అరణ్యకాండము - సర్గము 52

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే ద్విపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౨|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

సా తు తారా అధిప ముఖీ రావణేన నిరీక్ష్య తం |

గృధ్ర రాజం వినిహతం విలలాప సుదుఃఖితా |౩-౫౨-౧|

నిమిత్తం లక్షణం స్వప్నం శకుని స్వర దర్శనం |

అవశ్యం సుఖ దుఃఖేషు నరాణాం పరిదృశ్యతే |౩-౫౨-౨|

న నూనం రామ జానాసి మహత్ వ్యసనం ఆత్మనః |

ధావంతి నూనం కాకుత్స్థ మత్ అర్థం మృగ పక్షిణః |౩-౫౨-౩|

అయం హి కృపయా రామ మాం త్రాతుం ఇహ సంగతః |

శేతే వినిహతో భూమౌ మమ అభాగ్యాత్ విహంగమః |౩-౫౨-౪|

త్రాహి మాం అద్య కాకుత్స్థ లక్ష్మణ ఇతి వరాంగనా |

సు సంత్రస్తా సమాక్రందత్ శృణ్వతాం తు యథా అంతికే |౩-౫౨-౫|

తాం క్లిష్ట మాల్య ఆభరణాం విలపంతీం అనాథవత్ |

అభ్యధావత వైదేహీం రావణో రాక్షస అధిపః |౩-౫౨-౬|

తాం లతాం ఇవ వేష్టంతీం ఆలింగంతీం మహాద్రుమాన్ |

ముంచ ముంచ ఇతి బహుశః ప్రవదన్ రాక్షస అధిపః |౩-౫౨-౭|

క్రోశంతీం రామ రామ ఇతి రామేణ రహితాం వనే |

జీవిత అంతాయ కేశేషు జగ్రాహ అంతక సంనిభః |౩-౫౨-౮|

ప్రధర్షితాయాం వైదేహ్యాం బభూవ స చరా అచరం |

జగత్ సర్వం అమర్యాదం తమసా అంధేన సంవృతం |౩-౫౨-౯|

న వాతి మారుతః తత్ర నిష్ ప్రభో అభూత్ దివాకరః |

దృష్ట్వా సీతాం పరా మృష్టాం దేవో దివ్యేన చక్షుషా |౩-౫౨-౧౦|

కృతం కార్యం ఇతి శ్రీమాన్ వ్యాజహార పితామహః |

ప్రహృష్టా వ్యథితాః చ ఆసన్ సర్వే తే పరమ ఋషయః |౩-౫౨-౧౧|

దృష్ట్వా సీతాం పరా మృష్టాం దణ్డకారణ్య వాసినః |

రావణస్య వినాశం చ ప్రాప్తం బుద్ధ్వా యదృచ్ఛయా |౩-౫౨-౧౨|

స తు తాం రామ రామ ఇతి రుదంతీం లక్ష్మణ ఇతి చ |

జగామ ఆదాయ చ ఆకాశం రావణో రాక్షసేశ్వర |౩-౫౨-౧౩|

తప్త ఆభరణ వర్ణ అంగీ పీత కౌశేయ వాసనీ |

రరాజ రాజ పుత్రీ తు విద్యుత్ సౌదామనీ యథా |౩-౫౨-౧౪|

ఉద్ధూతేన చ వస్త్రేణ తస్యాః పీతేన రావణః |

అధికం పరిబభ్రాజ గిరిః దీప ఇవ అగ్నినా |౩-౫౨-౧౫|

తస్యాః పరమ కల్యాణ్యాః తామ్రాణి సురభీణి చ |

పద్మ పత్రాణి వైదేహ్యా అభ్యకీర్యంత రావణం - యద్వా -

- చ్యుతాని పద్మ పత్రాణి రావణం సమావాకిరన్ - |౩-౫౨-౧౬|

తస్యాః కౌశేయం ఉద్ధూతం ఆకాశే కనక ప్రభం |

బభౌ చ ఆదిత్య రాగేణ తామ్రం అభ్రం ఇవ ఆతపే |౩-౫౨-౧౭|

తస్యాః తత్ విమలం - సు నసం - వక్త్రం ఆకాశే రావణ అంక గం |

న రరాజ వినా రామం వినాలం ఇవ పంకజం |౩-౫౨-౧౮|

బభూవ జలదం నీలం భిత్త్వా చంద్ర ఇవ ఉదితః |

సు లలాటం సు కేశ అంతం పద్మ గర్భ ఆభం అవ్రణం |౩-౫౨-౧౯|

శుక్లైః సు విమలైర్ దంతైః ప్రభావద్భిః అలంకృతం |

తస్యాః సు నయనం వక్త్రం ఆకాశే రావణ అంక గం |౩-౫౨-౨౦|

రుదితం వ్యపమృష్ట అస్రం చంద్రవత్ ప్రియ దర్శనం |

సు నాసం చారు తామ్ర ఓష్ఠం ఆకాషే హాటక ప్రభం |౩-౫౨-౨౧|

రాక్షసేంద్ర సమాధూతం తస్యాః తత్ వదనం శుభం |

శుశుభే న వినా రామం దివా చంద్ర ఇవ ఉదితః |౩-౫౨-౨౨|

