ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 1
| వ్యాస మహాభారతము (ఆది పర్వము - అధ్యాయము - 1) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
నారాయణం నమస్కృత్య నరం చైవ నరోత్తమమ్
దేవీం సరస్వతీం చైవ తతో జయముదీరయేత్
1 లోమహర్షణపుత్ర ఉగ్రశ్రవాః సూతః పౌరాణికో నైమిషారణ్యే శౌనకస్య
కులపతేర్ద్వాదశవార్షికే సత్రే
2 సమాసీనాన అభ్యగచ్ఛథ బరహ్మర్షీన సంశితవ్రతాన
వినయావనతొ భూత్వా కథా చిత సూతనన్థనః
3 తమ ఆశ్రమమ అనుప్రాప్తం నైమిషారణ్యవాసినః
చిత్రాః శరొతుం కదాస తత్ర పరివవ్రుస తపస్వినః
4 అభివాథ్య మునీంస తాంస తు సర్వాన ఏవ కృతాఞ్జలిః
అపృచ్ఛత స తపొవృథ్ధిం సథ్భిశ చైవాభినన్థితః
5 అద తేషూపవిష్టేషు సర్వేష్వ ఏవ తపస్విషు
నిర్థిష్టమ ఆసనం భేజే వినయాల లొమహర్షణిః
6 సుఖాసీనం తతస తం తు విశ్రాన్తమ ఉపలక్ష్య చ
అదాపృచ్ఛథ ఋషిస తత్ర కశ చిత పరస్తావయన కదాః
7 కృత ఆగమ్యతే సౌతే కవ చాయం విహృతస తవయా
కాలః కమలపత్రాక్ష శంసైతత పృచ్ఛతొ మమ
8 [సూత]
జనమేజయస్య రాజర్షేః సర్పసత్రే మహాత్మనః
సమీపే పార్దివేన్థ్రస్య సమ్యక పారిక్షితస్య చ
9 కృష్ణథ్వైపాయన పరొక్తాః సుపుణ్యా వివిధాః కదాః
కదితాశ చాపి విధివథ యా వైశమ్పాయనేన వై
10 శరుత్వాహం తా విచిత్రార్దా మహాభారత సంశ్రితాః
బహూని సంపరిక్రమ్య తీర్దాన్య ఆయతనాని చ
11 సమన్తపఞ్చకం నామ పుణ్యం థవిజనిషేవితమ
గతవాన అస్మి తం థేశం యుథ్ధం యత్రాభవత పురా
పాణ్డవానాం కురూణాం చ సర్వేషాం చ మహీక్షితామ
12 థిథృక్షుర ఆగతస తస్మాత సమీపం భవతామ ఇహ
ఆయుష్మన్తః సర్వ ఏవ బరహ్మభూతా హి మే మతాః
13 అస్మిన యజ్ఞే మహాభాగాః సూర్యపావక వర్చసః
కృతాభిషేకాః శుచయః కృతజప్యా హుతాగ్నయః
భవన్త ఆసతే సవస్దా బరవీమి కిమ అహం థవిజాః
14 పురాణసంశ్రితాః పుణ్యాః కదా వా ధర్మసంశ్రితాః
ఇతివృత్తం నరేన్థ్రాణామ ఋషీణాం చ మహాత్మనామ
15 [రసయహ]
థవైపాయనేన యత పరొక్తం పురాణం పరమర్షిణా
సురైర బరహ్మర్షిభిశ చైవ శరుత్వా యథ అభిపూజితమ
16 తస్యాఖ్యాన వరిష్ఠస్య విచిత్రపథపర్వణః
సూక్ష్మార్ద నయాయయుక్తస్య వేథార్దైర భూషితస్య చ
17 భారతస్యేతిహాసస్య పుణ్యాం గరన్దార్ద సంయుతామ
సంస్కారొపగతాం బరాహ్మీం నానాశాస్త్రొపబృంహితామ
18 జనమేజయస్య యాం రాజ్ఞొ వైశమ్పాయన ఉక్తవాన
యదావత స ఋషిస తుష్ట్యా సత్రే థవైపాయనాజ్ఞయా
19 వేథైశ చతుర్భిః సమితాం వయాసస్యాథ్భుత కర్మణః
సంహితాం శరొతుమ ఇచ్ఛామొ ధర్మ్యాం పాపభయాపహామ
20 [సూత]
ఆథ్యం పురుషమ ఈశానం పురుహూతం పురు షటుతమ
ఋతమ ఏకాక్షరం బరహ్మ వయక్తావ్యక్తం సనాతనమ
21 అసచ చ సచ చైవ చ యథ విశ్వం సథ అసతః పరమ
పరావరాణాం సరష్టారం పురాణం పరమ అవ్యయమ
22 మఙ్గల్యం మఙ్గలం విష్ణుం వరేణ్యమ అనఘం శుచిమ
నమస్కృత్య హృషీకేశం చరాచరగురుం హరిమ
23 మహర్షేః పూజితస్యేహ సర్వలొకే మహాత్మనః
పరవక్ష్యామి మతం కృత్స్నం వయాసస్యామిత తేజసః
24 ఆచఖ్యుః కవయః కే చిత సంప్రత్యాచక్షతే పరే
ఆఖ్యాస్యన్తి తదైవాన్యే ఇతిహాసమ ఇమం భువి
25 ఇథం తు తరిషు లొకేషు మహజ జఞానం పరతిష్ఠితమ
విస్తరైశ చ సమాసైశ చ ధార్యతే యథ థవిజాతిభిః
26 అలంకృతం శుభైః శబ్థైః సమయైర థివ్యమానుషైః
ఛన్థొ వృత్తైశ చ వివిధైర అన్వితం విథుషాం పరియమ
27 నిష్ప్రభే ఽసమిన నిరాలొకే సర్వతస తమసావృతే
బృహథ అణ్డమ అభూథ ఏకం పరజానాం బీజమ అక్షయమ
28 యుగస్యాథౌ నిమిత్తం తన మహథ థివ్యం పరచక్షతే
