అరణ్యకాండము - సర్గము 68

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే అష్టషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౮|

వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ కాండములు
1. బాలకాండము
2. అయోధ్యాకాండము
3. అరణ్యకాండము
4. కిష్కింధకాండము
5. సుందరకాండము
6. యుద్ధకాండము
7. ఉత్తరకాండము

రామః ప్రేక్ష్య తు తం గృధ్రం భువి రౌద్రేణ పాతితం |

సౌమిత్రిం మిత్ర సంపన్నం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౩-౬౮-౧|

మమ అయం నూనం అర్థేషు యతమానో విహంగమః |

రాక్షసేన హతః సంఖ్యే ప్రాణాన్ త్యజతి మత్ కృతే |౩-౬౮-౨|

అతి ఖిన్నః శరీరే అస్మిన్ ప్రాణో లక్ష్మణ విద్యతే |

తథా స్వర విహీనో అయం విక్లవం సముదీక్షతే |౩-౬౮-౩|

జటాయో యది శక్నోషి వాక్యం వ్యాహరితుం పునః |

సీతాం ఆఖ్యాహి భద్రం తే వధం ఆఖ్యాహి చ ఆత్మనః |౩-౬౮-౪|

కిం నిమిత్తో జహార ఆర్యాం రావణః తస్య కిం మయా |

అపరాధం తు యం దృష్ట్వా రావణేన హృతా ప్రియా |౩-౬౮-౫|

కథం తత్ చంద్ర సంకాశం ముఖం ఆసీత్ మనోహరం |

సీతయా కాని చ ఉక్తాని తస్మిన్ కాలే ద్విజోత్తమ |౩-౬౮-౬|

కథం వీర్యః కథం రూపః కిం కర్మా స చ రాక్షసః |

క్వ చ అస్య భవనం తాత బ్రూహి మే పరిపృచ్ఛతః |౩-౬౮-౭|

తం ఉద్వీక్ష్య సః ధర్మాత్మా విలపంతం అనాథవత్ |

వాచా విక్లవయా రామం ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౩-౬౮-౮|

సా హృతా రాక్షసేంద్రేణ రావణేన దురాత్మనా |

మాయాం ఆస్థాయ విపులాం వాత దుర్దిన సంకులాం |౩-౬౮-౯|

పరిక్లాంతస్య మే తాత పక్షౌ చిత్త్వా నిశాచరః |

సీతాం ఆదాయ వైదేహీం ప్రయాతో దక్షిణా ముఖః |౩-౬౮-౧౦|

ఉపరుధ్యంతి మే ప్రాణా దృష్టిర్ భ్రమతి రాఘవ |

పశ్యామి వృక్షాన్ సౌవర్ణాన్ ఉశీర కృత మూర్ధజాన్ |౩-౬౮-౧౧|

యేన యాతి ముహూర్తేన సీతాం ఆదాయ రావణః |

విప్రనష్టం ధనం క్షిప్రం తత్ స్వామి ప్రతిపద్యతే |౩-౬౮-౧౨|

విందో నామ ముహూర్తో అసౌ స చ కాకుత్స్థ న అబుధత్ |

త్వత్ ప్రియాం జానకీం హృత్వా రావణో రాక్షసేశ్వర |

ఝషవత్ బడిశం గృహ్య క్షిప్రం ఏవ వినశ్యతి |౩-౬౮-౧౩|

న చ త్వయా వ్యథా కార్యా జనకస్య సుతాం ప్రతి |

వైదేహ్యా రంస్యసే క్షిప్రం హత్వా తం రణమూర్ధని |౩-౬౮-౧౪|

అసంమూఢస్య గృధ్రస్య రామం ప్రతి అనుభాషతః |

ఆస్యాత్ సుస్రావ రుధిరం మ్రియమాణస్య స అమిషం |౩-౬౮-౧౫|

పుత్రో విశ్రవసః సాక్షాత్ భ్రాతా వైశ్రవణస్య చ |

ఇతి ఉక్త్వా దుర్లభాన్ ప్రాణాన్ ముమోచ పతగేశ్వరః |౩-౬౮-౧౬|

బ్రూహి బ్రూహి ఇతి రామస్య బ్రువాణస్య కృతాంజలేః |

త్యక్త్వా శరీరం గృధ్రస్య జగ్ముః ప్రాణా విహాయసం |౩-౬౮-౧౭|

స నిక్షిప్య శిరో భూమౌ ప్రసార్య చరణౌ తదా |

