అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 93
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 93) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [నకుల]
హన్త వొ వర్తయిష్యామి థానస్య పరమం ఫలమ
నయాయలబ్ధస్య సూక్ష్మస్య విప్రథత్తస్య యథ థవిజాః
2 ధర్మక్షేత్రే కురుక్షేత్రే ధర్మజ్ఞైర బహుభిర వృతే
ఉఞ్ఛవృత్తిర థవిజః కశ చిత కాపొతిర అభవత పురా
3 సభార్యః సహ పుత్రేణ స సనుషస తపసి సదితః
వధూ చతుర్దొ వృథ్ధః స ధర్మాత్మా నియతేన్థ్రియః
4 షష్ఠే కాలే తథా విప్రొ భుఙ్క్తే తైః సహ సువ్రతః
షష్ఠే కాలే కథా చిచ చ తస్యాహారొ న విథ్యతే
భుఙ్క్తే ఽనయస్మిన కథా చిత స షష్ఠే కాలే థవిజొత్తమః
5 కపొత ధర్మిణస తస్య థుర్భిక్షే సతి థారుణే
నావిథ్యత తథా విప్రాః సంచయస తాన నిబొధత
కషీణౌషధి సమావాయొ థరవ్యహీనొ ఽభవత తథా
6 కాలే కాలే ఽసయ సంప్రాప్తే నైవ విథ్యేత భొజనమ
కషుధా పరిగతాః సర్వే పరాతిష్ఠన్త తథా తు తే
7 ఉఞ్ఛంస తథా శుక్లపక్షే మధ్యం తపతి భాస్కరే
ఉష్ణార్తశ చ కషుధార్తశ చ స విప్రస తపసి సదితః
ఉఞ్ఛమ అప్రాప్తవాన ఏవ సార్ధం పరిజనేన హ
8 స తదైవ కషుధావిష్టః సపృష్ట్వా తొయం యదావిధి
కషపయామ ఆస తం కాలం కృచ్ఛ్రప్రాణొ థవిజొత్తమః
9 అద షష్ఠే గతే కాలే యవప్రస్దమ ఉపార్జయత
యవప్రస్దం చ తే సక్తూన అకుర్వన్త తపస్వినః
10 కృతపజ్యాహ్వికాస తే తు హుత్వా వహ్నిం యదావిధి
కుడవం కుడవం సర్వే వయభజన్త తపస్వినః
11 అదాగచ్ఛథ థవిజః కశ చిథ అతిదిర భుఞ్జతాం తథా
తే తం థృష్ట్వాతిదిం తత్ర పరహృష్టమనసొ ఽభవన
12 తే ఽభివాథ్య సుఖప్రశ్నం పృష్ట్వా తమ అతిదిం తథా
విశుథ్ధమనసొ థాన్తాః శరథ్ధా థమసమన్వితాః
13 అనసూయవొ గతక్రొధాః సాధవొ గతమత్సరాః
తయక్తమానా జితక్రొధా ధర్మజ్ఞా థవిజసత్తమాః
14 స బరహ్మచర్యం సవం గొత్రం సమాఖ్యాయ పరస్పరమ
కుటీం పరవేశయామ ఆసుః కషుధార్తమ అతిదిం తథా
15 ఇథమ అర్ఘ్యం చ పాథ్యం చ బృసీ చేయం తవానఘ
శుచయః సక్తవశ చేమే నియమొపార్జితాః పరభొ
16 పరతిగృహ్ణీష్వ భథ్రం తే సక్తూనాం కుడవం థవిజః
భక్షయామ ఆస రాజేన్థ్ర న చ తుష్టిం జగామ సః