యస్మింస తచ ఛరూయతే సత్యం జయొతిర బరహ్మ సనాతనమ
29 అథ్భుతం చాప్య అచిన్త్యం చ సర్వత్ర సమతాం గతమ
అవ్యక్తం కారణం సూక్ష్మం యత తత సథసథ ఆత్మకమ
30 యస్మాత పితామహొ జజ్ఞే పరభుర ఏకః పరజాపతిః
బరహ్మా సురగురుః సదాణుర మనుః కః పరమేష్ఠ్య అద
31 పరాచేతసస తదా థక్షొ థష్క పుత్రాశ చ సప్త యే
తతః పరజానాం పతయః పరాభవన్న ఏకవింశతిః
32 పురుషశ చాప్రమేయాత్మా యం సర్వమ ఋషయొ విథుః
విశ్వే థేవాస తదాథిత్యా వసవొ ఽదాశ్వినావ అపి
33 యక్షాః సాధ్యాః పిశాచాశ చ గుహ్యకాః పితరస తదా
తతః పరసూతా విథ్వాంసః శిష్టా బరహ్మర్షయొ ఽమలాః
34 రాజర్షయశ చ బహవః సర్వైః సముథితా గుణైః
ఆపొ థయౌః పృదివీ వాయుర అన్తరిక్షం థిశస తదా
35 సంవత్సరర్తవొ మాసాః పక్షాహొ రాత్రయః కరమాత
యచ చాన్యథ అపి తత సర్వం సంభూతం లొకసాక్షికమ
36 యథ ఇథం థృశ్యతే కిం చిథ భూతం సదావరజఙ్గమమ
పునః సంక్షిప్యతే సర్వం జగత పరాప్తే యుగక్షయే
37 యదర్తావ ఋతులిఙ్గాని నానారూపాణి పర్యయే
థృశ్యన్తే తాని తాన్య ఏవ తదా భావా యుగాథిషు
38 ఏవమ ఏతథ అనాథ్య అన్తం భూతసంహార కారకమ
అనాథి నిధనం లొకే చక్రం సంపరివర్తతే
39 తరయస తరింశత సహస్రాణి తరయస తరింశచ ఛతాని చ
తరయస తరింశచ చ థేవానాం సృష్టిః సంక్షేప లక్షణా
40 థివః పుత్రొ బృహథ భానుశ చక్షుర ఆత్మా విభావసుః
సవితా చ ఋచీకొ ఽరకొ భానుర ఆశా వహొ రవిః
41 పుత్రా వివస్వతః సర్వే మహ్యస తేషాం తదావరః
థేవ భరాట తనయస తస్య తస్మాత సుభ్రాడ ఇతి సమృతః
42 సుభ్రాజస తు తరయః పుత్రాః పరజావన్తొ బహుశ్రుతాః
థశ జయొతిః శతజ్యొతిః సహస్రజ్యొతిర ఆత్మవాన
43 థశ పుత్రసహస్రాణి థశ జయొతేర మహాత్మనః
తతొ థశగుణాశ చాన్యే శతజ్యొతేర ఇహాత్మజాః
44 భూయస తతొ థశగుణాః సహస్రజ్యొతిషః సుతాః
తేభ్యొ ఽయం కురువంశశ చ యథూనాం భరతస్య చ
45 యయాతీక్ష్వాకు వంశశ చ రాజర్షీణాం చ సర్వశః
సంభూతా బహవొ వంశా భూతసర్గాః సవిస్తరాః
46 భూతస్దానాని సర్వాణి రహస్యం వివిధం చ యత
వేథ యొగం సవిజ్ఞానం ధర్మొ ఽరదః కామ ఏవ చ
47 ధర్మకామార్ద శాస్త్రాణి శాస్త్రాణి వివిధాని చ
లొకయాత్రా విధానం చ సంభూతం థృష్టవాన ఋషిః
48 ఇతిహాసాః సవైయాఖ్యా వివిధాః శరుతయొ ఽపి చ
ఇహ సర్వమ అనుక్రాన్తమ ఉక్తం గరన్దస్య లక్షణమ
49 విస్తీర్యైతన మహజ జఞానమ ఋషిః సంక్షేపమ అబ్రవీత
ఇష్టం హి విథుషాం లొకే సమాస వయాస ధారణమ
50 మన్వాథి భారతం కే చిథ ఆస్తీకాథి తదాపరే
తదొపరిచరాథ్య అన్యే విప్రాః సమ్యగ అధీయతే
51 వివిధం సంహితా జఞానం థీపయన్తి మనీషిణః
వయాఖ్యాతుం కుశలాః కే చిథ గరన్దం ధారయితుం పరే
52 తపసా బరహ్మచర్యేణ వయస్య వేథం సనాతనమ
ఇతిహాసమ ఇమం చక్రే పుణ్యం సత్యవతీ సుతః
53 పరాశరాత్మజొ విథ్వాన బరహ్మర్షిః సంశితవ్రతః
మాతుర నియొగాథ ధర్మాత్మా గాఙ్గేయస్య చ ధీమతః
54 కషేత్రే విచిత్రవీర్యస్య కృష్ణథ్వైపాయనః పురా
తరీన అగ్నీన ఇవ కౌరవ్యాఞ జనయామ ఆస వీర్యవాన
55 ఉత్పాథ్య ధృతరాష్ట్రం చ పాణ్డుం విథురమ ఏవ చ
జగామ తపసే ధీమాన పునర ఏవాశ్రమం పరతి
56 తేషు జాతేషు వృథ్ధేషు గతేషు పరమాం గతిమ
అబ్రవీథ భారతం లొకే మానుషే ఽసమిన మహాన ఋషిః
57 జనమేజయేన పృష్టః సన బరాహ్మణైశ చ సహస్రశః
శశాస శిష్యమ ఆసీనం వైశమ్పాయనమ అన్తికే
58 స సథస్యైః సహాసీనః శరావయామ ఆస భారతమ
కర్మాన్తరేషు యజ్ఞస్య చొథ్యమానః పునః పునః
59 విస్తరం కురువంశస్య గాన్ధార్యా ధర్మశీలతామ
కషత్తుః పరజ్ఞాం ధృతిం కున్త్యాః సమ్యగ థవైపాయనొ ఽబరవీత
