అరణ్యకాండము - సర్గము 50
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అరణ్యకాండే పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౦|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
తం శబ్దం అవసుప్తస్య జటాయుః అథ శుశ్రువే |
నిరైక్షత్ రావణం క్షిప్రం వైదేహీం చ దదర్శ సః |౩-౫౦-౧|
తతః పర్వత శృంగ ఆభః తీక్ష్ణ తుణ్డః ఖగ ఉత్తమః |
వనస్పతి గతః శ్రీమాన్ వ్యాజహార శుభాం గిరం |౩-౫౦-౨|
దశగ్రీవ స్థితో ధర్మే పురాణే సత్య సంశ్రయః |
భ్రాతః సః త్వం నిందితం కర్మ కర్తుం న అర్హసి సంప్రతాం |౩-౫౦-౩|
జటాయుః నామ నామ్నా అహం గృధ్ర రాజో మహాబలః |
రాజా సర్వస్య లోకస్య మహేంద్ర వరుణ ఉపమః |౩-౫౦-౪|
లోకానాం చ హితే యుక్తో రామో దశరథ ఆత్మజః |
తస్య ఏషా లోక నాథస్య ధర్మ పత్నీ యశస్వినీ |౩-౫౦-౫|
సీతా నామ వరారోహా యాం త్వం హర్తుం ఇహ ఇచ్ఛసి |
కథం రాజా స్థితో ధర్మే పర దారాన్ పరామృశేత్ |౩-౫౦-౬|
రక్షణీయా విశేషేణ రాజ దారా మహాబలః |
నివర్తయ గతిం నీచాం పర దార అభిమర్శనాత్ |౩-౫౦-౭|
న తత్ సమాచరేత్ ధీరో యత్ పరో అస్య విగర్హయేత్ |
యథా ఆత్మనః తథా అన్యేషాం దారా రక్ష్యా విమర్శనాత్ |౩-౫౦-౮|
అర్థం వా యది వా కామం శిష్టాః శాస్త్రేషు అనాగతం |
వ్యవస్యంతి అను రాజానం ధర్మం పౌలస్త్య నందన |౩-౫౦-౯|
రాజా ధర్మః చ కామః చ ద్రవ్యాణాం చ ఉత్తమో నిధిః |
ధర్మః శుభం వా పాపం వా రాజ మూలం ప్రవర్తతే |౩-౫౦-౧౦|
పాప స్వభావః చపలః కథం త్వం రక్షసాం వర |
ఐశ్వర్యం అభిసంప్రాప్తో విమానం ఇవ దుష్కృతీ |౩-౫౦-౧౧|
కామ స్వభావో యః సః అసౌ న శక్యః తం ప్రమార్జితుం |
న హి దుష్ట ఆత్మనాం ఆర్యం ఆవసతి ఆలయే చిరం |౩-౫౦-౧౨|
విషయే వా పురే వా తే యదా రామో మహాబలః |
న అపరాధ్యతి ధర్మాత్మా కథం తస్య అపరాధ్యసి |౩-౫౦-౧౩|
యది శూర్పణఖా హేతోః జనస్థాన గతః ఖరః |
అతివృత్తో హతః పూర్వం రామేణ అక్లిష్ట కర్మణా |౩-౫౦-౧౪|
అత్ర బ్రూహి యథా తత్త్వం కో రామస్య వ్యతిక్రమః |
యస్య త్వం లోక నాథస్య హృత్వా భార్యాం గమిష్యసి |౩-౫౦-౧౫|
క్షిప్రం విసృజ వైదేహీం మా త్వా ఘోరేణ చక్షుషా |
దహేత్ దహనభూతేన వృత్రం ఇంద్ర అశనిః యథా |౩-౫౦-౧౬|
సర్పం ఆశీవిషం బద్ధ్వా వస్త్ర అంతే న అవబుధ్యసే |
గ్రీవాయాం ప్రతిముక్తం చ కాల పాశం న పశ్యసి |౩-౫౦-౧౭|
స భారః సౌమ్య భర్తవ్యో యో నరం న అవసాదయేత్ |
తత్ అన్నం అపి భోక్తవ్యం జీర్యతే యత్ అనామయం |౩-౫౦-౧౮|
యత్ కృత్వా న భవేత్ ధర్మో న కీర్తిః న యశః ధ్రువం |
శరీరస్య భవేత్ ఖేదః కః తత్ కర్మ సమాచరేత్ |౩-౫౦-౧౯|
షష్టి వర్ష సహస్రాణి జాతస్య మమ రావణ |
పితృ పైతామహం రాజ్యం యథావత్ అనుతిష్ఠతః |౩-౫౦-౨౦|
వృద్ధో అహం త్వం యువా ధన్వీ స రథః కవచీ శరీ |
న చ అపి ఆదాయ కుశలీ వైదేహీం న గమిష్యసి |౩-౫౦-౨౧|
న శక్తః త్వం బలాత్ హర్తుం వైదేహీం మమ పశ్యతః |
హేతుభిః న్యాయ సంయుక్తైః ధ్రువాం వేద శ్రుతీం ఇవ |౩-౫౦-౨౨|
యుధ్యస్వ యది శూరో అసి ముహూర్తం తిష్ఠ రావణ |
శయిష్యసే హతో భూమౌ యథా పూర్వం ఖరః తథా |౩-౫౦-౨౩|
అసకృత్ సంయుగే యేన నిహతా దైత్య దానవాః |
న చిరాత్ చీర వాసాః త్వాం రామో యుధి వధిష్యతి |౩-౫౦-౨౪|
కిం ను శక్యం మయా కర్తుం గతౌ దూరం నృప ఆత్మజౌ |
క్షిప్రం త్వం నశ్యసే నీచ తయోః భీతో న సంశయః |౩-౫౦-౨౫|
న హి మే జీవమానస్య నయిష్యసి శుభాం ఇమాం |
సీతాం కమల పత్ర అక్షీం రామస్య మహషీం ప్రియాం |౩-౫౦-౨౬|
అవశ్యం తు మయా కార్యం ప్రియం తస్య మహాత్మనః |
జీవితేన అపి రామస్య తథా దశరథస్య చ |౩-౫౦-౨౭|
తిష్ఠ తిష్ఠ దశగ్రీవ ముహూర్తం పశ్య రావణ |
వృంతాత్ ఇవ ఫలం త్వాం తు పాతయేయం రథ ఉత్తమాత్ |
యుద్ధ ఆతిథ్యం ప్రదాస్యామి యథా ప్రాణం నిశా చర |౩-౫౦-౨౮|
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అరణ్యకాండే పఞ్చాశః సర్గః |౩-౫౦|