విక్షిప్య చ శరీరం స్వం పపాత ధరణీ తలే |౩-౬౮-౧౮|

తం గృధ్రం ప్రేక్ష్య తామ్ర అక్షం గత అసుం అచలోపమం |

రామః సు బహుభిః దుహ్ఖైః దీనః సౌమిత్రిం అబ్రవీత్ |౩-౬౮-౧౯|

బహూని రక్షసాం వాసే వర్షాణి వసతా సుఖం |

అనేన దణ్డకారణ్యే విశీర్ణం ఇహ పక్షిణా |౩-౬౮-౨౦|

అనేక వార్షికో యః తు చిర కాల సముత్థితః |

సో అయం అద్య హతః శేతే కాలో హి దుర్అతిక్రమః |౩-౬౮-౨౧|

పశ్య లక్ష్మణ గృధ్రో అయం ఉపకారీ హతః చ మే |

సీతాం అభ్యవపన్నో హి రావణేన బలీయసా |౩-౬౮-౨౨|

గృధ్ర రాజ్యం పరిత్యజ్య పితృ పైతామహం మహత్ |

మమ హేతోః అయం ప్రాణాన్ ముమోచ పతగేశ్వరః |౩-౬౮-౨౩|

సర్వత్ర ఖలు దృశ్యంతే సాధవో ధర్మ చారిణః |

శూరాః శరణ్యాః సౌమిత్రే తిర్యక్ యోని గతేషు అపి |౩-౬౮-౨౪|

సీతా హరణజం దుఃఖం న మే సౌమ్య తథా గతం |

యథా వినాశో గృధ్రస్య మత్ కృతే చ పరంతప |౩-౬౮-౨౫|

రాజా దశరథః శ్రీమాన్ యథా మమ మయా యశాః |

పూజనీయః చ మాన్యః చ తథా అయం పతగేశ్వరః |౩-౬౮-౨౬|

సౌమిత్రే హర కాష్ఠాని నిర్మథిష్యామి పావకం |

గృధ్ర రాజం దిధక్షామి మత్ కృతే నిధనం గతం |౩-౬౮-౨౭|

నాథం పతగ లోకస్య చితాం ఆరోపయామి అహం |

ఇమం ధక్ష్యామి సౌమిత్రే హతం రౌద్రేణ రక్షసా |౩-౬౮-౨౮|

యా గతిః యజ్ఞ శీలానాం ఆహిత అగ్నేః చ యా గతిః |

అ పర ఆవర్తినాం యా చ యా చ భూమి ప్రదాయినాం |౩-౬౮-౨౯|

మయా త్వం సమనుజ్ఞాతో గచ్ఛ లోకాన్ అనుత్తమాన్ |

గృధ్ర రాజ మహా సత్త్వ సంస్కృతః చ మయా వ్రజ |౩-౬౮-౩౦|

ఏవం ఉక్త్వా చితాం దీప్తాం ఆరోప్య పతగేశ్వరం |

దదాహ రామో ధర్మాత్మా స్వ బంధుం ఇవ దుఃఖితః |౩-౬౮-౩౧|

రామో అథ సహ సౌమిత్రిః వనం యాత్వా స వీర్యవాన్ |

స్థూలాన్ హత్వా మహా రోహీన్ అను తస్తార తం ద్విజం |౩-౬౮-౩౨|

రోహి మాంసాని చ ఉద్ధృత్య పేశీ కృత్వా మహాయశాః |

శకునాయ దదౌ రామో రమ్యే హరిత శాద్వలే |౩-౬౮-౩౩|

యత్ తత్ ప్రేతస్య మర్త్యస్య కథయంతి ద్విజాతయః |

తత్ స్వర్గ గమనం పిత్ర్యం క్షిప్రం రామో జజాప హ |౩-౬౮-౩౪|

తతో గోదావరీం గత్వా నదీం నర వర ఆత్మజౌ |

ఉదకం చక్రతుః తస్మై గృధ్ర రాజాయ తౌ ఉభౌ |౩-౬౮-౩౫|

శాస్త్ర దృష్టేన విధినా జలే గృధాయ రాఘవౌ |

స్నాత్వా తౌ గృధ్ర రాజాయ ఉదకం చక్రుః తదా |౩-౬౮-౩౬|

స గృధ్ర రాజః కృతవాన్ యశస్కరం

సు దుష్కరం కర్మ రణే నిపాతితః |

మహర్షి కల్పేన చ సంస్కృతః తదా

జగామ పుణ్యాం గతిం ఆత్మనః శుభాం |౩-౬౮-౩౭|

కృతోదకౌ తౌ అపి పక్షి సత్తమే

స్థిరాం చ బుద్ధిం ప్రణిధాయ జగ్ముతుః |

ప్రవేశ్య సీతా అధిగమనే తతో మనో

వనం సురేంద్రౌ ఇవ విష్ణు వాసవౌ |౩-౬౮-౩౮|


ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే అష్టషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౮|