17 స ఉఞ్ఛవృత్తిస తం పరేక్ష్య కషుధా పరిగతం థవిజమ
ఆహారం చిన్తయామ ఆస కదం తుష్టొ భవేథ ఇతి
18 తస్య భార్యాబ్రవీథ రాజన మథ్భాగొ థీయతామ ఇతి
గచ్ఛత్వ ఏష యదాకామం సంతుష్టొ థవిజసత్తమః
19 ఇతి బరువన్తీం తాం సాధ్వీం ధర్మాత్మా స థవిజర్షభః
కషుధా పరిగతాం జఞాత్వా సక్తూంస తాన నాభ్యనన్థత
20 జానన వృథ్ధాం కషుధార్తాం చ శరాన్తాం గలానాం తపస్వినీమ
తవగ అస్ది భూతాం వేపన్తీం తతొ భార్యామ ఉవాచ తామ
21 అపి కీట పతంగానాం మృగాణాం చైవ శొభనే
సత్రియొ రక్ష్యాశ చ పొష్యాశ చ నైవం తవం వక్తుమ అర్హసి
22 అనుకమ్పితొ నరొ నార్యా పుష్టొ రక్షితైవ చ
పరపతేథ యశసొ థీప్తాన న చ లొకాన అవాప్నుయాత
23 ఇత్య ఉక్తా సా తతః పరాహ ధర్మార్దౌ నౌ సమౌ థవిజ
సక్తు పరస్దచతుర్భాగం గృహాణేమం పరసీథ మే
24 సత్యం రతిశ చ ధర్మశ చ సవర్గశ చ గుణనిర్జితః
సత్రీణాం పతిసమాధీనం కాఙ్క్షితం చ థవిజొత్తమ
25 ఋతుర మాతుః పితుర బీజం థైవతం పరమం పతిః
భర్తుః పరసాథాత సత్రీణాం వై రతిః పుత్రఫలం తదామ
26 పాలనాథ ధి పతిస తవం మే భర్తాసి భరణాన మమ
పుత్ర పరథానాథ వరథస తస్మాత సక్తూన గృహాణ మే
27 జరా పరిగతొ వృథ్ధః కషుధార్దొ థుర్బలొ భృశమ
ఉపవాసపరిశ్రాన్తొ యథా తవమ అపి కర్శితః
28 ఇత్య ఉక్తః స తయా సక్తూన పరగృహ్యేథం వచొ ఽబరవీత
థవిజ సక్తూన ఇమాన భూయః పరతిగృహ్ణీష్వ సత్తమ
29 స తాన పరగృహ్య భుక్త్వా చ న తుష్టిమ అగమథ థవిజః
తమ ఉఞ్ఛవృత్తిర ఆలక్ష్య తతశ చిన్తాపరొ ఽభవత
30 [పుత్ర]
సక్తూన ఇమాన పరగృహ్య తవం థేహి విప్రాయ సత్తమ
ఇత్య ఏవం సుకృతం మన్యే తస్మాథ ఏతత కరొమ్య అహమ
31 భవాన హి పరిపాల్యొ మే సర్వయత్నైర థవిజొత్తమ
సాధూనాం కాఙ్క్షితం హయ ఏతత పితుర వృథ్ధస్య పొషణమ
32 పుత్రార్దొ విహితొ హయ ఏష సదావిర్యే పరిపాలనమ
శరుతిర ఏషా హి విప్రర్షే తరిషు లొకేషు విశ్రుతా
33 పరాణధారణ మాత్రేణ శక్యం కర్తుం తపస తవయా
పరాణొ హి పరమొ ధర్మః సదితొ థేహేషు థేహినామ
34 [పితా]
అపి వర్షసహస్రీ తవం బాల ఏవ మతొ మమ
ఉత్పాథ్య పుత్రం హి పితా కృతకృత్యొ భవత్య ఉత
35 బాలానాం కషుథ బలవతీ జానామ్య ఏతథ అహం విభొ
వృథ్ధొ ఽహం ధారయిష్యామి తవం బలీ భవ పుత్రక
