అరణ్యకాండము - సర్గము 51
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే ఏకపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౧|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
ఇతి ఉక్తః క్రోధ తామ్రాక్షః తప్త కాంచన కుణ్డలః |
రాక్షసేంద్రో అభిదుద్రావ పతగేంద్రం అమర్షణః |౩-౫౧-౧|
స సంప్రహారః తుములః తయోః తస్మిన్ మహా మృధే |
బభూవ వాత ఉద్ధతయోః మేఘయోః గగనే యథా |౩-౫౧-౨|
తత్ బభూవ అద్భుతం యుద్ధం గృధ్ర రాక్షసయోః తదా |
సపక్షయోః మాల్యవతోః మహా పర్వతయోః ఇవ |౩-౫౧-౩|
తతో నాలీక నారాచైః తీక్ష్ణ అగ్రైః చ వికర్ణిభిః |
అభ్యవర్షత్ మహాఘోరైః గృధ్ర రాజం మహాబలః |౩-౫౧-౪|
స తాని శర జాలాని గృధ్రః పత్రరథ ఈశ్వరః |
జటాయుః ప్రతిజగ్రాహ రావణ అస్త్రాణి సంయుగే |౩-౫౧-౫|
తస్య తీక్ష్ణ నఖాభ్యాం తు చరణాభ్యాం మహాబలః |
చకార బహుధా గాత్రే వ్రణాన్ పతగ సత్తమః |౩-౫౧-౬|
అథ క్రోధాత్ దశగ్రీవః జగ్రాహ దశ మార్గణాన్ |
మృత్యు దణ్డ నిభాన్ ఘోరాన్ శత్రోర్ నిధన కాంక్షయా |౩-౫౧-౭|
స తైః బాణైః మహావీర్యః పూర్ణ ముక్తైః అజిహ్మ గైః |
బిభేద నిశితైః తీక్ష్ణైః గృధ్రం ఘోరైః శిలీ ముఖైః |౩-౫౧-౮|
స రాక్షస రథే పశ్యన్ జానకీం బాష్ప లోచనాం |
అచింతయిత్వా బాణాం తాన్ రాక్షసం సమభిద్రవత్ |౩-౫౧-౯|
తతో అస్య సశరం చాపం ముక్తా మణి విభూషితం |
చరణాభ్యాం మహాతేజా బభంజ పతగోత్తమః |౩-౫౧-౧౦|
తతో అన్యత్ ధనుః ఆదాయ రావణః క్రోధ మూర్చ్ఛితః |
వవర్ష శర వర్షాణి శతశో అథ సహస్రశః |౩-౫౧-౧౧|
శరైః ఆవారితః తస్య సంయుగే పతగేశ్వరః |
కులాయం అభిసంప్రాప్తః పక్షిః ఇవ బభౌ తదా |౩-౫౧-౧౨|
స తాని శర జాలాని పక్షాభ్యాం తు విధూయ హ |
చరణాభ్యాం మహాతేజా బభంజ అస్య మహత్ ధనుః |౩-౫౧-౧౩|
తత్ చ అగ్ని సదృశం దీప్తం రావణస్య శరావరం |
పక్షాభ్యాం చ మహాతేజా వ్యధునోత్ పతగేశ్వరః |౩-౫౧-౧౪|
కాంచన ఉరః ఛదాన్ దివ్యాన్ పిశాచ వదనాన్ ఖరాన్ |
తాన్ చ అస్య జవ సంపన్నాన్ జఘాన సమరే బలీ |౩-౫౧-౧౫|
అథ త్రివేణు సంపన్నం కామగం పావక అర్చిషం |
మణి సోపాన చిత్ర అంగం బభంజ చ మహారథం |౩-౫౧-౧౬|
పూర్ణ చంద్ర ప్రతీకాశం ఛత్రం చ వ్యజనైః సహ |
పాతయామాస వేగేన గ్రాహిభీ రాక్షసైః సహ |౩-౫౧-౧౭|
సారథేః చ అస్య వేగేన తుణ్డేన చ మహత్ శిరః |
పునః వ్యపాహరత్ శ్రీమాన్ పక్షిరాజో మహాబలః |౩-౫౧-౧౮|
స భగ్న ధన్వా విరథో హత అశ్వో హత సారథిః |
అంకేన ఆదాయ వైదేహీం పపాత భువి రావణః |౩-౫౧-౧౯|
దృష్ట్వా నిపతితం భూమౌ రావణం భగ్న వాహనం |
సాధు సాధు ఇతి భూతాని గృధ్ర రాజం అపూజయన్ |౩-౫౧-౨౦|
పరిశ్రాంతం తు తం దృష్ట్వా జరయా పక్షి యూథపం |
ఉత్పపాత పునర్ హృష్టో మైథిలీం గృహ్య రావణః |౩-౫౧-౨౧|
తం ప్రహృష్టం నిధాయ అంకే రావణం జనక ఆత్మజాం |
గచ్ఛంతం ఖడ్గ శేషం చ ప్రణష్ట హత సాధనం |౩-౫౧-౨౨|
గృధ్ర రాజః సముత్పత్య రావణం సమభిద్రవత్ |
సమావార్యం మహాతేజా జటాయుః ఇదం అబ్రవీత్ |౩-౫౧-౨౩|
