెట్లుఁ దప్పదు సత్యం బనఁగా దేవం బనఁగా జనులకు లేకున్న నెట్లు జగములు నడుచున్ - 03 క. దైవం బనఁగా నా కిఁక నోవల్లభ వేఱ యొక్కఁ డున్నాడే యా దైవమవు నీవ కావున గావలసినయట్లు చేయఁగల వేర్పాటున్ . oF సీ. అల్లప్పు డొక చోటఁ జల్లనిసురపొన్న నీడ మెచ్చుచును నాతోడఁ గూడి యందు పల్లవశయ్యం గందర్ప కేళి నిం సొందుచోఁ బడమటియందు నొక్క ________________
కృతీయాశ్వాసము. 163 వనితయాక్రందనధ్వని వినఁబడుటయు నీవు డిగ్గున లేచిపోవుచుండ నేను నీతోడన యే తెంచుచో కాక ఋజీ డాపలివుక నేఁగుటయును గీ. జూచి నిలిచితి నేను నిల్చుట గనుఁగొని యెచట నెక్ల?ది హత్తెనో యెజుకపడదు వేగిరించక నీవ భావించుకొనుము కల్లనిజములు క్రమమునఁ గొనవచ్చు, FX చ. అనుడుఁగు బేరసూను మొగమారసి తత్రియయొక్క కేలనా తని మెడఁ గౌఁగిలించియ యుదంచితహాసముతో నిట్లనున్ మనచరితంబుఁ జెప్పెను సమస్తము వేల్పులసాని చెప్పిన ట్ల నిజముగాఁగ నివ్వరవిలాసిని యెచ్చటనుండి చూచెనో. గీ. అచట నపు డట నినుఁ గూడి యలగినదియు నట్లు నీ వేఁగుచో వచ్చినదియుఁ దాన యగుచుఁ దోఁప సం దదికి యె ట్లాడ నేర్చె మగువ గాదుర యిది పెనుడగర గాని. ora ఉ. ఇప్పగిదిన్ మదాకృతి వహించి నిను న్ననుఁ బాయఁజేయనే చొప్పున నైనఁదాఁగలయఁ జూచుదురాశలమాయలాడివా తప్పక యింక ( దత్త దుచితంపుఁగుయుక్తులమాట లెన్ని యే నొప్పుగ నాడుకో నెఱుఁగ కుండునె యిట్టివి చెప్ప నేటికిన్, ________________
164 కళాపూర్ణోదయము. క. విను వల్లభ' కన్నుండం గడుపొషం దివియ నేర్పు గలమునిము చ్చీ వనిత తగ దిచట నుడన్ వెనుకను దిగ్గుకొనవచ్చు నే యొక టైనన్ .. గా వ. అని యచటఁ దన్ను నిలువనీక పోఁదోలుటకు నిజవ లభుని సత్వరంబుగా బోధించునా చంచలాక్షి పలుకులకు నలుక బ లియ మనంబున సైరింప లేక యాకంబుకంఠి దాని నధిక్షేపిం చుచు నిట్లనియె. 300 క. త్రుళ్ళఁగ నేటికీ నిలునిలు మి ల్లలికినఁ బుడు వగునె యింతటిలో నే వల్లభునకుఁ గడు సచ్చిన యిల్లాలవె యేను లాఁతినే పోదోలన్, -00 క. మగఁ డాప టైంబునఁ దల దెగఁగొట్టినఁ గొట్టుఁగాక తెక తేరగ నీ కెగవిడిచి పోయెదనె పొ వగ నాకాణాచి యైనవలపులపంటన్, 909 క. ఈరీతిని మద్వల్లభుఁ గోరిక మెడఁ గౌఁగిలించుకొని నీ వుండన్ సైరించుట కొజగా దిది రా రమ్మిఁక నోర్వం జుమ్ము రావే యనుచున్ . 103 ________________
తృతీయాశ్వాసము. C ivi క. నెడ దెరువు ఆచటం జెల్లవు పుడమి నహహ దొంగ లాసవొడిచి ( గోకల్ విడుతు గణింతు * యె క్కడిగతిమాలినపిశాచిక సమాటల్. పింక వ. అనుటయు నాయితి సెంషక. 205 మాని. అంత మదింపకు వే యని పలి', 'న నంత మదింపకు వే యనుచుం గంతు లడంచెద లెమ్మని పల్కినం గంతు లడు చెడ లె మ్మనుచున్ రంతుల 'నేమిఫలు బని పల్కిన రంతుల నేమిఫలు బనుచుం బుతము చూడఁగ దే యని పల, నఁ బుతముచూడఁగ దేయనుచున్ . BE సీ. ఒట్టుసుమో యన్న నొట్టు సుమీ యంచు నే మేమి యనిన నే మేమి యనుచుఁ గానీగదే యన్నఁ గానీగ దే యుచు నిం కేల యనిన నిం కేల యనుచు నోసి పోవే యన్న నోసి పోవే యంచు నౌ నంటి వలన నౌ నంటి వనుచు మజవకు మిది యన్న మజవకు మిది యంచు నీ వెంత యనిన నీ వెంత యనుచు ________________