60 వాసుదేవస్య మాహాత్మ్యం పాణ్డవానాం చ సత్యతామ
థుర్వృత్తం ధార్తరాష్ట్రాణామ ఉక్తవాన భగవాన ఋషిః
61 చతుర్వింశతిసాహస్రీం చక్రే భారత సంహితామ
ఉపాఖ్యానైర వినా తావథ భారతం పరొచ్యతే బుధైః
62 తతొ ఽధయర్ధశతం భూయః సంక్షేపం కృతవాన ఋషిః
అనుక్రమణిమ అధ్యాయం వృత్తాన్తానాం సపర్వణామ
63 ఇథం థవైపాయనః పూర్వం పుత్రమ అధ్యాపయచ ఛుకమ
తతొ ఽనయేభ్యొ ఽనురూపేభ్యః శిష్యేభ్యః పరథథౌ పరభుః
64 నారథొ ఽశరావయథ థేవాన అసితొ థేవలః పితౄన
గన్ధర్వయక్షరక్షాంసి శరావయామ ఆస వై శుకః
65 థుర్యొధనొ మన్యుమయొ మహాథ్రుమః; సకన్ధః కర్ణః శకునిస తస్య శాఖాః
థుఃశాసనః పుష్పఫలే సమృథ్ధే; మూలం రాజా ధృతరాష్ట్రొ ఽమనీషీ
66 యుధిష్ఠిరొ ధర్మమయొ మహాథ్రుమః; సకన్ధొ ఽరజునొ భీమసేనొ ఽసయ శాఖాః
మాథ్రీ సుతౌ పుష్పఫలే సమృథ్ధే; మూలం కృష్ణొ బరహ్మ చ బరాహ్మణాశ చ
67 పాణ్డుర జిత్వా బహూన థేశాన యుధా విక్రమణేన చ
అరణ్యే మృగయా శీలొ నయవసత సజనస తథా
68 మృగవ్యవాయ నిధనే కృచ్ఛ్రాం పరాప స ఆపథమ
జన్మప్రభృతి పార్దానాం తత్రాచార విధిక్రమః
69 మాత్రొర అభ్యుపపత్తిశ చ ధర్మొపనిషథం పరతి
ధర్మస్య వాయొః శక్రస్య థేవయొశ చ తదాశ్వినొః
70 తాపసైః సహ సంవృథ్ధా మాతృభ్యాం పరిరక్షితాః
మేధ్యారణ్యేషు పుణ్యేషు మహతామ ఆశ్రమేషు చ
71 ఋషిభిశ చ తథానీతా ధార్తరాష్ట్రాన పరతి సవయమ
శిశవశ చాభిరూపాశ చ జటిలా బరహ్మచారిణః
72 పుత్రాశ చ భరాతరశ చేమే శిష్యాశ చ సుహృథశ చ వః
పాణ్డవా ఏత ఇత్య ఉక్త్వా మునయొ ఽనతర్హితాస తతః
73 తాంస తైర నివేథితాన థృష్ట్వా పాణ్డవాన కౌరవాస తథా
శిష్టాశ చ వర్ణాః పౌరా యే తే హర్షాచ చుక్రుశుర భృశమ
74 ఆహుః కే చిన న తస్యైతే తస్యైత ఇతి చాపరే
యథా చిరమృతః పాణ్డుః కదం తస్యేతి చాపరే
75 సవాగతం సర్వదా థిష్ట్యా పాణ్డొః పశ్యామ సంతతిమ
ఉచ్యతాం సవాగతమ ఇతి వాచొ ఽశరూయన్త సర్వశః
76 తస్మిన్న ఉపరతే శబ్థే థిశః సర్వా వినాథయన
అన్తర్హితానాం భూతానాం నిస్వనస తుములొ ఽభవత
77 పుష్పవృష్టిం శుభా గన్ధాః శఙ్ఖథున్థుభినిస్వనాః
ఆసన పరవేశే పార్దానాం తథ అథ్భుతమ ఇవాభవత
78 తత పరీత్యా చైవ సర్వేషాం పౌరాణాం హర్షసంభవః
శబ్థ ఆసీన మహాంస తత్ర థివస్పృక కీర్తివర్ధనః
79 తే ఽపయ అధీత్యాఖిలాన వేథాఞ శాస్త్రాణి వివిధాని చ
నయవసన పాణ్డవాస తత్ర పూజితా అకుతొభయాః
80 యుధిష్ఠిరస్య శౌచేన పరీతాః పరకృతయొ ఽభవన
ధృత్యా చ భీమసేనస్య విక్రమేణార్జునస్య చ
81 గురుశుశ్రూషయా కున్త్యా యమయొర వినయేన చ
తుతొష లొకః సకలస తేషాం శౌర్యగుణేన చ
82 సమవాయే తతొ రాజ్ఞాం కన్యాం భర్తృస్వయంవరామ
పరాప్తవాన అర్జునః కృష్ణాం కృత్వా కర్మ సుథుష్కరమ
83 తతః పరభృతి లొకే ఽసమిన పూజ్యః సర్వధనుష్మతామ
ఆథిత్య ఇవ థుష్ప్రేక్ష్యః సమరేష్వ అపి చాభవత
84 స సర్వాన పార్దివాఞ జిత్వా సర్వాంశ చ మహతొ గణాన
ఆజహారార్జునొ రాజ్ఞే రాజసూయం మహాక్రతుమ
85 అన్నవాన థక్షిణావాంశ చ సర్వైః సముథితొ గుణైః
యుధిష్ఠిరేణ సంప్రాప్తొ రాజసూయొ మహాక్రతుః
86 సునయాథ వాసుథేవస్య భీమార్జునబలేన చ
ఘాతయిత్వా జరాసంధం చైథ్యం చ బలగర్వితమ
87 థుర్యొధనమ ఉపాగచ్ఛన్న అర్హణాని తతస తతః
మణికాఞ్చనరత్నాని గొహస్త్యశ్వధనాని చ
88 సమృథ్ధాం తాం తదా థృష్ట్వా పాణ్డవానాం తథా శరియమ
ఈర్ష్యా సముత్దః సుమహాంస తస్య మన్యుర అజాయత
89 విమానప్రతిమాం చాపి మయేన సుకృతాం సభామ
పాణ్డవానామ ఉపహృతాం స థృష్ట్వా పర్యతప్యత