36 జీర్ణేన వయసా పుత్ర న మా కషుథ బాధతే ఽపి చ
థీర్ఘకాలం తపస తప్తం న మే మరణతొ భయమ
37 [పుత్ర]
అపత్యమ అస్మి తే పుత్రస తరాణాత పుత్రొ హి విశ్రుతః
ఆత్మా పుత్రః సమృతస తస్మాత తరాహ్య ఆత్మానమ ఇహాత్మనా
38 [పితా]
రూపేణ సథృశస తవం మే శీలేన చ థమేన చ
పరీక్షితశ చ బహుధా సక్తూన ఆథథ్మి తే తతః
39 ఇత్య ఉక్త్వాథాయ తాన సక్తూన పరీతాత్మా థవిజసత్తమః
పరహసన్న ఇవ విప్రాయ స తస్మై పరథథౌ తథా
40 భుక్త్వా తాన అపి సక్తూన స నైవ తుష్టొ బభూవ హ
ఉఞ్ఛవృత్తిస తు సవ్రీడొ బభూవ థవిజసత్తమః
41 తం వై వధూః సదితా సాధ్వీ బరాహ్మణ పరియకామ్యయా
సక్తూన ఆథాయ సంహృష్టా గురుం తం వాక్యమ అబ్రవీత
42 సంతానాత తవ సంతానం మమ విప్ర భవిష్యతి
సక్తూన ఇమాన అతిదయే గృహీత్వా తవం పరయచ్ఛ మే
43 తవ పరసవ నిర్వృత్యా మమ లొకాః కిలాక్షయాః
పౌత్రేణ తాన అవాప్నొతి యత్ర గత్వా న శొచతి
44 ధర్మాథ్యా హి యదా తరేతా వహ్ని తరేతా తదైవ చ
తదైవ పుత్రపౌత్రాణాం సవర్గే తరేతా కిలాక్షయా
45 పితౄంస తరాణాత తారయతి పుత్ర ఇత్య అనుశుశ్రుమ
పుత్రపౌత్రైశ చ నియతం సాధు లొకాన ఉపాశ్నుతే
46 [షవషుర]
వాతాతపవిశీర్ణాఙ్గీం తవాం వివర్ణాం నిరీక్ష్య వై
కర్శితాం సువ్రతాచారే కషుధా విహ్వలచేతసమ
47 కదం సక్తూన గరహీష్యామి భూత్వా ధర్మొపఘాతకః
కల్యాణ వృత్తే కల్యాణి నైవం తవం వక్తుమ అర్హసి
48 షష్ఠే కాలే వరతవతీం శీలశౌచసమన్వితామ
కృచ్ఛ్రవృత్తిం నిరాహారాం థరక్ష్యామి తవాం కదం నవ అహమ
49 బాలా కషుధార్తా నారీ చ రక్ష్యా తవం సతతం మయా
ఉపవాసపరిశ్రాన్తా తవం హి బాన్ధవనన్థినీ
50 [సనుసా]
గురొర మమ గురుస తవం వై యతొ థైవతథైవతమ
థేవాతిథేవస తస్మాత తవం సక్తూన ఆథత్స్వ మే విభొ
51 థేహః పరాణశ చ ధర్మశ చ శుశ్రూషార్దమ ఇథం గురొః
తవ విప్ర పరసాథేన లొకాన పరాప్స్యామ్య అభీప్సితాన
52 అవేక్ష్యా ఇతి కృత్వా తవం థృఢభక్త్యేతి వా థవిజ
చిన్త్యా మమేయమ ఇతి వా సక్తూన ఆథాతుమ అర్హసి
53 [షవషుర]
అనేన నిత్యం సాధ్వీ తవం శీలవృత్తేన శొభసే
యా తవం ధర్మవ్రతొపేతా గురువృత్తిమ అవేక్షసే
54 తస్మాత సక్తూన గరహీష్యామి వధూర నార్హసి వఞ్చనామ
గణయిత్వా మహాభాగే తవం హి ధర్మభృతాం వరా