166 కళాపూష్ణోదయము. గీ. నొక తెమగనికి నాపించు టొప్ప దనిన నొక తెమగనికి నాసించు టొప్ప దనుచుఁ బట్టి యాడె నారంభతోఁ బ్రధమరంభ ప్రియుఁడు నిలు మన్న నిలువక పెద్ద రొదగ. 30 వ, అంత. goo. చ. జగడపుఁగూటిస తరువు సారెకుఁ గోరుచు వీరి వాగినిం దగిలెడుతఁదనాలజడదారి పొరిం బొరిఁ గుంచె వీచుచున్ మిగులఁగ వీణె బాటుచును నేఁడు షడంతులయొద్దనుం గడు న్నె గడెడువిందు గల్లెనని నెమ్మది మెచ్చుచువ చ్చెఁ జెచ్చెరన్ క. వచ్చినఁ గుబేరసూనుఁడు నచ్చలువలు నెదురుగాఁగ నరిగి యతనికిన్ నిచ్చల మగు తాత్పర్యం బచ్చు పడఁగ మొక్కి రతఁడు నల్లన సగుచున్. 200 క. నలకూబర నీ కిం దే చెలువ ప్రియవధూటి నాకుఁ జెపుమా దానిం దెలియక దీవింపఁగ రా దలరుఁ డొక రొకళ్ళప్రేమ ననుచున్ మీమ్మున్. గగ మ. తనకంటెం బ్రియ నీకు లేదు తన సౌందర్యంబె సౌందర్యమం చును గర్వించుచు నున్నరంభమదముం జూడంగ లే కిట్టిగా ________________
తృతీయాశ్వాసము. యానాంసము. 167 నిని నీవే సృజియించితో యిదియ తా నీతోడఁ గ్రీడికఁగా దనమే నొక్కటి చాల దంచుఁ గడకర్ శ్వారూప్యముం దాల్చెనో. 20 గీ. ఎట్లయిన నీదు ప్రేమ యీయిరువురందు సమ మగునో కాదో చెప్పుమా చాలఁదడవు వీరిఁ బోరించి తవ్వేడ్క విరియఁజిమ్మ లేక కనుఁగొంచు నుంటి నే నాక సమున. అని క. అనుటయు నే నెక్కడ వీ రిని బోరించితి నయో విరించితనయ నా కును వీర లసమరూపత యును బోరును జఁ గొనర్చుచున్నది మిగులన్. 200 వ. అని పలికి మున్ను దా నందు నొక్కరంభఁ గూడి క్రీడించు చున్న యెడ కనతిదూరంబున వనితాకృతం బైనయాక్రంద నంబు వినంబడినఁ గారుణ్య సంభ్రమంబున నద్దిక్కునకై చనుటయు నంతం దనదృష్టి పథంబునం బలాయమానుండ నగు నన్నుం దజీమి పట్టుకొని యొక కొంతదవ్వు దిరుగం గొంపోవుటయు నచ్చటికిఁ దనకాంత గూడ వచ్చుటయుఁ దత్రార్థనంబున నన్ను విడిచి యిచ్చావిహారంబుల నది యుం దానుఁ గొంత ప్రొద్దు పుచ్చుటయు నంత రెండవరంభ వచ్చుటయు దానివచన ప్రకారంబును గలహభంగులుం జెప్పి యానలకూబరుం డాయిద్దఱురంభలయందు. 20/ ________________
168 కళాపూఛదయము. సీ. తా నటమున్ను క్రొత్తగఁ దీర్చినట్టిక స్తూరి తిలకంబుసొంపుతోడఁ గన్నె గేదఁగి టేకు లన్ను వగాఁ గొనల్ గాన్పింప నిడినక్కీంటుతోడ బంగారుపస మించుపసనిపుప్పొడి రేఖల జూపట్టుపొపటసొబగుతోడ సరివాటుగాఁగఁ గేసరములు గ్రుచ్చిన కురువిందవిరిగుబ్బసరముతోడ గీ. నొప్పుమీజుచు నున్నట్టియొక తేఁ జూఫీ యీసరోజాయతాక్షియు నేను నున్న చోటి కింతకు ము న్నా వధూటి వచ్చె ననుచు రెండవయింతి నమ్మునికిఁ జూ పె. In ఉ. చూపిన నాలతాంగి యజసూనున కంజలి చేసి యోమహా తాపస యల్లనాఁడు మము ద్వారక చేర్పున నాడినట్టిబూ యాపలు కింత చేసె నన నన్యయు నట్ల యనన్ మునీశ్వరుం డాపువుఁబోండ్ల నిద్దజ యధార్థమపల్కితి రంచు నవ్వుచున్ క. ఆమాటలు సరిదాఁ కెఁ గ దా మా కీవీక్షణోత్సవాతిశయంబుం శ్రమమునఁ జూడఁగ నెను నామేక్షణలార పోయివచ్చెద నింకన్. ________________
శృతీయాశ్వాసము. 169 క. అనుటయు నలకూబుకు " మునివర యిః యనా, ముగఁ బలితి కు చుకు బలితి T : కొ యిదీ ఏనవలయు, దేటపు-చి పిచ్చేయుఁ డర్. లు సీ. నాఁడు తా నాత్మ కౌందర్య వైభవపకి వాల్లభ్యమహీమర్వమున నాకు కొను వాక్యములు నేను విన లేక సవతి యే గతిఁ గల్గునో మీరు ఇంటి వె యని నట్టిమాటఁ దలంచి యాపలు కిత సే సె నటంచుఁ చార్కాణ సేసె నొక తె యొక తె రంభాహపయుక్తి చేఁ బ్రియుః గూడం గాంక్షించి యొక కార్యఘటన వేళ గీ. నాదియందును నా చేత నది వరముగం దనకు నిచ్చితి సనిపించుకొనుట యిపుడు హృదయమున నిల్పి చూపలు కింత సేపై ననుచుఁ చారాణసేసే రెండును నిజంబు. 30 క. నా విని యిపు డీభావం
బీవనితకు నీవనితకు నిది యనుచు బయ ల్గావించి తథ్యమిథ్యా భావంబులు మీర లేరుపుపఁగవలయున్, 22 క. నావుడును దధ్యమిధ్యా
భావంబుల కేమి నీకు భావింపఁగ స్వా
భావిక మే యీయాకృతి
భావము నిజ మెదొ యీ ప్రపంచమునందున్ .
