అయోధ్యాకాండము - సర్గము 9

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే నవమః సర్గః |౨-౯|

వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ కాండములు
1. బాలకాండము
2. అయోధ్యాకాండము
3. అరణ్యకాండము
4. కిష్కింధకాండము
5. సుందరకాండము
6. యుద్ధకాండము
7. ఉత్తరకాండము

ఏవముక్తా తు కైకేయీ కోపేన జ్వలితాననా |

దీర్ఘముష్టం వినిఃశ్వస్య మంథరామిదం అబ్రవీత్ |౨-౯-౧|

అద్య రామమితః క్షిప్రం వనం ప్రస్థాపయామ్యహం |

యౌవరాజ్యే చ భరతం క్షిప్రమేవాభిషేచయే |౨-౯-౨|

ఇదం త్విదానీం సంపశ్య కేనోపాయేన మంథరే |

భరతః ప్రాప్నుయాద్రాజ్యం న తు రామః కథంచన|౨-౯-౩|

ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |

రామార్థముపహింసంతీ కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౪|

హంతేదానీం ప్రవక్ష్యామి కైకేయి శ్రూయతాం చ మే |

యథా తే భరతో రాజ్యం పుత్రః ప్రాప్స్యతి కేవలం |౨-౯-౫|

కిం న స్మరసి కైకేయి స్మరంతీ వా నిగూహసే |

యదుచ్యమానమాత్మార్థం మత్తస్త్వం శ్రోతుమిచ్ఛసి |౨-౯-౬|

మయోచ్యమానం యది తే శ్రోతుం చ్ఛందో విలాసిని |

శ్రూయతామభిధాస్యామి శ్రుత్వా చైతద్ విధీయతాం |౨-౯-౭|

శ్రుత్వైవం వచనం తస్యా మంథరాయాస్తు కైకయి |

కించిదుత్థాయ శయనాత్స్వాస్తీర్ణాదిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౮|

