అరణ్యకాండము - సర్గము 56

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౬|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

సా తథా ఉక్తా తు వైదేహీ నిర్భయా శోక కర్శితా |

తృణం అంతరతః కృత్వా రావణం ప్రతి అభాషత |౩-౫౬-౧|

రాజా దశరథో నామ ధర్మ సేతుః ఇవ అచలః |

సత్య సంధః పరిజ్ఞాతో యస్య పుత్రః స రాఘవః |౩-౫౬-౨|

రామో నామ స ధర్మాత్మా త్రిషు లోకేషు విశ్రుతః |

దీర్ఘ బాహుః విశాలాక్షో దైవతం స పతిః మమ |౩-౫౬-౩|

ఇక్ష్వాకూణాం కులే జాతః సింహ స్కంధో మహాద్యుతిః |

లక్ష్మణేన సహ భ్రాత్రా యః తే ప్రాణాన్ హరిష్యతి |౩-౫౬-౪|

ప్రత్యక్షం యది అహం తస్య త్వయా స్యాం ధర్షితా బలాత్ |

శయితా త్వం హతః సంఖ్యే జనస్థానే యథా ఖరః |౩-౫౬-౫|

య ఏతే రాక్షసాః ప్రోక్తా ఘోర రూపా మహాబలాః |

రాఘవే నిర్విషాః సర్వే సుపర్ణే పన్నగా యథా |౩-౫౬-౬|

తస్య జ్యా విప్రముక్తాః తే శరాః కాంచన భూషణాః |

శరీరం విధమిష్యంతి గంగా కూలం ఇవ ఊర్మయః |౩-౫౬-౭|

అసురైః వా సురైః వా త్వం యది అవధ్యో అసి రావణ |

ఉత్పాద్య సుమహత్ వైరం జీవన్ తస్య న మోక్ష్యసే |౩-౫౬-౮|

స తే జీవిత శేషస్య రాఘవో అంత కరో బలీ |

పశోః యూప గతస్య ఇవ జీవితం తవ దుర్లభం |౩-౫౬-౯|

యది పశ్యేత్ స రామః త్వాం రోష దీప్తేన చక్షుషా |

రక్షః త్వం అద్య నిర్దగ్ధో యథా రుద్రేణ మన్మధః |౩-౫౬-౧౦|

యః చంద్రం నభసో భూమౌ పాతయేన్ నాశయేత వా |

సాగరం శోషయేత్ వా అపి స సీతాం మోచయేత్ ఇహ |౩-౫౬-౧౧|

గత ఆయుః త్వం గత శ్రీకః గత సత్త్వో గత ఇంద్రియః |

లంకా వైధవ్య సంయుక్తా త్వత్ కృతేన భవిష్యతి |౩-౫౬-౧౨|

న తే పాపం ఇదం కర్మ సుఖ ఉదర్కం భవిష్యతి |

యా అహం నీతా వినా భావం పతి పార్శ్వాత్ త్వయా వనాత్ |౩-౫౬-౧౩|

స హి దేవర - దైవత - సంయుక్తో మమ భర్తా మహాద్యుతిః |

నిర్భయో వీర్యం ఆశ్రిత్య శూన్యే వసతి దణ్డకే |౩-౫౬-౧౪|

స తే వీర్యం దర్పం బలం ఉత్సేకం చ తథా విధం |

అపనేష్యతి గాత్రేభ్యః శర వర్షేణ సంయుగే |౩-౫౬-౧౫|

యదా వినాశో భూతానాం దృశ్యతే కాల చోదితః |

తదా కార్యే ప్రమాద్యంతి నరాః కాల వశం గతాః |౩-౫౬-౧౬|

మాం ప్రధృష్య స తే కాలః ప్రాప్తో అయం రక్షస అధమ |

ఆత్మనో రాక్షసానాం చ వధాయ అంతః పురస్య చ |౩-౫౬-౧౭|

న శక్యా యజ్ఞ మధ్యస్థా వేదిః స్రుక్ భాణ్డ మణ్డితా |

ద్విజాతి మంత్ర సంపూతా చణ్డాలేన అవమర్దితుం |౩-౫౬-౧౮|

