అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 57
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 57) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [వ]
స మిత్రసహమ ఆసాథ్య తవ అభిజ్ఞానమ అయాచత
తస్మై థథావ అభిజ్ఞానం స చేక్ష్వాకువరస తథా
2 [స]
న చైవైషా గతిః కషేమ్యా న చాన్యా విథ్యతే గతిః
ఏతన మే మతమ ఆజ్ఞాయ పరయచ్ఛ మణికుణ్డలే
3 [వ]
ఇత్య ఉక్తస తామ ఉత్తఙ్కస తు భర్తుర వాక్యమ అదాబ్రవీత
శరుత్వా చ సా తతః పరాథాత తస్మై తే మణికుణ్డలే
4 అవాప్య కుణ్డలే తే తు రాజానం పునర అబ్రవీత
కిమ ఏతథ గుహ్య వచనం శరొతుమ ఇచ్ఛామి పార్దివ
5 [స]
పరజా నిసర్వాథ విప్రాన వై కషత్రియాః పూజయన్తి హ
విప్రేభ్యశ చాపి బహవొ థొషాః పరాథుర్భవన్తి నః
6 సొ ఽహం థవిజేభ్యః పరణతొ విప్రాథ థొషమ అవాప్తవాన
గతిమ అన్యాం న పశ్యామి మథయన్తీ సహాయవాన
సవర్గథ్వారస్య గమనే సదానే చేహ థవిజొత్తమ
7 న హి రాజ్ఞా విశేషేణ విరుథ్ధేన థవిజాతిభిః
శక్యం నృలొకే సంస్దాతుం పరేత్య వా సుఖమ ఏధితుమ
8 తథ ఇష్టే తే మయైవైతే థత్తే సవే మణికుణ్డలే
యః కృతస తే ఽథయ సమయః సఫలం తం కురుష్వ మే
9 [ఉ]
రాజంస తదేహ కర్తాస్మి పునర ఏష్యామి తే వశమ
పరశ్నం తు కం చిత పరష్టుం తవాం వయవసిష్యే పరంతప
10 [స]
బరూహి విప్ర యదాకామం పరతివక్తాస్మి తే వచః
ఛేత్తాస్మి సంశయం తే ఽథయ న మే ఽతరాస్తి విచారణా
11 [ఉ]
పరాహుర వాక సంగతం మిత్రం ధర్మనైపుణ్య థర్శినః
మిత్రేషు యశ చ విషమః సతేన ఇత్య ఏవ తం విథుః
12 స భవాన మిత్రతామ అథ్య సంప్రాప్తొ మమ పార్దివ
స మే బుథ్ధిం పరయచ్ఛస్వ సమాం బుథ్ధిమతాం వర
13 అవాప్తార్దొ ఽహమ అథ్యేహ భవాంశ చ పురుషాథకః
భవత సకాశమ ఆగన్తుం కషమం మమ న వేతి వా
14 [స]
కషమం చేథ ఇహ వక్తవ్యం మయా థవిజ వరొత్తమ
మత్సమీపం థవిజశ్రేష్ఠ నాగన్తవ్యం కదం చన
15 ఏవం తవ పరపశ్యామి శరేయొ భృగుకులొథ్వహ
ఆగచ్ఛతొ హి తే విప్ర భవేన మృత్యుర అసంశయమ
16 [వ]
ఇత్య ఉక్తః స తథా రాజ్ఞా కషమం బుథ్ధిమతా హితమ
సమనుజ్ఞాప్య రాజానమ అహల్యాం పరతి జగ్మివాన
17 గృహీత్వా కుణ్డలే థివ్యే గురు పత్న్యాః పరియం కరః
జవేన మహతా పరాయాథ గౌతమస్యాశ్రమం పరతి
18 యదా తయొ రక్షణం చ మథయన్త్యాభిభాషితమ
తదా తే కుణ్డలే బథ్ధ్వా తదా కృష్ణాజినే ఽనయత
19 స కస్మింశ చిత కషుధావిష్టః ఫలభార సమన్వితమ
బిల్వం థథర్శ కస్మింశ చిథ ఆరురొహ కషుధాన్వితః
20 శాఖాస్వ ఆసజ్య తస్యైవ కృష్ణాజినమ అరింథమ
యస్మింస తే కుణ్డలే బథ్ధే తథా థవిజ వరేణ వై
21 విశీర్ణబన్ధనే తస్మిన గతే కృష్ణాజినే మహీమ
అపశ్యథ భుజగః కశ చిత తే తత్ర మణికుణ్డలే
22 ఐరావత కులొత్పన్నః శీఘ్రొ భూత్వా తథా స వై
విథశ్యాస్యేన వల్మీకం వివేశాద సకుణ్డలే
23 హరియమాణే తు థృష్ట్వా సకుణ్డలే భుజగేన హ
పపాత వృక్షాత సొథ్వేగొ థుఃఖాత పరమకొపనః
24 స థణ్డకాష్ఠమ ఆథాయ వల్మీకమ అఖనత తథా
కరొధామర్షాభితప్తాఙ్గస తతొ వై థవిజపుంగవః
25 తస్య వేగమ అసహ్యం తమ అసహన్తీ వసుంధరా
థణ్డకాష్ఠాభినున్నాఙ్గీ చచాల భృశమ ఆతురా
26 తతః ఖనత ఏవాద విప్రర్షేర ధరణీతలమ
నాగలొకస్య పన్దానం కర్తుకామస్య నిశ్చయాత