కథయ త్వం మమోపాయం కేనోపాయేన మంథరే |

భరతః ప్రాప్నుయాద్రజ్యం న తు రామః కథంచన |౨-౯-౯|

ఏవముక్తా తయా దేవ్యా మంథరా పాపదర్శినీ |

రామార్థముపహింసంతీ కుబ్జా వచనమబ్రవీత్ |౨-౯-౧౦|

తవ దైవాసురే యుద్ధే సహరాజర్షిభిః పతిః |

అగచ్ఛత్త్వాముపాదాయ దేవరాజస్య సాహ్యకృత్ |౨-౯-౧౧|

దిశమాస్థాయ వై దేవి దక్షిణాం దణ్డకాన్ ప్రతి |

వైజయంతమితి క్యాతం పురం యత్ర తిమిధ్వజః |౨-౯-౧౨|

స శంబర ఇతి ఖ్యాతః శతమాయో మహాసురః |

దదౌ శక్రస్య సంగ్రామం దేవసఙిఘైరనిర్జితః |౨-౯-౧౩|

తస్మిన్ మహతి సంగ్రామే పురుషాన్ క్షతవిక్షతాన్ |

రాత్రౌ ప్రసుప్తాన్ ఘ్నంతి స్మ తరసాసాద్య రాక్షసాః |౨-౯-౧౪|

తత్రాకరోన్మహాయుద్ధం రాజా దశరథ స్తదా |

అసురైశ్చ మహాబాహుః శస్త్రైశ్చ శకలీకృతః |౨-౯-౧౫|

అపవాహ్య త్వయా దేవి సంగ్రామాన్నష్టచేతనః |

తత్రపి విక్షతః శస్రైః పతిస్తే రక్షితస్త్వయా |౨-౯-౧౬|

తుష్టేన తేన దత్తౌ తే ద్వౌ వరౌ శుభదర్శనే |

సత్వయోక్తః పతిర్దేవి యదేచ్ఛేయం తదా వరౌ |౨-౯-౧౭|

గృహ్ణీయామితి తత్తన తధేత్యుక్తం మహాత్మనా |

అనభిజ్ఞా హ్యహం దేవి త్వయైవ కథితా పురా |౨-౯-౧౮|

కథైషా తవ తు స్నేహాన్మనసా ధార్యతే మయా |

రామాభిషేకసంభారాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |౨-౯-౧౯|

తౌ వరౌ యాచ భర్తారం భరతస్యాభిషేచనం |

ప్రవ్రాజనం తు రామస్య త్వం వర్షాణి చతుర్దశ |౨-౯-౨౦|

చతుర్దశ హి వర్షాణిరామే ప్రవ్రాజితే వనం |

ప్రజాభావగతస్నేహః స్థిరః పుత్రో భవిష్యతి |౨-౯-౨౧|

క్రోధాగారం ప్రవిశ్యాద్య కృద్ద్ధేవాశ్వపతేః సుతే |

శేష్వానంతర్హితాయాం త్వం భూమౌ మలినవాసినీ |౨-౯-౨౨|

మాస్మైనం ప్రత్యుదీక్షేథా మాచైన మభిభాషథాః |

రుదంతీ చాపి తం దృష్ట్వా జగత్యాం శోకలాలసా |౨-౯-౨౩|

దయితా త్వం సదా భర్తురత్ర మే నాస్తి సంశయః |

త్వత్కృతే స మహారాజో విశేదపి హుతాశనం |౨-౯-౨౪|

న త్వాం క్రోధయితుం శక్తోన క్రుద్ధాం ప్రత్యుదీక్షితుం|

తవ ప్రియార్థం రాజా హి ప్రాణానపి పరిత్యజేత్ |౨-౯-౨౫|

న హ్యతిక్రమితుం శక్తస్తవ వాక్యం మహీపతిః |

మందస్వభావే బుద్ధ్యస్వ సౌభాగ్యబలమాత్మనః |౨-౯-౨౬|

మణిముక్తం సువర్ణాని రత్నాని వివిధాని చ |

దద్యాద్ధశరథో రాజా మా స్మ తేషు మనః కృథాః |౨-౯-౨౭|

యౌ తౌ దైవాసురే యుద్ధే వరౌ ద్శరథోఽదదాత్ |

తౌ స్మారయ మహాభాగే సోఽర్థో మాత్వామతిక్రమేత్ |౨-౯-౨౮|

యదా తు తే వరం దద్యాత్స్వయముత్థాప్య రాఘవః |

వ్యవస్థాప్య మహారాజం తమిమం వృణుయా వరం |౨-౯-౨౯|

రామం ప్రవ్రాజయారణ్యే నవ వర్షాణి పఞ్చ చ |

భరతః క్రియతాం రాజా పృథివ్యాః పార్థివర్షభ |౨-౯-౩౦|

చతుర్దశ హి వర్షాణి రామే ప్రవ్రాజితే వనం |

రూఢశ్చ కృతమూలశ్చ శేషం స్థాస్యతి తే సుతః |౨-౯-౩౧|

రామప్రవ్రాజనం చైవ దేవి యాచస్వ తం వరం |

ఏవం సిద్ధ్యంతి పుత్రస్య సర్వార్థాస్తవ భామిని |౨-౯-౩౨|

ఏవం ప్రవ్రాజితశ్చైవ రామోఽరామో భవిష్యతి |

భరతశ్చ హతామిత్రస్తవ రాజా భవిష్యతి |౨-౯-౩౩|

యేన కాలేన రామశ్చ వనాత్ప్రత్యాగమిష్యతి |

తేన కాలేన పుత్రస్తే కృతమూలో భవిష్యతి |౨-౯-౩౪|

సుగృహీతమనుష్యశ్చ సుహృద్భిః సార్ధమాత్మవాన్ |

ప్రాప్తకాలం ను మన్యేఽహం రాజానం వీతసాధ్వసా |౨-౯-౩౫|

రామాభిషేకసంకల్పాన్నిగృహ్య వినివర్తయ |

అనర్థమర్థరూపేణ గ్రాహితా సా తతస్తయా |౨-౯-౩౬|

హృష్టా ప్రతీతా కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |

సా హి వాక్యేన కుబ్జాయాః కిశోరీవోత్పథం గతా |

కైకేయీ విస్మయం ప్రాప్తా పరం పరమదర్శనా |౨-౯-౩౭|

కుబ్జే త్వాం నాభిజానామి శ్రేష్ఠాం శ్రేష్హ్ఠభిధాయినీం |

పృథివ్యామసి కుబ్జానాముత్తమా బుద్ధినిర్ణయే |౨-౯-౩౮|