90 యత్రావహసితశ చాసీత పరస్కన్థన్న ఇవ సంభ్రమాత
పరత్యక్షం వాసుథేవస్య భీమేనానభిజాతవత
91 స భొగాన వివిధాన భుఞ్జన రత్నాని వివిధాని చ
కదితొ ధృతరాష్ట్రస్య వివర్ణొ హరిణః కృశః
92 అన్వజానాథ అతొ థయూతం ధృతరాష్ట్రః సుతప్రియః
తచ ఛరుత్వా వాసుథేవస్య కొపః సమభవన మహాన
93 నాతిప్రీతి మనాశ చాసీథ వివాథాంశ చాన్వమొథత
థయూతాథీన అనయాన ఘొరాన పరవృథ్ధాంశ చాప్య ఉపైక్షత
94 నిరస్య విథురం థరొణం భీష్మం శారథ్వతం కృపమ
విగ్రహే తుములే తస్మిన్న అహన కషత్రం పరస్పరమ
95 జయత్సు పాణ్డుపుత్రేషు శరుత్వా సుమహథ అప్రియమ
థుర్యొధన మతం జఞాత్వా కర్ణస్య శకునేస తదా
ధృతరాష్ట్రశ చిరం ధయాత్వా సంజయం వాక్యమ అబ్రవీత
96 శృణు సంజయ మే సర్వం న మే ఽసూయితుమ అర్హసి
శరుతవాన అసి మేధావీ బుథ్ధిమాన పరాజ్ఞసంమతః
97 న విగ్రహే మమ మతిర న చ పరీయే కురు కషయే
న మే విశేషః పుత్రేషు సవేషు పాణ్డుసుతేషు చ
98 వృథ్ధం మామ అభ్యసూయన్తి పుత్రా మన్యుపరాయణాః
అహం తవ అచక్షుః కార్పణ్యాత పుత్ర పరీత్యా సహామి తత
ముహ్యన్తం చానుముహ్యామి థుర్యొధనమ అచేతనమ
99 రాజసూయే శరియం థృష్ట్వా పాణ్డవస్య మహౌజసః
తచ చావహసనం పరాప్య సభారొహణ థర్శనే
100 అమర్షితః సవయం జేతుమ అశక్తః పాణ్డవాన రణే
నిరుత్సాహశ చ సంప్రాప్తుం శరియమ అక్షత్రియొ యదా
గాన్ధారరాజసహితశ ఛథ్మ థయూతమ అమన్త్రయత
101 తత్ర యథ యథ యదా జఞాతం మయా సంజయ తచ ఛృణు
శరుత్వా హి మమ వాక్యాని బుథ్ధ్యా యుక్తాని తత్త్వతః
తతొ జఞాస్యసి మాం సౌతే పరజ్ఞా చక్షుషమ ఇత్య ఉత
102 యథాశ్రౌషం ధనుర ఆయమ్య చిత్రం; విథ్ధం లక్ష్యం పాతితం వై పృదివ్యామ
కృష్ణాం హృతాం పశ్యతాం సర్వరాజ్ఞాం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
103 యథాశ్రౌషం థవారకాయాం సుభథ్రాం; పరసహ్యొఢాం మాధవీమ అర్జునేన
ఇన్థ్రప్రస్దం వృష్ణివీరౌ చ యాతౌ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
104 యథాశ్రౌషం థేవరాజం పరవృష్టం; శరైర థివ్యైర వారితం చార్జునేన
అగ్నిం తదా తర్పితం ఖాణ్డవే చ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
105 యథాశ్రౌషం హృతరాజ్యం యుధిష్ఠిరం; పరాజితం సౌబలేనాక్షవత్యామ
అన్వాగతం భరాతృభిర అప్రమేయైస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
106 యథాశ్రౌషం థరౌపథీమ అశ్రుకణ్ఠీం; సభాం నీతాం థుఃఖితామ ఏకవస్త్రామ
రజస్వలాం నాదవతీమ అనాదవత; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
107 యథాశ్రౌషం వివిధాస తాత చేష్టా; ధర్మాత్మనాం పరస్దితానాం వనాయ
జయేష్ఠప్రీత్యా కలిశ్యతాం పాణ్డవానాం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
108 యథాశ్రౌషం సనాతకానాం సహస్రైర; అన్వాగతం ధర్మరాజం వనస్దమ
భిక్షాభుజాం బరాహ్మణానాం మహాత్మనాం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
109 యథాశ్రౌషమ అర్జునొ థేవథేవం; కిరాత రూపం తర్యమ్బకం తొష్య యుథ్ధే
అవాప తత పాశుపతం మహాస్త్రం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
110 యథాశ్రౌషం తరిథివస్దం ధనంజయం; శక్రాత సాక్షాథ థివ్యమ అస్త్రం యదావత
అధీయానం శంసితం సత్యసంధం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
111 యథాశ్రౌషం వైశ్రవణేన సార్ధం; సమాగతం భీమమ అన్యాంశ చ పార్దాన
తస్మిన థేశే మానుషాణామ అగమ్యే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
