అరణ్యకాండము - సర్గము 63

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే త్రిషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౩|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

స రాజ పుత్ర ప్రియా విహీనః

శోకేన మోహేన చ పీడ్యమానః |

విషాదయన్ భ్రాతరం ఆర్త రూపో

భూయో విషాదంప్రవివేశ తీవ్రం |౩-౬౩-౧|

స లక్ష్మణం శోక వశ అభిపన్నం

శోకే నిమగ్నో విపులే తు రామః |

ఉవాచ వాక్యం వ్యసనానురూపం

ఉష్ణం వినిఃశ్వస్య రుదన్ స శోకం |౩-౬౩-౨|

న మత్ విధో దుష్కృత కర్మ కారీ

మన్యే ద్వితీయో అస్తి వసుంధరాయాం |

శోక అనుశోకో హి పరంపరాయా

మాం ఏతి భిందన్ హృదయం మనః చ |౩-౬౩-౩|

పూర్వం మయా నూనం అభీప్సితాని

పాపాని కర్మాణి అసత్కృత్ కృతాని |

తత్ర అయం అద్య పతితో విపాకో

దుఃఖేన దుఃఖం యద్ అహం విశామి |౩-౬౩-౪|

రాజ్య ప్రణాశః స్వ జనైః వియోగః

పితుర్ వినాశో జననీ వియోగః |

సర్వాని మే లక్ష్మణ శోక వేగం

ఆపూరయంతి ప్రవిచింతితాని |౩-౬౩-౫|

సర్వం తు దుఃఖం మమ లక్ష్మణ ఇదం

శాంతం శరీరే వనం ఏత్య క్లేశం |

సీతా వియోగాత్ పునర్ అపి ఉదీర్ణం

కాష్టైః ఇవ అగ్నిః సహసా ప్రదీప్తః |౩-౬౩-౬|

సా నూనం ఆర్యా మమ రాక్షసేన హి

అభ్యాహృతా ఖం సముపేత్య భీరుః |

అపస్వరం సు స్వర విప్రలాపా

భయేన విక్రందితవతి అభీక్ష్ణం |౩-౬౩-౭|

తౌ లోహితస్య ప్రియ దర్శనస్య

సదా ఉచితౌ ఉత్తమ చందనస్య |

వృత్తౌ స్తనౌ శోణిత పంక దిగ్ధౌ

నూనం ప్రియాయా మమ న అభిభాత |౩-౬౩-౮|

తత్ శ్లక్ష్ణ సు వ్యక్త మృదు ప్రలాపం

తస్యా ముఖం కుంచిత కేశ భారం |

రక్షో వశం నూనం ఉపగతాయా

న భ్రాజతే రాహు ముఖే యథా ఇందుః |౩-౬౩-౯|

తాం హార పాశస్య సదా ఉచిత అంతం

గ్రీవాం ప్రియాయా మమ సు వ్రతాయా |

రక్షాంసి నూనం పరిపీతవంతి

శూన్యే హి భిత్వా రుధిర అశనాని |౩-౬౩-౧౦|

మయా విహీనా విజనే వనే యా

రక్షోభిః ఆహృత్య వికృష్యమాణా |

నూనం వినాదం కురరి ఇవ దీనా

సా ముక్తవతీ ఆయత కాంత నేత్రా |౩-౬౩-౧౧|

అస్మిన్ మయా సార్థం ఉదార శీలా

శిలా తలే పూర్వం ఉపోపవిష్టా |

కాంత స్మితా లక్ష్మణ జాత హాసా

త్వాం ఆహ సీతా బహు వాక్య జాతం |౩-౬౩-౧౨|

గోదావరీ ఇయాం సరితాం వరిష్టా

ప్రియా ప్రియాయా మమ నిత్య కాలం |

అపి అత్ర గచ్ఛేత్ ఇతి చింతయామి

న ఏకాకినీ యాతి హి సా కదాచిత్ |౩-౬౩-౧౩|

పద్మ ఆననా పద్మ పలాశ నేత్రా

పద్మాని వా ఆనేతుం అభిప్రయాతా |

తత్ అపి అయుక్తం న హి సా కద్దచిత్

మయా వినా గచ్ఛతి పంకజాని |౩-౬౩-౧౪|

కామం తు ఇదం పుష్పిత వృక్ష సణ్డం

నానా విధైః పక్షి గణైః ఉపేతం |

వనం ప్రయాతా ను తత్ అపి అయుక్తం

ఏకాకినీ సా అతి బిభేతి భీరుః |౩-౬౩-౧౫|

ఆదిత్య భో లోక క్రృత అకృత జ్ఞః

లోకస్య సత్య అనృత కర్మ సాక్షిన్ |

మమ ప్రియా సా క్వ గతా హృతా వా

శంసవ మే శోక హతస్య సర్వం |౩-౬౩-౧౬|

లోకేషు సర్వేషు న నాస్తి కించిత్

యత్ తే న నిత్యం విదితం భవేత్ తత్ |

శంసస్వ వయోః కుల శాలినీం తాం

మృతా హృతా వా పథి వర్తతే వా |౩-౬౩-౧౭|

ఇతి ఇవ తం శోక విధేయ దేహం

రామం విసంజ్ఞం విలపంతం ఏవ |

ఉవాచ సౌమిత్రిఃఅదీన సత్త్వః

న్యాయే స్థితః కాల యుతం చ వాక్యం |౩-౬౩-౧౮|

శోకం విముంచ ఆర్య ధృతిం భజస్వ

సహ ఉత్సాహతా చ అస్తు విమార్గణే అస్యాః |

ఉత్సాహవంతో హి నరా న లోకే

సీదంతి కర్మసు అతి దుష్కరేషు |౩-౬౩-౧౯|

ఇతి ఇవ సౌమిత్రిం ఉదగ్ర పౌరుషం

బ్రువంతం ఆర్తో రఘు వంశ వర్ధనః |

న చింతయామాస ధృతిం విముక్తవాన్

పునః చ దుఃఖం మహత్ అభ్యుపాగమత్ |౩-౬౩-౨౦|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే త్రిషష్ఠితమః సర్గః |౩-౬౩|