క. నీప ట్టురువడ నొక్క తేఁ
జూపి యొక తెగర్వ మడఁచుచున్ వలయుగతి,
బ్రాపింపవచ్చు భోగము
నీ పుణ్యం బినుమడించి నేఁడు ఫలించెన్ .
ఉత్సా. అనుడు నోమహాత్మ పెద్ద లైన వారిఁ దడవుగా
నునిచి యిట్టు నట్టు పలుక నొప్ప కేమి వచ్చునో
చనుఁడు నిలుప వెజతు సనినఁ జనియె నాతఁ డట్ల యా
ననుచు నుచితలీల నుండు మనుచు నల్ల నవ్వుచున్
సీ. అర్దేశనందనుఁ డంతట నెప్పటి
తనపువ్వుఁబోఁడీ కై దండ గొనుచు
నిది యెంత లేదు నెమ్మది నిట్టివిఘ్న ముల్
గుజి చేసి మన కేలి మజవ నేల
రమ్మంచు రెండవరంభఁ గనుంగొని
నీ వెంత నేర్పులు నెఱపి తేని
మాయ లే యని తోఁచు మాకుఁ గావున నీదు
సత్య మెఱింగింపఁ జాలినట్టి
తృతీయాశ్వాసము. 171 గీ. సాక్షిఁ దెమ్ము పొమ్మని తిరస్కారసరణి దోఁపఁ బలి కెఁ దాత్కాలికదుర్ని వార మార కేళీకుతూహలమహిమ చేత నెచటి కేనియు నపుడు దా రేఁగఁ దలఁచి. D " ఉ. ఆసుదతిం గనుంగొని తదంగన యప్పుడు హెచ్చినట్టిపే కీసున నీసడించుచు నొకించుక నీకును సి.సు లేదొకో దోసము గాదె యిద్దజు వధూవరు లేకత మున్న చోటికిం డాసిన నిట్టియాసలఁ గడంగిన నే మని చెప్ప నావుడున్. వ. ఆరంభ యమ్మాటకు నలిగి రోషకషాయితనీక్షణంబుల నా పక్షలాడి నీటించి. శా. ఓసీ నీకొజగామియే యిది నిజ, బూహింప కి ట్లుగజు వ్యాసక్తుం డగునాధు చేష్టితముగా కైనం గుబేరుడు లేఁ డో సుత్రాముఁడు లేఁడొ పద్మజుఁడు లేఁడో టర్మపుం బాపులే దో సత్యంబుచు నిల్ప నింతన కడుం ద్రుళ్ళంగ నీ కేటికిన్ . క. అనిన విని నాయ కాదర ఘనగర్వము నిరసనంబు కడుఁ జిత్తములో దనరఁగ నప్పలు కించుక యును గైకొన కవ్వధూటి యుధ్ధతిఁ బలీ కెన్ . 99 క. అజపు లుడిగి పో పో నీ యజచేతు బండ్లు వచ్చినప్పుడు మమ్ముం ________________
172 కళాపూణోదయము. 30 930 గజు చెదవుగాని తగునెడ మొజు యిడు మ: యెట్టి సవములు వినియెడినో. వ. అనుటయు. క. కానిమ్ము వేగిరింపకు నీనుదుటనె ప్రొద్దు వొడిచెనే యే దైవం బైనను వీన కిప్పుడ యిచె నానిజ మేర్పఱచి నీ కొన ర్చెద శిక్షల్ , -39 వ. అని పలికి యచ్చోటు వాసి కొన్ని యడుగు లలిగి య:తటఁ దనకోపంబును మించి దీపించుప్రియవియోగదగ్పితానల్ప కందర్ప హేతిఘాతజాత చేతనా పంబున కోపక యాపడఁతి కడు3 గృశించి గళితకంకణ యగుచు నిలిచి యొక్క యుపో యంబు చింతించి తిరిగి వచ్చి యి ట్లనియె. 933 క. నీ విచ్చో మెజీయత వై కావరమున వలసి: ట్లు గయ్యాళింపం గా వెజచి పేద మొజుగా నే వీరిని వారిఁ దగిలి యేల వచింతున్. 338 క. నీవును రా రమ్మిప్పుడు దేవసభ్య దేజి యేఁగుదెంత మనుచుఁ దా సోవనజాక్షిని డగ్గఱి తీవరము గోంగు వట్టి తిగి చెం గినుకన్. 331 ________________
తృత మాశ్వాసము. 13 చ. అగిచి' ( జూచి తే విను మము గణీ యింపక యె తకు దె యె భయ"బు దకి , పెదిమ్మం హనులో మగువ యె యీ గూళి ప్రకమఃబు నోచ్చిన తకూ యీ, పగిది ఫలించె నుచుఁ బ్రియుఁ బక్కెఁగ 23 23 సం భ్రమించుచున్, P
- 32
క. పలికిన మన కేమీ విబు ధులసభలో పలన తనదుచుండ మెట్ల దెలిపి తగుశిక్ష చేయుడ మలిగి యిపుడు పడర వేల యని యతఁ డా . 33 గీ. అంతఁ బతిరంభ చూచి నీళ్ళలోని నింత యుండిన నీసత్య మెజబుఁగవలయుఁ దిరుగఁబడి: ను వివఁ జూ దేవ సభకు: బద మనుచు దానిఁ iూడి పోఁ గదలుటము. 330 ఎ. కొంత చి : తించి యత త యతలి కిట్లని. 33 సీ. అప్సరలలో నప్రగణ్యత్వంబు జగదుషశ్లోకితంబుగ వహించి యూర్వశీ మేన కాద్యుత్తమ స్త్రీలు గా వమ్మ పోవమ్మ నా సతిశయి" యెన్నండు నెచ్చోట నేవారిచే వేలంలో జూపించుకొనక ప్రస్తుతికి నెక్కి ________________