112 యథాశ్రౌషం ఘొషయాత్రా గతానాం; బన్ధం గన్ధర్వైర మొక్షణం చార్జునేన
సవేషాం సుతానాం కర్ణ బుథ్ధౌ రతానాం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
113 యథాశ్రౌషం యక్షరూపేణ ధర్మం; సమాగతం ధర్మరాజేన సూత
పరశ్నాన ఉక్తాన విబ్రువన్తం చ సమ్యక; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
114 యథాశ్రౌషం మామకానాం వరిష్ఠాన; ధనంజయేనైక రదేన భగ్నాన
విరాట రాష్ట్రే వసతా మహాత్మనా; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
115 యథాశ్రౌషం సత్కృతాం మత్స్యరాజ్ఞా; సుతాం థత్తామ ఉత్తరామ అర్జునాయ
తాం చార్జునః పరత్యగృహ్ణాత సుతార్దే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
116 యథాశ్రౌషం నిర్జితస్యాధనస్య; పరవ్రాజితస్య సవజనాత పరచ్యుతస్య
అక్షౌహిణీః సప్త యుధిష్ఠిరస్య; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
117 యథాశ్రౌషం నరనారాయణౌ తౌ; కృష్ణార్జునౌ వథతొ నారథస్య
అహం థరష్టా బరహ్మలొకే సథేతి; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
118 యథాశ్రౌషం మాధవం వాసుథేవం; సర్వాత్మనా పాణ్డవార్దే నివిష్టమ
యస్యేమాం గాం విక్రమమ ఏకమ ఆహుస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
119 యథాశ్రౌషం కర్ణథుర్యొధనాభ్యాం; బుథ్ధిం కృతాం నిగ్రహే కేశవస్య
తం చాత్మానం బహుధా థర్శయానం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
120 యథాశ్రౌషం వాసుథేవే పరయాతే; రదస్యైకామ అగ్రతస తిష్ఠమానామ
ఆర్తాం పృదాం సాన్త్వితాం కేశవేన; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
121 యథాశ్రౌషం మన్త్రిణం వాసుథేవం; తదా భీష్మం శాంతనవం చ తేషామ
భారథ్వాజం చాశిషొ ఽనుబ్రువాణం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
122 యథాశ్రౌషం కర్ణ ఉవాచ భీష్మం; నాహం యొత్స్యే యుధ్యమానే తవయీతి
హిత్వా సేనామ అపచక్రామ చైవ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
123 యథాశ్రౌషం వాసుథేవార్జునౌ తౌ; తదా ధనుర గాణ్డివమ అప్రమేయమ
తరీణ్య ఉగ్రవీర్యాణి సమాగతాని; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
124 యథాశ్రౌషం కశ్మలేనాభిపన్నే; రదొపస్దే సీథమానే ఽరజునే వై
కృష్ణం లొకాన థర్శయానం శరీరే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
125 యథాశ్రౌషం భీష్మమ అమిత్రకర్శనం; నిఘ్నన్తమ ఆజావ అయుతం రదానామ
నైషాం కశ చిథ వధ్యతే థృశ్యరూపస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
126 యథాశ్రౌషం భీష్మమ అత్యన్తశూరం; హతం పార్దేనాహవేష్వ అప్రధృష్యమ
శిఖణ్డినం పురతః సదాపయిత్వా; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
127 యథాశ్రౌషం శరతల్పే శయానం; వృథ్ధం వీరం సాథితం చిత్రపుఙ్ఖైః
భీష్మం కృత్వా సొమకాన అల్పశేషాంస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
128 యథాశ్రౌషం శాంతనవే శయానే; పానీయార్దే చొథితేనార్జునేన
భూమిం భిత్త్వా తర్పితం తత్ర భీష్మం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
129 యథాశ్రౌషం శుక్రసూర్యౌ చ యుక్తౌ; కౌన్తేయానామ అనులొమౌ జయాయ
నిత్యం చాస్మాఞ శవాపథా వయాభషన్తస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