55 ఇత్య ఉక్త్వా తాన ఉపాథాయ సక్తూన పరాథాథ థవిజాతయే
తతస తుష్టొ ఽభవథ విప్రస తస్య సాధొర మహాత్మనః
56 పరీతాత్మా స తు తం వాక్యమ ఇథమ ఆహ థవిజర్షభమ
వాగ్మీ తథా థవిజశ్రేష్ఠొ ధర్మః పురుషవిగ్రహః
57 శుథ్ధేన తవ థానేన నయాయొపాత్తేన యత్నతః
యదాశక్తి విముక్తేన పరీతొ ఽసమి థవిజసత్తమ
58 అహొ థానం ఘుష్యతే తే సవర్గే సవర్గనివాసిభిః
గగనాత పుష్పవర్షం చ పశ్యస్వ పతితం భువి
59 సురర్షిథేవగన్ధర్వా యే చ థేవపురఃసరాః
సతువన్తొ థేవథూతాశ చ సదితా థానేన విస్మితాః
60 బరహ్మర్షయొ విమానస్దా బరహ్మలొకగతాశ చ యే
కాఙ్క్షన్తే థర్శనం తుభ్యం థివం గచ్ఛ థవిజర్షభ
61 పితృలొకగతాః సర్వే తారితాః పితరస తవయా
అనాగతాశ చ బహవః సుబహూని యుగాని చ
62 బరహ్మచర్యేణ యజ్ఞేన థానేన తపసా తదా
అగహ్వరేణ ధర్మేణ తస్మాథ గచ్ఛ థివం థవిజ
63 శరథ్ధయా పరయా యస తవం తపశ చరసి సువ్రత
తస్మాథ థేవాస తవానేన పరీతా థవిజ వరొత్తమ
64 సర్వస్వమ ఏతథ యస్మాత తే తయక్తం శుథ్ధేన చేతసా
కృచ్ఛ్రకాలే తతః సవర్గొ జితొ ఽయం తవ కర్మణా
65 కషుధా నిర్ణుథతి పరజ్ఞాం ధర్మ్యం బుథ్ధిం వయపొహతి
కషుధా పరిగత జఞానొ ధృతిం తయజతి చైవ హ
66 బుభుక్షాం జయతే యస తు సస్వర్గం జయతే ధరువమ
యథా థానరుచిర భవతి తథా ధర్మొ న సీథతి
67 అనవేక్ష్య సుతస్నేహం కలత్రస్నేహమ ఏవ చ
ధర్మమ ఏవ గురుం జఞాత్వా తృష్ణా న గణితా తవయా
68 థరవ్యాగమొ నృణాం సూక్ష్మః పాత్రే థానం తతః పరమ
కాలః పరతరొ థానాచ ఛరథ్ధా చాపి తతః పరా
69 సవర్గథ్వారం సుసూక్ష్మం హి నరైర మొహాన న థృశ్యతే
సవర్గార్గలం లొభబీజం రాగగుప్తం థురాసథమ
70 తత తు పశ్యన్తి పురుషా జితక్రొధా జితేన్థ్రియాః
బరాహ్మణాస తపసా యుక్తా యదాశక్తి పరథాయినః
71 సహస్రశక్తిశ చ శతం శతశక్తిర థశాపి చ
థథ్యాథ అపశ చ యః శక్త్యా సర్వే తుల్యఫలాః సమృతాః
72 రన్తి థేవా హి నృపతిర అపః పరాథాథ అకించనః
శుథ్ధేన మనసా విప్ర నాకపృష్ఠం తతొ గతః
73 న ధర్మః పరీయతే తాత థానైర థత్తైర మహాఫలైః
నయాయలబ్ధైర యదా సూక్ష్మైః శరథ్ధా పూతైః స తుష్యతి
74 గొప్రథాన సహస్రాణి థవిజేభ్యొ ఽథాన నృగొ నృపః
ఏకాం థత్త్వా స పారక్యాం నరకం సమవాప్తవాన