కళాపూష్ణోదయము. నలకూబరుండు ఈ తరుండు నా గలు వతఃంబుచే నీకు వన్నె దెచ్చి గీ. యొప్పునే యింకఁ గడపట నిప్పిశాచి నాకు సరిచేసికొని దేవలోకసభను నీవుసూ నీవు సుమ్మని యేవిధమునఁ గలహ మాడెద నిది నీ వె తలఁచి చూడు. క. కోపము పాపమునకుఁ బో లీ పెనుదగవునకుఁ దగఁగ నేతిట్లాటల్ ఊపించునో పడంతుల కోపురుష శ్రేష్ఠ యవియు నొక్క బ్రమకు లే. రం చిరం వ. అదియునుం గాక. రవి 03 క. రంభకు నహహా యొక ప్రతీ రంభ గలిగి తిగిచి తెచ్చె రచ్చల కని సం స్తంభింపనీరు హాస్యా రంభణ మాపోరు నిర్జరవిటుల్ నగుచున్ . 6. నానడకలకును యోగ్యము కోనిది యిపు డిచట నైనగలహమ బ్రదు ? భైన నగుఁ గాని యిఁక నీ యాన ధరణి విడిచి దివికి నడు గటు వెట్టన్'. చిరు ________________
తృతీయాశ్వాసము. 175 క. ఈకలహ మపుడ వినఁబడు నాకంబున సురలయాసము లేగతి నా భోజింతుఁ దెగినఁ జగనీ నాకు మరుఁడు నిన్ను నిలు మనన్ కునికిన్. రగి వ. అనుడు రెండవకొమ్మ యమ్మాట లాకర్ణించి యోకా తుడ యీకాంత నేర్పు చూచితే వేల్పులకడకు నే తె.చిన దనమాయ బయటంబడు ననియెడుతలంపున రాఁగూడక సురలయాననంబు లేగతి నాలోకి తు నని నాకగమనంబు పరిహరిరిచె నుదును ఓరణి విడిచి దివికి నడు గటు వెట్ట నని తొడిఁబడ నీమీఁదియాన పెట్టుకొనుట వివేకింప ఖేచర త్వంబుక లిమియు సందియంబ యి తతడవు ప్రియకాంత యనుచు నెట్లు నమ్మి తని పల్కిన నది వివేకమార్గంబ యగు సని నలకూబకుండు తద్వాక్యంబులకు నిరుత్త రయై యున్న తనదండ చెలువ నుండ నీక యోసి నూయలాఁడివిగ చేయని మెడవట్టి పాయండోయుటయు నదియ సందుగా నాయందు ముఖి యందంద దట్టించి యిట్టివెడ సేతల చేత నాధుని కెడ సేసి చేతో జాత హేళిఘాతంబులపాలుపజచి తని పలికియా తరళాక్షిని హేతిఘాతనిమిత్తంబు చేతన కాయవియోగంబు నొందుమని శపించే నలకూబరుండును దత్కాలగుణం బెటిది యోకాని గఁగాములు వి వేకింప లేక యిది యిట్టిశాపంబు నకుఁ దగు నని పలికి యోసి నీ పే రెద్ది యెట్టిదానవనియడి గె నప్పుడు తత్రృతిరంభ సైరింపక. ర PN ________________
176 కళాపూష్ణోదయము. శా. ఇందాకన్ నినుఁ జేరనీక నను న బ్లెం తే మనోజవ్యధం గు-దుకేయుట చాల కేమడి గెదీగొంటున్ వృథా యంచు నా కందర్బత్వర గాన లే వనుచు నాకంజాక్షిఁ బోదొబ్బెఁ దా నెదు న్ని ల్వఁగనీక పేరలుకతో నెం తేఁ గడుఁ దన్వుగన్ . వ. అని చెప్పి చూసిధ్ధుఁ డాసుముఖాసక్తి కిట్లనియె. రలా గీ. జట్లు పోదొబ్బుటయు నతఁ డాత్మ నిచ్చ గించుకొని యుండెఁ గాని తా నెంచఁడయ్యె రంభ యఁగాము లాప్రతిర, భ మీఁది | పేమఁ గాముకుల్ నూతన ప్రియులు గారె. క. అనుటయు నీ వం దేయిం తిని సత్యపురంభ యనుచుఁ జెలిసితి వాలా గున భంగ మొ. యూరక చను టరయఁగ - య కపట సతి కావలయున్. గిం క. త న్నట్లు పలిక్ దొబ్బఁగ మిన్నక చన నంత నోరు మె:గయె యది యా ము న్నాడినమాటలబిరు సెన్నఁగ నిది గనియె యతఁ డుపేక్ష యొనర్చెన్. .9A0 క. అది యట్టిద కొనిమ్మా తుద చెప్పుము సిద్ధపురుష తొల్లి యెచటఁగ ________________
అృతీయాశ్వాసము. 177 న్నది విన్నది గా దద్భుత మిది వినవలయు నన నాతఁ డిట్లని పలికె. 9 సీ. ఇటమీఁద నింక నొక్కటి యదృతము విను మోష యోజూ నన యూపడంతి నావీతి నె.తయు దూరంబు గాఁగఁ బో దొబ్బి యే తెంచి చూతోయజాక్షి ప్రియుఁ జూచి మగ వారి ప్రేమ లిఱ్ఱవి గదా యెట్టు నమ్మఁగవచ్చు నిచ్చలోనఁ బ్రాణేశ యటు దండవాసినమాత్ర నీ బొమ్మరి నెచ్చోటఁ దెచ్చుకొంటి గీ. నిన్ను నేమన నున్నది నిరభిమాన గుణత నినుఁ జేరున న్ననుకొనుట గాక నాకునా యిన్ని పా టంచు నాకులమతి సడ లెఁ గన్నులఁ బొటపొట నశ్రు లొలుక, 13 మ చ. ఆడలిన నాదరంబునఁ దదశ్రుజలంబులు కేల నొయ్యనం దుడుచుచునాయెడ గలబెదోస మొకింతయు నెంచిచూడనో పడ(తుక దాని నీవ యను భ్రాంతిఁగరం బిటులాచమించి యే ర్పడినఁ బరిత్యజించితిని బట్టఁగరా దిని తప్పుగా మదిన్ . మ. అని యింతిన్న లకూబరుం డురముతోహలీంచుచునుఃఖమా ర్చి నికు జంబునకున్ రతిక్రియకు నై చేర్పంగ వేడొక్కడం . ________________