130 యథా థరొణొ వివిధాన అస్త్రమార్గాన; విథర్శయన సమరే చిత్రయొధీ
న పాణ్డవాఞ శరేష్ఠతమాన నిహన్తి; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
131 యథాశ్రౌషం చాస్మథీయాన మహారదాన; వయవస్దితాన అర్జునస్యాన్తకాయ
సంసప్తకాన నిహతాన అర్జునేన; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
132 యథాశ్రౌషం వయూహమ అభేథ్యమ అన్యైర; భారథ్వాజేనాత్త శస్త్రేణ గుప్తమ
భిత్త్వా సౌభథ్రం వీరమ ఏకం పరవిష్టం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
133 యథాభిమన్యుం పరివార్య బాలం; సర్వే హత్వా హృష్టరూపా బభూవుః
మహారదాః పార్దమ అశక్నువన్తస; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
134 యథాశ్రౌషమ అభిమన్యుం నిహత్య; హర్షాన మూఢాన కరొశతొ ధార్తరాష్ట్రాన
కరొధం ముక్తం సైన్ధవే చార్జునేన; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
135 యథాశ్రౌషం సైన్ధవార్దే పరతిజ్ఞాం; పరతిజ్ఞాతాం తథ వధాయార్జునేన
సత్యాం నిస్తీర్ణాం శత్రుమధ్యే చ; తేన తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
136 యథాశ్రౌషం శరాన్తహయే ధనంజయే; ముక్త్వా హయాన పాయయిత్వొపవృత్తాన
పునర యుక్త్వా వాసుథేవం పరయాతం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
137 యథాశ్రౌషం వాహనేష్వ ఆశ్వసత్సు; రదొపస్దే తిష్ఠతా గాణ్డివేన
సర్వాన యొధాన వారితాన అర్జునేన; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
138 యథాశ్రౌషం నాగబలైర థురుత్సహం; థరొణానీకం యుయుధానం పరమద్య
యాతం వార్ష్ణేయం యత్ర తౌ కృష్ణ పార్దౌ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
139 యథాశ్రౌషం కర్ణమ ఆసాథ్య ముక్తం; వధాథ భీమం కుత్సయిత్వా వచొభిః
ధనుష్కొట్యా తుథ్య కర్ణేన వీరం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
140 యథా థరొణః కృతవర్మా కృపశ చ; కర్ణొ థరౌణిర మథ్రరాజశ చ శూరః
అమర్షయన సైన్ధవం వధ్యమానం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
141 యథాశ్రౌషం థేవరాజేన థత్తాం; థివ్యాం శక్తిం వయంసితాం మాధవేన
ఘటొత్కచే రాక్షసే ఘొరరూపే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
142 యథాశ్రౌషం కర్ణ ఘటొత్కచాభ్యాం; యుథ్ధే ముక్తాం సూతపుత్రేణ శక్తిమ
యయా వధ్యః సమరే సవ్యసాచీ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
143 యథాశ్రౌషం థరొణమ ఆచార్యమ ఏకం; ధృష్టథ్యుమ్నేనాభ్యతిక్రమ్య ధర్మమ
రదొపస్దే పరాయగతం విశస్తం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
144 యథాశ్రౌషం థరౌణినా థవైరదస్దం; మాథ్రీపుత్రం నకులం లొకమధ్యే
సమం యుథ్ధే పాణ్డవం యుధ్యమానం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
145 యథా థరొణే నిహతే థరొణపుత్రొ; నారాయణం థివ్యమ అస్త్రం వికుర్వన
నైషామ అన్తం గతవాన పాణ్డవానాం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
146 యథాశ్రౌషం కర్ణమ అత్యన్తశూరం; హతం పార్దేనాహవేష్వ అప్రధృష్యమ
తస్మిన భరాతౄణాం విగ్రహే థేవ గుహ్యే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
147 యథాశ్రౌషం థరొణపుత్రం కృపం చ; థుఃశాసనం కృతవర్మాణమ ఉగ్రమ
యుధిష్ఠిరం శూన్యమ అధర్షయన్తం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
148 యథాశ్రౌషం నిహతం మథ్రరాజం; రణే శూరం ధర్మరాజేన సూత