75 ఆత్మమాంస పరథానేన శిబిర ఔశీనరొ నృపః
పరాప్య పుణ్యకృతాఁల లొకాన మొథతే థివి సువ్రతః
76 విభవే న నృణాం పుణ్యం సవశక్త్యా సవర జితం సతామ
న యజ్ఞైర వివిధైర విప్ర యదాన్యాయేన సంచితైః
77 కరొధొ థానఫలం హన్తి లొభాత సవర్గం న గచ్ఛతి
నయాయవృత్తిర హి తపసా థానవిత సవర్గమ అశ్నుతే
78 న రాజసూర్యైర బహుభిర ఇష్ట్వా విపులథక్షిణైః
న చాశ్వమేధైర బహుభిః ఫలం సమమ ఇథం తవమ
79 సక్తు పరస్దేన హి జితొ బరహ్మలొకస తవయానఘ
విరజొ బరహ్మభవనం గచ్ఛ విప్ర యదేచ్ఛకమ
80 సర్వేషాం వొ థవిజశ్రేష్ఠ థివ్యం యానమ ఉపస్దితమ
ఆరొహత యదాకామం ధర్మొ ఽసమి థవిజ పశ్య మామ
81 పావితొ హి తవయా థేహొ లొకే కీర్తిః సదిరా చ తే
సభార్యః సహ పుత్రశ చ స సనుషశ చ థివం వరజ
82 ఇత్య ఉక్తవాక్యొ ధర్మేణ యానమ ఆరుహ్య స థవిజః
సభార్యః స సుతశ చాపి స సనుషశ చ థివం యయౌ
83 తస్మిన విప్రే గతే సవర్గం స సుతే స సనుషే తథా
భార్యా చతుర్దే ధర్మజ్ఞే తతొ ఽహం నిఃసృతొ బిలాత
84 తతస తు సక్తు గన్ధేన కలేథేన సలిలస్య చ
థివ్యపుష్పావమర్థాచ చ సాధొర థానలబైశ చ తైః
విప్రస్య తపసా తస్య శిరొమే కాఞ్చనీ కృతమ
85 తస్య సత్యాభిసంధస్య సూక్ష్మథానేన చైవ హ
శరీరార్ధం చ మే విప్రాః శాతకుమ్భమయం కృతమ
పశ్యతేథం సువిపులం తపసా తస్య ధీమతః
86 కదమ ఏవంవిధం మే సయాథ అన్యత పార్శ్వమ ఇతి థవిజాః
తపొవనాని యజ్ఞాంశ చ హృష్టొ ఽభయేమి పునః పునః
87 యజ్ఞం తవ అహమ ఇమం శరుత్వా కురురాజస్య ధీమతః
ఆశయా పరయా పరాప్తొ న చాహం కాఞ్చనీ కృతః
88 తతొ మయొక్తం తథ వాక్యం పరహస్య థవిజసత్తమాః
సక్తు పరస్దేన యజ్ఞొ ఽయం సంమితొ నేతి సర్వదా
89 సక్తు పరస్దలవైస తైర హి తథాహం కాఞ్చనీ కృతః
న హి యజ్ఞొ మహాన ఏష సథృశస తైర మతొ మమ
90 [వ]
ఇత్య ఉక్త్వా నకులః సర్వాన యజ్ఞే థవిజ వరాంస తథా
జగామాథర్శనం రాజన విప్రాస తే చ యయుర గృహాన
91 ఏతత తే సర్వమ ఆఖ్యాతం మయా పరపురంజయ
యథ ఆశ్చర్యమ అభూత తస్మిన వాజిమేధే మహాక్రతౌ
92 న విస్మయస తే నృపతే యజ్ఞే కార్యః కదం చన
ఋషికొటొ సహస్రాణి తపొభిర యే థివం గతాః
93 అథ్రొహః సర్వభూతేషు సంతొషః శీలమ ఆర్జవమ
తపొ థమశ చ సత్యం చ థానం చేతి సమం మతమ