178 కళాపూర్ణోదయము అగి తన వచ్చెన్న లకూబరుం డచటికి న్నారూపముం దాల్చి మ చన నెవ్వాఁడుర చేరి నాఁడఁట దురాశన్ రంభ నంచు న్వెసన్ గీ. ఇట్టు వచ్చినఁ గనుఁగొని యేను మిగుల నుల్లమున వెఱఁ గందితి నొకటి వెనుక నొకటి రాఁజొచ్చె మాయ లీయుర్విమహిమ తెఱఁగు గాదుగదా యని ధృతి చలింప. సీ. అల్లేఁగుదెంచుచో సతని గల్గొని రంభ బెదరు నాశ్చర్యంబు మది జనింప విభున కిట్లనియె వల్లభ యిది యొక్క మా యాప్రపంచము చూడు మద్భుతంబు నీదురూషముఁ దాల్చి భేద మొకించుక యును లేక కాన్పించుచున్న వాఁడు తనదురూపము నీవు ధరియించినాఁడ వం చున్న వాఁ డిది గెల్వ యుక్తి చెపుమ గీ. యపుడు నారూపుతో నది యన్ని వెతలఁ బెబై నది గడచితి మన బెట్టిదముగ నిపుడు నీరూపుతోడ వీఁ డేఁగు దెంచె దిరుగఁ డొకమాత్రమున వచ్చు బిరుసు చూడ -12 క. మనయభిమత ఖేలనములు మనమున సైరింప కెన్ని మాయ లకట యే ________________
తృతీయాశ్వాసము. 179 ఆగినా దనుజుఁడొకో మాత్సర్య, బొనరఁగఁ జలపట్టి పన్ను చున్నాఁడు కడున్. sw వ. అని పల్కుచుండ. శా. ఆంతం జేరఁగ నేగుదెంచి యతఁ డోయ బాడీ యేముచువి భ్రాంతింబ లెదు కల్లయు న్ని జము వీడొ బొందఁగానిఫు నీ కాంతు న్నన్ను(బిగ్రహింపుముమ వాకార బువీఁడెవ్వడో యెం తే నొప్పుగఁ దాల్చెవంచితవు నీ వేతన్మహామాయ చేన్ మ. మది నామాటలు నమ్మ వేనియునిఁక న్మముడజన్ ధైర్యసం పద మిపారఁగ దవ్వుల న్ని లిచి యోపడ్డా! నీక్షింపుమే నిదె ఖుడి చెద వీని మామకమహా జాతి ప్రకాడుబు చేఁ దుద శోధిం చెదుగాని నీకుఁగలయుక్తుల్ సజనా సత్యమున్ చ. అన విని చాలఁ దల్లడిలి యాయక నాయకుకుఠమున్ 5 యు, బునఁ దనకౌఁగిటు బోది వె భూరికృప న్ననుఁ గావ గే ప్రియున్ , మనుప రె వేల్పులార యొక మాయపు రక్కసుఁ డాక్రమించి తాఁ, దునుముచు నున్న వాఁడలుక తోడ నిరా యుధు నంచు నేడ్చుచున్. 929 చ. అది గని వాఁడు నవ్వి యిడి కూర వివేకముగట్టిగాఁగన న్నె దనుజుఁ జేసి తే ముగుద నీవు దలంకకు నేసి
రాయుధున్ మదమణి పొఱువానిని బ్రమత్తుని జుపెడువాఁడఁగాను నా కెదిరిచి నిల్చునో యనుచు నీతనిఁ ద్రుంచెద నంటినిత్త రిన్
వ. ఎదిరించి నిల్వ నోపు నేని తన కైదు వెచ్చట నున్నది తెచ్చు
కొమ్మను మోకొమ్మ నెమ్మనంబున నితండ నిక్క పునల
కూబరుం డనియు యుద్ధంబున జయాపజయంబు లెంచినట్టు
రావు తొడింబడ నితని కొక్కటి యయ్యె నేని యే నేమియ
గుదాన ననియు విచారించి తేని నితవితధ్యమిధ్యాభావంబు
లేర్పడునంచాళ 'నేనును యుద్ధంబునకు వేగిరింపక సహిం
చెద నికను మాయిరువుర వాక్య ప్రకారంబులు వినియు నీ
వెఱింగినపూర్వరహస్యంబు లడిగియు మఱియు నుచితమగు
తెఱంగులవలన మాక పటాకపటవర సుబులు దెలిసికొను
ము నాకుం బ్రియవనిత వై. నీవు నా యెదుటన యిట్లు పరు
నికంఠా లింగనం బొనర్చి యుండ నిచ్చలో న మచ్చరంబు పె
చ్చు పెరుఁగక యుండదు పెచ్చు పెరిగెఁడుమచ్చరంబు సత్యా
సత్యవి వేచనపర్యంతంబు నిలువ కెట్లోనర్చునో యెఱుంగ
రాదు కావున. నాత్మహితంబుఁ గోరి తేని యతని విడిచి యెడ
గలుగ నిలిచి నాపలుకులు నిను మనిపలికి.