సథా సంగ్రామే సపర్ధతే యః స కృష్ణం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
149 యథాశ్రౌషం కలహథ్యూతమూలం; మాయాబలం సౌబలం పాణ్డవేన
హతం సంగ్రామే సహథేవేన పాపం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
150 యథాశ్రౌషం శరాన్తమ ఏకం శయానం; హరథం గత్వా సతమ్భయిత్వా తథ అమ్భః
థుర్యొధనం విరదం భగ్నథర్పం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
151 యథాశ్రౌషం పాణ్డవాంస తిష్ఠమానాన; గఙ్గా హరథే వాసుథేవేన సార్ధమ
అమర్షణం ధర్షయతః సుతం మే; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
152 యథాశ్రౌషం వివిధాంస తాత మార్గాన; గథాయుథ్ధే మణ్డలం సంచరన్తమ
మిద్యా హతం వాసుథేవస్య బుథ్ధ్యా; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
153 యథాశ్రౌషం థరొణపుత్రాథిభిస తైర; హతాన పాఞ్చాలాన థరౌపథేయాంశ చ సుప్తాన
కృతం బీభత్సమయ శస్యం చ కర్మ; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
154 యథాశ్రౌషం భీమసేనానుయాతేన; అశ్వత్దామ్నా పరమాస్త్రం పరయుక్తమ
కరుథ్ధేనైషీకమ అవధీథ యేన గర్భం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
155 యథాశ్రౌషం బరహ్మశిరొ ఽరజునేన ముక్తం; సవస్తీత్య అస్త్రమ అస్త్రేణ శాన్తమ
అశ్వత్దామ్నా మణిరత్నం చ థత్తం; తథా నాశంసే విజయాయ సంజయ
156 యథాశ్రౌషం థరొణపుత్రేణ గర్భే; వైరాట్యా వై పాత్యమానే మహాస్త్రే
థవైపాయనః కేశవొ థరొణపుత్రం; పరస్పరేణాభిశాపైః శశాప
157 శొచ్యా గాన్ధారీ పుత్రపౌత్రైర విహీనా; తదా వధ్వః పితృభిర భరాతృభిశ చ
కృతం కార్యం థుష్కరం పాణ్డవేయైః; పరాప్తం రాజ్యమ అసపత్నం పునస తైః
158 కష్టం యుథ్ధే థశ శేషాః శరుతా మే; తరయొ ఽసమాకం పాణ్డవానాం చ సప్త
థవ్యూనా వింశతిర ఆహతాక్షౌహిణీనాం; తస్మిన సంగ్రామే విగ్రహే కషత్రియాణామ
159 తమసా తవ అభ్యవస్తీర్ణొ మొహ ఆవిశతీవ మామ
సంజ్ఞాం నొపలభే సూత మనొ విహ్వలతీవ మే
160 ఇత్య ఉక్త్వా ధృతరాష్ట్రొ ఽద విలప్య బహుథుఃఖితః
మూర్చ్ఛితః పునర ఆశ్వస్తః సంజయం వాక్యమ అబ్రవీత
161 సంజయైవం గతే పరాణాంస తయక్తుమ ఇచ్ఛామి మాచిరమ
సతొకం హయ అపి న పశ్యామి ఫలం జీవితధారణే
162 తం తదా వాథినం థీనం విలపన్తం మహీపతిమ
గావల్గణిర ఇథం ధీమాన మహార్దం వాక్యమ అబ్రవీత
163 శరుతవాన అసి వై రాజ్ఞొ మహొత్సాహాన మహాబలాన
థవైపాయనస్య వథతొ నారథస్య చ ధీమతః
164 మహత్సు రాజవంశేషు గుణైః సముథితేషు చ
జాతాన థివ్యాస్త్రవిథుషః శక్ర పరతిమతేజసః
165 ధర్మేణ పృదివీం జిత్వా యజ్ఞైర ఇష్ట్వాప్త థక్షిణైః
అస్మిఁల లొకే యశః పరాప్య తతః కాలవశం గతాః
166 వైన్యం మహారదం వీరం సృఞ్జయం జయతాం వరమ
సుహొత్రం రన్తి థేవం చ కక్షీవన్తం తదౌశిజమ
167 బాహ్లీకం థమనం శైబ్యం శర్యాతిమ అజితం జితమ
విశ్వామిత్రమ అమిత్రఘ్నమ అమ్బరీషం మహాబలమ
168 మరుత్తం మనుమ ఇక్ష్వాకుం గయం భరతమ ఏవ చ
రామం థాశరదిం చైవ శశబిన్థుం భగీరదమ
169 యయాతిం శుభకర్మాణం థేవైర యొ యాజితః సవయమ
చైత్యయూపాఙ్కితా భూమిర యస్యేయం సవనాకరా
170 ఇతి రాజ్ఞాం చతుర్వింశన నారథేన సురర్షిణా
పుత్రశొకాభితప్తాయ పురా శైబ్యాయ కీర్తితాః
171 తేభ్యశ చాన్యే గతాః పూర్వం రాజానొ బలవత్తరాః
మహారదా మహాత్మానః సర్వైః సముథితా గుణైః
172 పూరుః కురుర యథుః శూరొ విష్వగ అశ్వొ మహాధృతిః
అనేనా యువనాశ్వశ చ కకుత్స్దొ విక్రమీ రఘుః