తథా అహం ధర్మ నిత్యస్య ధర్మ పత్నీ దృఢ వ్రతా |

త్వయా సంప్రష్టుం న శక్యా అహం రాక్షసాధమ పాపినా |౩-౫౬-౧౯|

క్రీడంతీ రాజ హంసేన పద్మ షండేషు నిత్యశః |

హంసీ సా తృణ షణ్డస్థం కథం ద్రక్షేత మద్గుకం |౩-౫౬-౨౦|

ఇదం శరీరం నిఃసంజ్ఞం బంధ వా ఘాతయస్వ వా |

న ఇదం శరీరం రక్ష్యం మే జీవితం వా అపి రాక్షస |౩-౫౬-౨౧|

న తు శక్యామి ఉపక్రోశం పృథివ్యాం ధాతుం ఆత్మనః |

ఏవం ఉక్త్వా తు వైదేహీ క్రోద్ధాత్ సు పరుషం వచః |౩-౫౬-౨౨|

రావణం మైథిలీ తత్ర పునః న ఉవాచ కించన |

సీతాయా వచనం శ్రుత్వా పరుషం రోమ హర్షణం |౩-౫౬-౨౩|

ప్రతి ఉవాచ తతః సీతాం భయ సందర్శనం వచః |

శృణు మైథిలి మత్ వాక్యం మాసాన్ ద్వాదశ భామిని |౩-౫౬-౨౪|

కాలేన అనేన న అభ్యేషి యది మాం చారు హాసిని |

తతః త్వాం ప్రాతః ఆశా అర్థం సూదాః ఛేత్స్యంతి లేశశః |౩-౫౬-౨౫|

ఇతి ఉక్త్వా పరుషం వాక్యం రావణః శత్రు రావణః |

రాక్షసీః చ తతః క్రుద్ధ ఇదం వచనం అబ్రవీత్ |౩-౫౬-౨౬|

శీఘ్రం ఏవ హి రాక్షస్యో వికృతా ఘోర దర్శనాః |

దర్పం అస్యా అపనేష్యంతు మాంస శోణిత భోజనాః |౩-౫౬-౨౭|

వచనాత్ ఏవ తాః తస్య వికృతా ఘోర దర్శనాః |

కృత ప్రాంజలయో భూత్వా మైథిలీం పర్యవారయన్ |౩-౫౬-౨౮|

స తాః ప్రోవాచ రాజా తు రావణో ఘోర దర్శనాః |

ప్రచాల్య చరణ ఉత్కర్షైః దారయన్ ఇవ మేదినీం |౩-౫౬-౨౯|

అశోక వనికా మధ్యే మైథిలీ నీయతాం ఇతి |

తత్ర ఇయం రక్ష్యతాం గూఢం యుష్మాభిః పరివారితా |౩-౫౬-౩౦|

తత్ర ఏనాం తర్జనైః ఘోరైః పునః సాంత్వైః చ మైథిలీం |

ఆనయధ్వం వశం సర్వా వన్యాం గజ వధూం ఇవ |౩-౫౬-౩౧|

ఇతి ప్రతి సమాదిష్టా రాక్షస్యో రావణేన తాః |

అశోక వనికాం జగ్ముః మైథిలీం పరిగృహ్య తు |౩-౫౬-౩౨|

సర్వకామఫలైర్వృక్షైర్నానాపుష్పఫలైర్వృతాం - యద్వా -

సర్వ కామ ఫలైః వృక్షైః నానా పుష్ప ఫలైః వృతాం |

సర్వ కాల మదైః చ అపి ద్విజైః సముపసేవితాం |౩-౫౬-౩౩|

సా తు శోక పరీత అంగీ మైథిలీ జనకాత్మజా |

రాక్షసీ వశం ఆపన్నా వ్యాఘ్రీణాం హరిణీ యథా |౩-౫౬-౩౪|

శోకేన మహతా గ్రస్తా మైథిలీ జనకాత్మజా |

న శర్మ లభతే భీరుః పాశ బద్ధా మృగీ యథా |౩-౫౬-౩౫|

న విందతే తత్ర తు శర్మ మైథిలీ

విరూప నేత్రాభిః అతీవ తర్జితా |

పతిం స్మరంతీ దయితం చ దేవరం

విచేతనా అభూత్ భయ శోక పీడితా |౩-౫౬-౩౬|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే షట్పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౬|