సా హేమ వర్ణా నీల అంగం మైథిలీ రాక్షస అధిపం |

శుశుభే కాంచనీ కాంచీ నీలం మణిం - గజం - ఇవ ఆశ్రితా |౩-౫౨-౨౩|

సా పద్మ పీతా హేమ ఆభా రావణం జనక ఆత్మజా |

విద్యుత్ ఘనం ఇవ ఆవిశ్య శుశుభే తప్త భూషణా |౩-౫౨-౨౪|

తస్యా భూషణ ఘోషేణ వైదేహ్యా రాక్షస అధిపః |

బభూవ విమలో నీలః సఘోష ఇవ తోయదః |౩-౫౨-౨౫|

ఉత్తమ అంగ చ్యుతా తస్యాః పుష్ప వృష్టిః సమంతతః |

సీతాయా హ్రియమాణాయాః పపాత ధరణీ తలే |౩-౫౨-౨౬|

సా తు రావణ వేగేన పుష్ప వృష్టిః సమంతతః |

సమాధూతా దశగ్రీవం పునః ఏవ అభ్యవర్తత |౩-౫౨-౨౭|

అభ్యవర్తత పుష్పాణాం ధారా వైశ్రవణ అనుజం |

నక్షత్ర మాలా విమలా మేరుం నగం ఇవ ఉన్నతం |౩-౫౨-౨౮|

చరణాత్ నూపురం భ్రష్టం వైదేహ్యా రత్న భూషితం |

విద్యుత్ మణ్డల సంకాశం పపాత ధరణీ తలే |౩-౫౨-౨౯|

తరు ప్రవాల రక్తా సా నీల అంగం రాక్షస ఈశ్వరం |

ప్రాశోభయత వైదేహీ గజం కక్ష్యా ఇవ కాంచనీ |౩-౫౨-౩౦|

తాం మహా ఉల్కాం ఇవ ఆకాశే దీప్యమానాం స్వ తేజసా |

జహార ఆకాశం ఆవిశ్య సీతాం వైశ్రవణ అనుజః |౩-౫౨-౩౧|

తస్యాః తాని అగ్ని వర్ణాని భూషణాని మహీ తలే |

స ఘోషాణి అవకీర్యంత క్షీణాః తారా ఇవ అంబరాత్ |౩-౫౨-౩౨|

తస్యాః స్తన అంతరాత్ భ్రష్టో హారః తారా అధిప ద్యుతిః |

వైదేహ్యా నిపతన్ భాతి గంగా ఇవ గగనాత్ చ్యుతా |౩-౫౨-౩౩|

ఉత్పాత వాత అభిహతా నానా ద్విజ గణ ఆయుతాః |

మా భైః ఇతి విధూత అగ్రా వ్యాజహ్రుః ఇవ పాదపాః |౩-౫౨-౩౪|

నలిన్యో ధ్వస్త కమలాః త్రస్త మీన జలే చరాః |

సఖీం ఇవ గత ఉత్సాహాం శోచంతి ఇవ స్మ మైథిలీం |౩-౫౨-౩౫|

సమంతాత్ అభిసంపత్య సింహ వ్యాఘ్ర మృగ ద్విజాః |

అన్వధావన్ తదా రోషాత్ సీతాం ఛాయా అనుగామినః |౩-౫౨-౩౬|

జల ప్రపాత అస్ర ముఖాః శృంగైః ఉచ్ఛ్రిత బాహవః |

సీతాయాం హ్రియమాణాయాం విక్రోశంతి ఇవ పర్వతాః |౩-౫౨-౩౭|

హ్రియమాణాం తు వైదేహీం దృష్ట్వా దీనో దివాకరః |

ప్రవిధ్వస్త ప్రభః శ్రీమాన్ ఆసీత్ పాణ్డుర మణ్డలః |౩-౫౨-౩౮|

న అస్తి ధర్మః కుతః సత్యం న ఆర్జవం న అనృశంసతా |

యత్ర రామస్య వైదేహీం భార్యాం హరతి రావణః |౩-౫౨-౩౯|

ఇతి భూతాని సర్వాణి గణశః పర్యదేవయన్ |

విత్రస్తకా దీన ముఖా రురుదుః మృగ పోతకాః |౩-౫౨-౪౦|

ఉద్వీక్ష్య ఉద్వీక్ష్య నయనైః అస్ర పాత ఆవిల ఈక్షణాః |

సుప్రవేపిత గాత్రాః చ బభూవుః వన దేవతాః |౩-౫౨-౪౧|

విక్రోశంతీం దృఢం సీతాం దృష్ట్వా దుఃఖం తథా గతాం |

తాం తు లక్ష్మణ రామ ఇతి క్రోశంతీం మధుర స్వరాం |౩-౫౨-౪౨|

అవేక్షమాణాం బహుశో వైదేహీం ధరణీ తలం |

స తాం ఆకుల కేశాంతాం విప్రమృష్ట విశేషకాం |

జహార ఆత్మ వినాశాయ దశగ్రీవో మనస్వినాం |౩-౫౨-౪౩|

తతః తు సా చారు దతీ శుచి స్మితా

వినా కృతా బంధు జనేన మైథిలీ |

అపశ్యతీ రాఘవ లక్ష్మణాఉ ఉభౌ

వివర్ణ వక్త్రా భయ భార పీడితా |౩-౫౨-౪౪|

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ద్విపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౨|