173 విజితీ వీతి హొత్రశ చ భవః శవేతొ బృహథ గురుః
ఉశీనరః శతరదః కఙ్కొ థులిథుహొ థరుమః
174 థమ్భొథ్భవః పరొ వేనః సగరః సంకృతిర నిమిః
అజేయః పరశుః పుణ్డ్రః శమ్భుర థేవావృధొ ఽనఘః
175 థేవాహ్వయః సుప్రతిమః సుప్రతీకొ బృహథ్రదః
మహొత్సాహొ వినీతాత్మా సుక్రతుర నైషధొ నలః
176 సత్యవ్రతః శాన్తభయః సుమిత్రః సుబలః పరభుః
జాను జఙ్ఘొ ఽనరణ్యొ ఽరకః పరియ భృత్యః శుభవ్రతః
177 బలబన్ధుర నిరామర్థః కేతుశృఙ్గొ బృహథ్బలః
ధృష్టకేతుర బృహత కేతుర థీప్తకేతుర నిరామయః
178 అవిక్షిత పరబలొ ధూర్తః కృతబన్ధుర థృఢేషుధిః
మహాపురాణః సంభావ్యః పరత్యఙ్గః పరహా శరుతిః
179 ఏతే చాన్యే చ బహవః శతశొ ఽద సహస్రశః
శరూయన్తే ఽయుతశశ చాన్యే సంఖ్యాతాశ చాపి పథ్మశః
180 హిత్వా సువిపులాన భొగాన బుథ్ధిమన్తొ మహాబలాః
రాజానొ నిధనం పరాప్తాస తవ పుత్రైర మహత్తమాః
181 యేషాం థివ్యాని కర్మాణి విక్రమస తయాగ ఏవ చ
మాహాత్మ్యమ అపి చాస్తిక్యం సత్యతా శౌచమ ఆర్జవమ
182 విథ్వథ్భిః కద్యతే లొకే పురాణైః కవి సత్తమైః
సర్వర్థ్ధి గుణసంపన్నాస తే చాపి నిధనం గతాః
183 తవ పుత్రా థురాత్మానః పరతప్తాశ చైవ మన్యునా
లుబ్ధా థుర్వృత్త భూయిష్ఠా న తాఞ శొచితుమ అర్హసి
184 శరుతవాన అసి మేధావీ బుథ్ధిమాన పరాజ్ఞసంమతః
యేషాం శాస్త్రానుగా బుథ్ధిర న తే ముహ్యన్తి భారత
185 నిగ్రహానుగ్రహౌ చాపి విథితౌ తే నరాధిప
నాత్యన్తమ ఏవానువృత్తిః శరూయతే పుత్ర రక్షణే
186 భవితవ్యం తదా తచ చ నాతః శొచితుమ అర్హసి
థైవం పరజ్ఞా విశేషేణ కొ నివర్తితుమ అర్హతి
187 విధాతృవిహితం మార్గం న కశ చిథ అతివర్తతే
కాలమూలమ ఇథం సర్వం భావాభావౌ సుఖాసుఖే
188 కాలః పచతి భూతాని కాలః సంహరతి పరజాః
నిర్థహన్తం పరజాః కాలం కాలః శమయతే పునః
189 కాలొ వికురుతే భావాన సర్వాఁల లొకే శుభాశుభాన
కాలః సంక్షిపతే సర్వాః పరజా విసృజతే పునః
కాలః సర్వేషు భూతేషు చరత్య అవిధృతః సమః
190 అతీతానాగతా భావా యే చ వర్తన్తి సాంప్రతమ
తాన కాలనిర్మితాన బుథ్ధ్వా న సంజ్ఞాం హాతుమ అర్హసి
191 [స]
అత్రొపనిషథం పుణ్యాం కృష్ణథ్వైపాయనొ ఽబరవీత
భారతాధ్యయనాత పుణ్యాథ అపి పాథమ అధీయతః
శరథ్థధానస్య పూయన్తే సర్వపాపాన్య అశేషతః
192 థేవర్షయొ హయ అత్ర పుణ్యా బరహ్మ రాజర్షయస తదా
కీర్త్యన్తే శుభకర్మాణస తదా యక్షమహొరగాః
193 భగవాన వాసుథేవశ చ కీర్త్యతే ఽతర సనాతనః
స హి సత్యమ ఋతం చైవ పవిత్రం పుణ్యమ ఏవ చ
194 శాశ్వతం బరహ్మ పరమం ధరువం జయొతిః సనాతనమ
యస్య థివ్యాని కర్మాణి కదయన్తి మనీషిణః
195 అసత సత సథ అసచ చైవ యస్మాథ థేవాత పరవర్తతే
సంతతిశ చ పరవృత్తిశ చ జన్మమృత్యుః పునర్భవః
196 అధ్యాత్మం శరూయతే యచ చ పఞ్చ భూతగుణాత్మకమ
అవ్యక్తాథి పరం యచ చ స ఏవ పరిగీయతే
197 యత తథ యతి వరా యుక్తా ధయానయొగబలాన్వితాః
పరతిబిమ్బమ ఇవాథర్శే పశ్యన్త్య ఆత్మన్య అవస్దితమ
198 శరథ్థధానః సథొథ్యుక్తః సత్యధర్మపరాయణః
ఆసేవన్న ఇమమ అధ్యాయం నరః పాపాత పరముచ్యతే
199 అనుక్రమణిమ అధ్యాయం భారతస్యేమమ ఆథితః
ఆస్తికః సతతం శృణ్వన న కృచ్ఛ్రేష్వ అవసీథతి
200 ఉభే సంధ్యే జపన కిం చిత సథ్యొ ముచ్యేత కిల్బిషాత
అనుక్రమణ్యా యావత సయాథ అహ్నా రాత్ర్యా చ సంచితమ
201 భారతస్య వపుర హయ ఏతత సత్యం చామృతమ ఏవ చ
నవ నీతం యదా థధ్నొ థవిపథాం బరాహ్మణొ యదా
202 హరథానామ ఉథధిః శరేష్ఠొ గౌర వరిష్ఠా చతుష్పథామ
యదైతాని వరిష్ఠాని తదా భరతమ ఉచ్యతే