శ. ఆ చెలువ తసదుప్రియులు
గాచుకొనఁగ నప్పుడదియె గతిగా మది నా
లోచించి చూచి మఱి త
ద్వాచాగతి నతని కెడగఁ దాఁ జని నిలిచెన్.
క. ఆతఁడు నోతొయ్యలి యిపు
డీతనియీకత్తి గితి యేను గణింపన్
తృతీయాశ్వాసము. 161 భీజ్ లకు మన్న మావు భీత ప్రకృతి వని యొప్పెఁ బ్రియ యటు చ: గన్- 92z శా. ఆరీతి- గడ కేఁగి తా సిలిచి ప్రేమూ చత, టాక్ష-బు: 5 ఘోరాసూయనిరీక్షలన్ వరుస గాతు: దత్సమాకా న్నా కుత్నము చూచుచు డెనెచటన్ వ్యంబులత్యుజ్వాలా కారశ్రీసమతల్ జనంచు :నురాగ :బుల్ మమత్వ బుచేస్ సీ. రెండవనలకూబరుం డృత రంభం గ నొని చెల్వ భావించుకొనుము నీవ యమ కేంద్రుఁ డంప నిం దనుగు చెంచితికద మణికంధరు నితపోమహిమఁ జెఱప నతని నే చెట్లగట్టితి వీతఁ డెచ్చోట లంకించుకొనియె నలంఘ్య మైన విరహ తాపంబునఁ బొరలుచు నీరాక కెదురు చూచుచునున్న యే "కటుండ గీ. నకట సుర కార్యజిఘ్న మోయనుభయమ స వెటరా లేనిపాప మివ్వెతలు దెచ్చె. దేర కాఁ డిట్లు నిన్ను భౌతిని బొరలు బాససేయంగవలసే నే భర్త ననుచు. Jai మత. మెట వచ్చిన నీవు నాపయి వేడ్క జిక్కి తప్ప క్రియల్ గెంటఁ జేయ నెఱుంగకుండినఁ గీడు వాసవు చేత నే ________________
182 కళాపూర్లోదయము మెట రా కటు నిల్చినన్న నవింటివానికిఁ గోప మీ రెంటఁ జింతలు కొంత ప్రొద్దానరించినం బిరువీఁకుగాన్ . మత్త. అతఁ గంతునిపుత మెంతయు నంతకంత కనఁతవి క్రాంతిఁ బర్వఁగ నోర్వ కెట్టటు కానియిం క్రునియల్క సై రింతు సంచును సాహసం బొనరించి యే నిటువచ్చితిం గొంత వెండియు నింద్రు నెంచుచుఁ గొంచితి న్ని నుడగ్గఱన్ చ. తపసి తపః క్రియల్ చెఱిచి దైవత కార్యము నిర్వహించి నీ వెపు డెపు డేఁగుదెతు నిను నెప్పుడు కౌఁగిటఁ జేరు సంచునే • పమితాశ నోజలరుహాసన యివ్వని చేరువం బయా సషడుచు నిల్చుకొంటిఁ బిక సంచయము చమవంచి తాసువుల్ క. ఇక్కడ నిను వీఁ డెవ్వడో యిక్కరణిన్ మోసపుచ్చి యేలుకొనంగా నక్కట ఎలవనిశంకల నక్కడ నేఁ బాడు కాపులాగతి నుంటిన్. డి. ఉ. ఇ-తకుమున్ను నారదమునీశ్వరుఁ డచ్చటి కేఁగుదెంచి నీ మెతయు మన్మథా కిఁ బడి యేమిటి కిచ్చటనున్న వాఁడవో భ్రాంతుఁడ నీదురూపమున రంభ నొకం డవలు గరంబు ! భౌతిని ముచుచున్వివిధ భంగుల నేలుచునున్న వాఁ డసన్ క. విని వచ్చితి నేసమయు బువ నేగతి సుదుకొనియెఁ బొలఁతుక యితఁ డీ ________________
తృతీయాశ్వాసము. 153 తని తెఱఁగుఁ జెప్పు మన నే మని చెప్పెన : నుచు: జూకైనది ప్రియు మొ... 32X అగి తే. చూచుటయు నేమి చూచెము తో నా-గి సిన్నుఁ జె.ది: పొ మెల్ల కన్ను -ద కును నే నాఁటిల నారదోక్తి యకయ నాఁడు నీతోడ "మ్మున నాయకుడు. క. నినుఁ బోలువసత నీకుడు వసజమఃఖీ యిత : బోలువాఁ డిత కి నె: దును గలిగి కల చునో యి టీనిగాఢ పుసొంపుముదము వులు చరు 3. క. అని పలికెఁ గాదె మది వృక్ష చను నే యైనను లతాంగి శంకీ పకు నీ మనము: నీతని నిప్పుడు తుని మెద నాఖడ్గమును దుగ్ధమలీలన్ . 973 .. ? వ. ఆఖత్తు, బపు డల్లయచటి కేలకు జబు, బెజ్జిళనాడ: విదే తెచ్చుకొనియెద నని పోవు జూచిఁ దత్రతిభట్పుడు నీకి) తబీరంబు గలిగిన, బోకు దూకుబు చేసి యిటు నోటు, జ: నేల నిరాయుధుఁడ సుటేని నేను నాయుకు బిదె విడిచితి నని విడిచి యడ్డుబుగా సడిచిన బెడిదం పుటీం సుబును వీరర సంబును ఘోరంబు లగుచు నుల్లసిల్ల మల్లయుద్ధం బాయిద్ద ________________
