అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 39
| ←ముందరి అధ్యాయము | వ్యాస మహాభారతము (అశ్వమేధ పర్వము - అధ్యాయము - 39) వేద వ్యాసుడు |
తరువాతి అధ్యాయము→ |
| వ్యాస మహాభారతము | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
1 [బర]
నైవ శక్యా గుణా వక్తుం పృదక్త్వేనేహ సర్వశః
అవిచ్ఛిన్నాని థృశ్యన్తే రజః సత్త్వం తమస తదా
2 అన్యొన్యమ అనుషజ్జన్తే అన్యొన్యం చానుజీవినః
అన్యొన్యాపాశ్రయాః సర్వే తదాన్యొన్యానువర్తినః
3 యావత సత్త్వం తమస తావథ వర్తతే నాత్ర సంశయః
యావత తమశ చ సత్త్వం చ రజస తావథ ఇహొచ్యతే
4 సంహత్య కుర్వతే యాత్రాం సహితాః సంఘచారిణః
సంఘాతవృత్తయొ హయ ఏతే వర్తన్తే హేత్వహేతుభిః
5 ఉథ్రేక వయతిరేకాణాం తేషామ అన్యొన్యవర్తినామ
వర్తతే తథ యదా నయూనం వయతిరిక్తం చ సర్వశః
6 వయతిరిక్తం తమొ యత్ర తిర్యగ భావగతం భవేత
అల్పం తత్ర రజొ జఞేయం సత్త్వం చాల్పతరం తతః
7 ఉథ్రిక్తం చ రజొ యత్ర మధ్యస్రొతొ గతం భవేత
అల్పం తత్ర తమొ జఞేయం సత్త్వం చాల్పతరం తతః
8 ఉథ్రిక్తం చ యథా సత్త్వమ ఊర్ధ్వస్రొతొ గతం భవేత
అల్పం తత్ర రజొ జఞేయం తమశ చాల్పతరం తతః
9 సత్త్వం వైకారికం యొనిర ఇన్థ్రియాణాం పరకాశికా
న హి సత్త్వాత పరొ భావః కశ చిథ అన్యొ విధీయతే
10 ఊర్ధ్వం గచ్ఛన్తి సత్త్వస్దా మధ్యే తిష్ఠన్తి రాజసాః
జఘన్యగుణసంయుక్తా యాన్త్య అధస తామసా జనాః
11 తమః శూథ్రే రజః కషత్రే బరాహ్మణే సత్త్వమ ఉత్తమమ
ఇత్య ఏవం తరిషు వర్ణేషు వివర్తన్తే గుణాస తరయః
12 థూరాథ అపి హి థృశ్యన్తే సహితాః సంఘచారిణః
తమః సత్త్వం రజశ చైవ పృదక్త్వం నానుశుశ్రుమ
13 థృష్ట్వా చాథిత్యమ ఉథ్యన్తం కుచొరాణాం భయం భవేత
అధ్వగాః పరితప్యేరంస తృష్ణార్తా థుఃఖభాగినః
14 ఆథిత్యః సత్త్వమ ఉథ్థిష్టం కుచొరాస తు యదా తమః
పరితాపొ ఽధవగానాం చ రాజసొ గుణ ఉచ్యతే
15 పరాకాశ్యం సత్త్వమ ఆథిత్యే సంతాపొ రాజసొ గుణః
ఉపప్లవస తు విజ్ఞేయస తామసస తస్య పర్వసు
16 ఏవం జయొతిఃషు సర్వేషు వివర్తన్తే గుణాస తరయః
పర్యాయేణ చ వర్తన్తే తత్ర తత్ర తదా తదా
17 సదావరేషు చ భూతేషు తిర్యగ భావగతం తమః
రాజసాస తు వివర్తన్తే సనేహభావస తు సాత్త్వికః
18 అహస తరిధా తు విజ్ఞేయం తరిధా రాత్రిర విధీయతే
మాసార్ధమ ఆస వర్షాణి ఋతవః సంధయస తదా
19 తరిధా థానాని థీయన్తే తరిధా యజ్ఞః పరవర్తతే
తరిధా లొకాస తరిధా వేథాస తరిధా విథ్యాస తరిధా గతిః
20 భూతం భవ్యం భవిష్యచ చ ధర్మొ ఽరదః కామ ఇత్య అపి
పరాణాపానావ ఉథానశ చాప్య ఏత ఏవ తరయొ గుణాః
21 యత కిం చిథ ఇహ వై లొకే సర్వమ ఏష్వ ఏవ తన్త్రిషు
తరయొ గుణాః పరవర్తన్తే అవ్యక్తా నిత్యమ ఏవ తు
సత్త్వం రజస తమశ చైవ గుణసర్గః సనాతనః
22 తమొ ఽవయక్తం శివం నిత్యమ అజం యొనిః సనాతనః
పరకృతిర వికారః పరలయః పరధానం పరభవాప్యయౌ
23 అనుథ్రిక్తమ అనూనం చ హయ అకమ్పమ అచలం ధరువమ
సథ అసచ చైవ తత సర్వమ అవ్యక్తం తరిగుణం సమృతమ
జఞేయాని నామధేయాని నరైర అధ్యాత్మచిన్తకైః
24 అవ్యక్తనామాని గుణాంశ చ తత్త్వతొ; యొ వేథ సర్వాణి గతీశ చ కేవలాః
విముక్తథేహః పరవిభాగ తత్త్వవిత; స ముచ్యతే సర గుణైర నిరామయః