27 రదేన హరియుక్తేన తం థేశమ ఉపజగ్మివాన
వజ్రపాణిర మహాతేజా థథర్శ చ థవిజొత్తమమ
28 స తు తం బరాహ్మణొ భూత్వా తస్య థుఃఖేన థుఃఖితః
ఉత్తఙ్కమ అబ్రవీత తాత నైతచ ఛక్యం తవయేతి వై
29 ఇతొ హి నాగలొకొ వై యొజనాని సహస్రశః
న థణ్డకాష్ఠ సాధ్యం చ మన్యే కార్యమ ఇథం తవ
30 [ఉ]
నాగలొకే యథి బరహ్మన న శక్యే కుణ్డలే మయా
పరాప్తుం పరాణాన విమొక్ష్యామి పశ్యతస తే థవిజొత్తమ
31 యథా స నాశకత తస్య నిశ్చయం కర్తుమ అన్యదా
వజ్రపాణిస తథా థణ్డం వజ్రాస్త్రేణ యుయొజ హ
32 తతొ వజ్రప్రహారైస తైర థార్యమాణా వసుంధరా
నాగలొకస్య పన్దానమ అకరొజ జనమేజయ
33 స తేన మార్గేణ తథా నాగలొకం వివేశ హ
థథర్శ నాగలొకం చ యొజనాని సహస్రశః
34 పరకార నిచయైర థివ్యైర మణిముక్తాభ్యలంకృతైః
ఉపపన్నం మహాభాగ శాతకుమ్భమయైస తదా
35 వాపీః సఫటికసొపానా నథీశ చ విమలొథకాః
థథర్శ వృక్షాంశ చ బహూన నానాథ్విజ గణాయుతాన
36 తస్య లొకస్య చ థవారం థథర్శ స భృగూథ్వహః
పఞ్చయొజనవిస్తారమ ఆయతం శతయొజనమ
37 నాగలొకమ ఉత్తఙ్కస తు పరేక్ష్య థీనొ ఽభవత తథా
నిరాశశ చాభవత తాత కుణ్డలాహరణే పునః
38 తత్ర పరొవాచ తురగస తం కృష్ణ శవేతవాలధిః
తామ్రాస్య నేతః కౌరవ్య పరజ్వలన్న ఇవ తేజసా
39 ధమస్వ ఆపానమ ఏతన మే తతస తవం విప్ర లల్ప్స్యసే
ఐరావత సుతేనేహ తవానీతే హి కుణ్డలే
40 మా జుగుప్సాం కృదాః పుత్ర తవమ అత్రార్దే కదం చన
తవయైతథ ధి సమాచీర్ణం గౌతమస్యాశ్రమే తథా
41 [ఉ]
కదం భవన్తం జానీయామ ఉపాధ్యాయాశ్రమం పరతి
యన మయా చీర్ణ పూర్వం చ శరొతుమ ఇచ్ఛామి తథ ధయహమ
42 [అష్వ]
గురొర గురుం మాం జానీహి జవలితం జాతవేథసమ
తవయా హయ అహం సథా వత్స గురొర అర్దే ఽభిపూజితః
43 సతతం పూజితొ విప్ర శుచినా భృగునన్థన
తస్మాచ ఛరేయొ విధాస్యామి తవైవం కురు మాచిరమ
44 ఇత్య ఉక్తః స తదాకార్షీథ ఉత్తఙ్కశ చిత్రభానునా
ఘృతార్చిః పరీతిమాంశ చాపి పరజజ్వాల థిధక్షయా
45 తతొ ఽసయ రొమకూపేభ్యొ ధమాయమానస్య భారత
ఘనః పరాథురభూథ ధూమొ నాగలొకభయావహః
46 తేన ధూమేన సహసా వర్ధమానేన భారత
నాగలొకే మహారాజ న పరజ్ఞాయత కిం చన
47 హాహాకృతమ అభూత సర్వమ ఐరావత నివేశనమ
వాసుకిప్రముఖానాం చ నాగానాం జనమేజయ
48 న పరకాశన్త వేశ్మాని ధూమరుథ్ధాని భారత
నీహారసంవృతానీవ వనాని గిరయస తదా
49 తే ధూమరక్తనయనా వహ్ని తేజొ ఽభితాపితాః
ఆజగ్ముర నిశ్చయం జఞాతుం భార్గవస్యాతి తేజసః
50 శరుత్వా చ నిశ్చయం తస్య మహర్షేస తిగ్మతేజసః
సంభ్రాన్తమనసః సర్వే పూజాం చక్రుర యదావిధి
51 సర్వే పరాఞ్జలయొ నాగా వృథ్ధబాల పురొగమాః
శిరొభిః పరణిపత్యొచుః పరసీథ భగవన్న ఇతి
52 పరసాథ్య బరాహ్మణం తే తు పాథ్యమ అర్ఘ్యం నివేథ్య చ
పరాయచ్ఛన కుణ్డలే థివ్యే పన్నగాః పరమార్చితే
53 తతః సంపూజితొ నాగైస తత్రొత్తఙ్కః పరతాపవాన
అగ్నిం పరథక్షిణం కృత్వా జగామ గురుసథ్మ తత
54 స గత్వా తవరితొ రాజన గౌతమస్య నివేశనమ
పరాయచ్ఛత కుణ్డలే థివ్యే గురు పత్న్యై తథానఘ
55 ఏవం మహాత్మనా తేన తరీఁల లొకాఞ జనమేజయ
పరిక్రమ్యాహృతే థివ్యే తతస తే మణికుణ్డలే
56 ఏవం పరభావః స మునిర ఉత్తఙ్కొ భరతర్షభ
పరేణ తపసా యుక్తొ యన మాం తవం పరిపృచ్ఛసి