184 కళాపూర్ణోదయము. ఆకుం దగ్ధయుం బ్రవ ర్తిల్లె నప్పు డొండొరుల యుద్ధండదో రడచుడాస్ఫాల నాభీల ఘోష విజృంభణంబులు కుంభినీధ రగహ్వర సముద్ధత ప్రతి ధ్వానంబుల చేత నినుమడించి ప్రళయ జలధర వర్గ నిర్గళిత:బు లగుబలుపిడుగుల మ్రోత గనుకరింప నిశ్శక నిరంకుశా హుకార హుంకార గంభీరా రావుబుల యార్భటులు నిగ్భర సముద్భటుబు లై దిగ్బిత్తులఁ బిక్కటిల్లు చు ప్రక్కలింప నొక్కరొక్క- మిక్కుటపు విక్రమంబుల పె క్కువలెజ్ గొగనియక్కజపుఁ బేరుక్కున మిక్కి లి పేర్చుని చ్చల పుటగ్గలికలఁ దగ్గు మొగ్గు లేక డగ్గఱి యాగ్రహంబు నెఱప నొద్దరించుచు గడ్డుఱుక నీక యజ్ఞంబుగా నొడ్డుకొని యెడు నెదిరిపిడికిలి పాయు దట్టి బెట్టిదం పుటురువడిం దొడిం బడఁగఁ దీసి కీలాగరిష్ఠ నిష్ఠురముష్టి ఘాత ప్రయోగ నై పుణం బుల దీపించుచుఁ గోపంబున నేపుచూపెడునాటోపంబుల నాఁపరాని యనూను పుబిరుసునుం బరుసఁదనంబును హె చ్చఁ జచ్చెరఁజొచ్చి పట్టికొని హెచ్చరికం గచ్చు వదలక పె Lఁగెడియచ్చలంబులు బలంబును బ్రబలంబుఁ జేయ గళంబు ల ముం జేతులిడి పెడిమజనొక్కి టెక్క విఱిచి పడ వెచియుఁ బడ వైచిన విడువక తోడని పరుని బడఁ దిగుచుచు దిగిచిన బిగివదలక పయింబడి కదలమెదలనీక పొదివిపటుచుఁ బట్టిన నిట్టట్టు పెనంగి పట్టు వదలించి కరంబుల నురంబులనడిమికి ముడించి యెడముకొని బడిబడిం బొడుచుచుఁ బొడిచినఁ ________________
తృతీయాశ్వాసము. 185 బొడు వనీక కడిం దికea· నడ:గ: బట్టి పగతు చేతులు తో డల నీటికి పరాక్రమించుచుఁ బరాక్రమ: చి: ను విక్రమఃబు దక్కక వెనుకటి దట్టికట్టు పిడికిటఁ దోడికి యెత్తి తెజపిగొని పఱపి మోకాళ్లువకు సల బుల నా- వెలికిల ప్రేళ్ళ బిళ్ళ మీఁటు గాఁ జిమ్ముచుఁ జిమ్మిన ముమ్మర పురుతోడ: దోడను లేచి పై ఁ బడఁగడ.గిన నెడ యీక షడ-2లు చాఁ చి యెదురొడ్డుచు :జిముజీ నొక్కి తత! గసి యద్భుతర యంబున దిగ్గున లేచి మెడ యొడిసిపట్టి గ్రుడ్లు వెలికుజుక నొక్కుచు నొక్కినఁ జిక్కు వడక యొక కేలఁ గోకకట్టునొక్క కేలఁ దొడయుఁ బట్టి కూల వైచి మజీయు మల్లచ! చి క్రము ఆ లెమ్ము హు మ్మని గర్జిల్లుచు గర్జి సూర్జితకయ 207 మగుడఁ దలపడి పౌరుషంబు సేయుచు వెడియు: బాయు చు లాయుచు డాయుచు అనేక ప్రకారుబులఁ బోకుచు:-. ఆ. అట్టి యెడను బచ్చపట్టుదట్టీ చేత నొప్పుతదుప్రియుని నుజ్జ్వలుపు ఢివి నెఱపుచంద్ర కొవిదలీ చేత బముని గుఱు తెజీం గె సుర వధూటి, - - క. ఇక్కరణి నిచుకంతయు నెక్కువతక్కువలు లేక యిరువురు సరిగా నుక్కునఁ బోరాడి శ్రమం బెక్కుడుగాఁ జేసి నిలిచి రెడగా నంతన్ . 900 ________________