త్వమేవ తు మమార్థేషు నిత్యయుక్తా హితైషిణీ |౨-౯-౩౯|

నాహం సమవబుద్ధ్యేయం కుబ్జే రాజ్ఞశ్చికీర్షితం |

సంతి దుఃసంస్థితాః కుబ్జా వక్రాః పరమదారుణాః |౨-౯-౪౦|

త్వం పద్మమివ వాతేన సన్నతా ప్రియదర్శనా |

ఉరస్తేఽభినివిష్టం వై యావత్ స్కంధాత్సమున్నతం |౨-౯-౪౧|

అధస్తాచ్చోదరం శాతం సునాభమివ లజ్జితం |

పరిపూర్ణం తు జఘనం సుపీనౌ చ పయోధరౌ |౨-౯-౪౨|

విమలేందుసమం వక్త్రమహో రాజసి మంథరే |

జఘనం తవ నిర్ఘుష్టం రశనాదామశోభితం |౨-౯-౪౩|

జఙఘే భ్్ఇశముపన్యస్తే పాదౌ చాప్యాయతావుభౌ |

త్వమాయతాభ్యాం సక్థిభ్యాం మంథరే క్షౌమవాసినీ |

అగ్రతో మమ గచ్ఛంతీ రాజహంసేవ భాససే|౨-౯-౪౪|

ఆసన్యాః శంబరే మాయాః సహస్రమసురాధిపే |౨-౯-౪౫|

సర్వాస్త్వయి నివిష్టాస్తా భూయశ్చాన్యాః సహస్రశః |

తవేదం స్థగు యద్దీర్ఘం రథఘోణమివాయతం |౨-౯-౪౬|

మతయః క్షత్రవిద్యాశ్చ మాయాశ్చాత్ర వసంతి తే |

అత్రతే ప్రతిమోక్ష్యామి మాలాం కుబ్జే హిరణ్మయీం |౨-౯-౪౭|

అభిషిక్తే చ భరతే రాఘవే చ వనం గతే |

జాత్యేన చ సువర్ణేన సువిష్టప్తేన మంథరే |౨-౯-౪౮|

లబ్ధార్థా చ ప్రతీతా చ లేపయిష్యామి తే స్థగు |

ముఖే చ తిలకం చిత్రం జాతరూపమయం శుభం |౨-౯-౪౯|

కారయిష్యామి తే కుబ్జే శుభాన్యభరణాని చ|

పరిధాయ శుభే వస్త్రే దేవతేవ చరిష్యసి |౨-౯-౫౦|

చంద్రమాహ్వయమానేన ముఖేనాప్రతిమాననా|

గమిష్యసి గతిం ముఖ్యాంగర్వయంతీ ద్విషజ్జనే |౨-౯-౫౧|

తవాపి కుబ్జాయాః సర్వాభరణభూషితాః |

పాదౌ పరిచరిష్యంతి యథైవ త్వం సదా మమ |౨-౯-౫౨|

ఇతి ప్రశస్యమానా సా కైకేయీమిదమబ్రవీత్ |

శయానాం శయనే శుభ్రే వేద్యామగ్నిశిఖామివ |౨-౯-౫౩|

గతోదకే సేతుబందో న కల్యాణి విధీయతే |

ఉత్తిష్ఠ కురు కల్యాణం రాజానమసుదర్శయ|౨-౯-౫౪|

తథా ప్రోత్సాహితా దేవీ గతా మంథరయా సహ |

క్రోధాగారం విశాలాక్షీ సౌభాగ్యమదగర్వితా |౨-౯-౫౫|

అనేకశతసాహస్రం ముక్తాహారం వరాఙ్గనా |

అవముచ్య వరారాణి శుభాన్యాభరణాని చ |౨-౯-౫౬|

తతో హేమోపమా తత్ర కుబ్జావాక్యవశంగతా |

సంవిశ్య భూమౌ కైకేయీ మంథరామిదమబ్రవీత్ |౨-౯-౫౭|

ఇహ వా మాం మృతాం కుబ్జే ణృపాయావేదయిష్యసి |

వనం తు రాఘవే ప్రాప్తేభరతః ప్రాప్స్యతి క్షితిం|౨-౯-౫౮|

న సువర్ణేన మే హ్యర్థో న రత్నైర్న చ భూషణైః |

ఏష మే జీవితస్యాంతో రామో యద్యభిషిచ్యతే |౨-౯-౫౯|

అథో పునస్తాం మహిషీం మహీక్షితో |

వచోభిరత్యర్థ మహాపరాక్రమైః |

ఉవాచ కుబ్జా భరతస్య మాతరం |

హితం వచో రామముపేత్య చాహితం |౨-౯-౬౦|

ప్రపత్స్యతే రాజ్యమిదం హి రాఘవో |

యది ధ్రువం త్వం స సుతా చ తప్స్యసే |

అతో హి కల్యాణి యతస్వ తత్తథా |

యథా సుతస్తే భరతోఽభిషేక్ష్యతే |౨-౯-౬౧|

తథాతివిద్ధా మహిషి తు కుబ్జయా |

సమాహతా వాగిషుభిర్ముహుర్ముహుః |

విధాయ హస్తౌ హృదయేఽతివిస్మితా |

శ్శంస కుబ్జాం కుపితా పునః పునః |౨-౯-౬౨|

యమస్య వా మాం విషయం గతామితో |

నిశామ్య కుబ్జే ప్రతివేదయిష్యసి |

వనం గతే వా సుచిరాయ రాఘవే |

సమృద్ధకామో భరతో భవిష్యతి |౨-౯-౬౩|

అహం హి వై నాస్తరణాని న స్రజో |

న చందనం నాఞ్జనపానభోజనం |

న కించిదిచ్ఛామి న చేహ జీవితం |

న చేదితో గచ్ఛతి రాఘవో వనం |౨-౯-౬౪|

అథైతదుక్త్వా వచనం సుదారుణం |

ంధాయ సర్వాభరణాని భామినీ |

అసంవృతామాస్తరణేన మేదినీం |

తదాధిశిశ్యే పతితేవ కిన్నరీ |౨-౯-౬౫|


ఉదీర్ణసంరంభతమోవృతాననా |

తదావముక్తోత్తమమూల్యభూషణా |

నరేంద్రపత్నీ విమనా బభూవ సా |

తమోవృతా ద్యౌరివ మగ్నతారకా |౨-౯-౬౬|


ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమ సర్గః

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే నవమః సర్గః |౨-౯|