వర్జ సంస్పర్శ బాణస్య భార్యాం రామస్య రావణ |
అల్ప బుద్ధే హరసి ఏనాం వధాయ ఖలు రక్షసాం |౩-౫౧-౨౪|
స మిత్ర బంధుః స అమాత్యః స బలః స పరిచ్ఛదః |
విష పానం పిబసి ఏతత్ పిపాసిత ఇవ ఉదకం |౩-౫౧-౨౫|
అనుబంధం అజానంతః కర్మణాం అవిచక్షణాః |
శీఘ్రం ఏవ వినశ్యంతి యథా త్వం వినశిష్యసి |౩-౫౧-౨౬|
బద్ధః త్వం కాల పాశేన క్వ గతః తస్య మోక్ష్యసే |
వధాయ బడిశం గృహ్య స అమిషం జలజో యథా |౩-౫౧-౨౭|
న హి జాతు దురాధర్షౌ కాకుత్స్థౌ తవ రావణ |
ధర్షణం చ ఆశ్రమస్య అస్య క్షమిష్యేతే తు రాఘవౌ |౩-౫౧-౨౮|
యథా త్వయా కృతం కర్మ భీరుణా లోక గర్హితం |
తస్కర ఆచరితో మార్గో న ఏష వీర నిషేవితః |౩-౫౧-౨౯|
యుధ్యస్వ యది శూరో అసి ముహూర్తం తిష్ఠ రావణ |
శయిష్యసే హతో భూమౌ యథా భ్రాతా ఖరః తథా |౩-౫౧-౩౦|
పరేత కాలే పురుషో యత్ కర్మ ప్రతిపద్యతే |
వినాశాయ ఆత్మనో అధర్మ్యం ప్రతిపన్నో అసి కర్మ తత్ |౩-౫౧-౩౧|
పాప అనుబంధో వై యస్య కర్మణః కో ను తత్ పుమాన్ |
కుర్వీత లోక అధిపతిః స్వయంభూః భగవాన్ అపి |౩-౫౧-౩౨|
ఏవం ఉక్త్వా శుభం వాక్యం జటాయుః తస్య రక్షసః |
నిపపాత భృశం పృష్ఠే దశగ్రీవస్య వీర్యవాన్ |౩-౫౧-౩౩|
తం గృహీత్వా నఖైః తీక్ష్ణైః విదదార సమంతతః |
అధిరూఢో గజ ఆరోహో యథా స్యాత్ దుష్ట వారణం |౩-౫౧-౩౪|
విదదార నఖైః అస్య తుణ్డం పృష్ఠే సమర్పయన్ |
కేశాన్ చ ఉత్పాటయామాస నఖ పక్ష ముఖ ఆయుధః |౩-౫౧-౩౫|
స తథా గృధ్ర రాజేన క్లిశ్యమానో ముహుర్ ముహుః |
అమర్ష స్ఫురిత ఓష్ఠః సన్ ప్రాకంపత స రాక్షసః |౩-౫౧-౩౬|
సంపరిష్వజ్య వైదేహీం వామేన అంకేన రావణః |
తలేన అభిజఘాన ఆర్తో జటాయుం క్రోధ మూర్చితః |౩-౫౧-౩౭|
జటాయుః తం అతిక్రమ్య తుణ్డేన అస్య ఖగ అధిపః |
వామ బాహూన్ దశ తదా వ్యపాహరత్ అరిందమః |౩-౫౧-౩౮|
సంచ్ఛిన్న బాహోః సద్యో వై బాహవః సహసా అభవన్ |
విష జ్వాలావలీ యుక్తా వల్మీకత్ ఇవ పన్నగాః |౩-౫౧-౩౯|
తతః క్రోద్ధాత్ దశగ్రీవః సీతాం ఉత్సృజ్య వీర్యవాన్ |
ముష్టిభ్యాం చరణాభ్యాం చ గృధ్ర రాజం అపోథయత్ |౩-౫౧-౪౦|
తతో ముహూర్తం సంగ్రామో బభూవ అతుల వీర్యయోః |
రాక్షసానాం చ ముఖ్యస్య పక్షిణాం ప్రవరస్య చ |౩-౫౧-౪౧|
తస్య వ్యాయచ్ఛమానస్య రామస్య అర్థే అథ రావణః |
పక్షౌ పాదౌ చ పార్శ్వౌ చ ఖడ్గం ఉద్ధృత్య సో అచ్ఛినత్ |౩-౫౧-౪౨|
స ఛిన్న పక్షః సహసా రక్షసా రౌద్ర కర్మణా |
నిపపాత మహా గృధ్రో ధరణ్యాం అల్ప జీవితః |౩-౫౧-౪౩|
తం దృష్ట్వా పతితం భూమౌ క్షతజ ఆర్ద్రం జటాయుషం |
అభ్యధావత వైదేహీ స్వ బంధుం ఇవ దుఃఖితా |౩-౫౧-౪౪|
తం నీల జీమూత నికాశ కల్పం
సుపాణ్డుర ఉరస్కం ఉదార వీర్యం |
దదర్శ లంకా అధిపతిః పృథివ్యాం
జటాయుషం శాంతం ఇవ అగ్ని దావం |౩-౫౧-౪౫|
తతః తు తం పత్రరథం మహీ తలే
నిపాతితం రావణ వేగ మర్దితం |
పునః చ సంగృహ్య శశి ప్రభ ఆననా
రురోద సీతా జనక ఆత్మజా తదా |౩-౫౧-౪౬|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే ఏకపఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౧|