186 కళాపూర్లోదయము, ఉ, రంభయు వారికూపు సనిఁ బ్రౌథియుఁ దుల్యతఁ బోల్చి సంశ యా, భ మొగ్ప నెవ్వఁ జిరంజుగ నను కహో నిలం డు సు,రంభము నూని యే కడుగుప్రాక్త సవర : మొక్క టిన్ రహ, సంభవ మైన వాని వరుస స్వచియి)పుఁడు మీ ర లిత జీన్. DU క, దాసిన్ సత్యాసత్యత లే నామత్ కొలఁది నిశ్చయించుకొనఁగ నె హ్వనికి నెయ్యది యుచితం బీనియతి :తుడు పోవు టర్ఘం బనియెన్ . వ. అని యావనిత యామాట నియ్యకొనువారల నిద్దఱం బా యం బాయఁ బిలిచి యొకఁడు వినకుండ నొకనితోడ మన కుఁ దొల్లి కళాపూర్ణుం డనువాని ప్రసంగం బెచ్చటఁ గలిగె దత్రకారం బేమి నీవు మిటి వని యడుగుటయు నందు ద్వితీయుండు దానికి సమ్మతంబుగా నుత రం బిచ్చెఁ బ్రద్ద ముండు వెలవెలం బాటుచు నూరకుండె నయ్యతివయు నత నిం జూచి కటకటా యిదాఁక నేను నిన్ను నిక్కపుఁబ్రియుం డనుచు నమ్మియుండితి నీవ కపట రూపధరుండ వే యని య ద్భుతంబును జుగుప్సయు భీతియు నాగారంబున దీపింప న తని విడిచి యితరునిం బరిగ్రహించె నతం డమ్మాయావి నా లో కించి యతని నల్పావశిష్టాయువుగా శపియించె నప్పుడు రంభ యక్కపటవర్తనుం జూచి నీ వెవ్వండ వెవ్విధంబున ________________
తృతీయాశ్వాసము. 167 నిద్దరూషుబు 45యించి నన్ను ముంచించి తని యడుగుట యు సత్యనలకూబరుడు. 03 సీ. ఇందాక నిను జేరనీక నన్ని ట్లల యించుట చాలక యిక నిలిపి వాని నే మడిగె దెవ్వఁడు గాక నీ కేమి యిది కాకదంతపరీక్షసుమ్ము నామన్మఖార్తి యెన్నఁగ వలదే చాలు రా రమ్మటంచు నారంభ నపుడ తోడ్కొని చనియెను వేడ్కతో మోముఁదా మకవికసింపఁగా సురపథమున గీ. నృత నితకుడు చింతతో : తని తల గొ-తవడి నిల్చి దీక్షతఁ గొమకు దజుగల జనీయె మణిక - ఉమనిషర్ల శాల పశకు నల్లనల్ల మిక్కిలి ఇలసగతిని. మీర వ. అట్టియెడము న్నతండు త కేళి నికు జ: బున: ఔట్టినా పట్టెంబుఁ బుచ్చుకొని తత్పుతోషం కుబ్బుచు నిచటికి వచ్చితి నిది యిచ్చు నప్పుడు మగ్గురుడు నాతోడ దీన నె వ్వరి వేయు బూనితి సవశ్యంబును నారినివధియింపక మా సదని యానతిచ్చినవాఁ డేను నిమ్మహాయుధంబు కలభాషి ణికంఠంబు ఎయ నట్లు పూన్చితిం గావున నప్పటికిఁ దప్పి ________________
188 కళాపూష్ణోదయము. చనియు మీఁదట నవశ్యం బగు నని పలుకుచు సంతం గల భాషిణి , జూచి కడమపలుకక తక్కుటయు నాకలభాషిణి యతని నీక్షించి సంకోచు బేల భవితవ్యతావశుబునఁ గా నున్న యర్జంబు కాక మాన దనుటయు నమ్మాటకు మెచ్చు చు నతండు. U క. నీవు వివేకధురీణవు గావుస నిమ్మాట యంటి గాక యవశ్యం భావి యగుదుఃఖమును జను 'నే వాక్రువ్వంగ నిజము నిష్ఠుర మెందున్ • 2012 గీ. ఇంక నీవృత్త మెఱిఁగింపు మేను బలిమిఁ బట్ట మొజు పెట్టునిను డిచి పాఱిపోయి క్రమ్మ జఁగ వచ్చి మఱి నిన్నుఁ గాస నెచట నుండి తది మొదల్కోని చెప్పు మువిద యనిన, 72 శా. మేఘాుభోనిధి కామ ధేనుసుర భూమిజతచింతామణి శ్లాఘాల ఘనజాంఘిక త్వ సముదంచద్దానలీలా సఘు టా ఘోషానిశ ఘోష్యమాణ పరిపూర్ణ శ్రీకటాడోదయ ద్రాఘీ యోధక సుపదూత యనుత ప్రాభవస్ఫూర్జితా. క. కంజముఖీలో చసజీ వజీవాజీవ మృదునవస్మిత శోభా ________________
తృతీయాశ్వాసము. 18 - - మంజుల ముఖచండ్ర న రంజితవిద్వత్కవీంద్ర ప్రణుతో పే. బ్రా. స్వాగ. న్విరామధరణీభరణాంకా గక్య తా జయకర్మవిశ గా సర్వదిక్చరవిశ కటకీళీ శర్వకీరమణ సన్నిభమూ ర్తీ: FO గద్య. ఇది నిఖలసూ 3లో కాంగీ కారతరంగితక విత్వ వైభవపింగళి యమర నార్యతనూభవ సౌజన్య జేయసూరయ నామ ధేయప్రణీతం బై నకళాపూష్ణోదయం బను మహా కావ్యంబునందుఁ దృతీయాశ్వాసము.