అయోధ్యాకాండము - సర్గము 53

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే త్రిపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౩|

వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ కాండములు
1. బాలకాండము
2. అయోధ్యాకాండము
3. అరణ్యకాండము
4. కిష్కింధకాండము
5. సుందరకాండము
6. యుద్ధకాండము
7. ఉత్తరకాండము

స తం వృక్షం సమాసాద్య సంధ్యాం అన్వాస్య పశ్చిమాం |

రామః రమయతాం శ్రేష్ఠైతి హ ఉవాచ లక్ష్మణం |౨-౫౩-౧|

అద్య ఇయం ప్రథమా రాత్రిర్ యాతా జన పదాత్ బహిః |

యా సుమంత్రేణ రహితా తాం న ఉత్కణ్ఠితుం అర్హసి |౨-౫౩-౨|

జాగర్తవ్యం అతంద్రిభ్యాం అద్య ప్రభృతి రాత్రిషు |

యోగ క్షేమః హి సీతాయా వర్తతే లక్ష్మణ ఆవయోహ్ |౨-౫౩-౩|

రాత్రిం కథంచిత్ ఏవ ఇమాం సౌమిత్రే వర్తయామహే |

ఉపావర్తామహే భూమావ్ ఆస్తీర్య స్వయం ఆర్జితైః |౨-౫౩-౪|

స తు సంవిశ్య మేదిన్యాం మహా అర్హ శయన ఉచితః |

ఇమాః సౌమిత్రయే రామః వ్యాజహార కథాః శుభాః |౨-౫౩-౫|

ధ్రువం అద్య మహా రాజో దుహ్ఖం స్వపితి లక్ష్మణ |

కృత కామా తు కైకేయీ తుష్టా భవితుం అర్హతి |౨-౫౩-౬|

సా హి దేవీ మహా రాజం కైకేయీ రాజ్య కారణాత్ |

అపి న చ్యావయేత్ ప్రాణాన్ దృష్ట్వా భరతం ఆగతం |౨-౫౩-౭|

అనాథః చైవ వృద్ధః చ మయా చైవ వినాకృతః |

కిం కరిష్యతి కామ ఆత్మా కైకేయ్యా వశం ఆగతః |౨-౫౩-౮|

ఇదం వ్యసనం ఆలోక్య రాజ్ఞః చ మతి విభ్రమం |

కామాఎవ అర్ధ ధర్మాభ్యాం గరీయాన్ ఇతి మే మతిః |౨-౫౩-౯|

కో హి అవిద్వాన్ అపి పుమాన్ ప్రమదాయాః కృతే త్యజేత్ |

చంద అనువర్తినం పుత్రం తాతః మాం ఇవ లక్ష్మణ |౨-౫౩-౧౦|

సుఖీ బత సభార్యః చ భరతః కేకయీ సుతః |

ముదితాన్ కోసలాన్ ఏకో యో భోక్ష్యతి అధిరాజవత్ |౨-౫౩-౧౧|

స హి సర్వస్య రాజ్యస్య ముఖం ఏకం భవిష్యతి |

తాతే చ వయసా అతీతే మయి చ అరణ్యం ఆశ్రితే |౨-౫౩-౧౨|

అర్థ ధర్మౌ పరిత్యజ్య యః కామం అనువర్తతే |

ఏవం ఆపద్యతే క్షిప్రం రాజా దశరథో యథా |౨-౫౩-౧౩|

మన్యే దశరథ అంతాయ మమ ప్రవ్రాజనాయ చ |

కైకేయీ సౌమ్య సంప్రాప్తా రాజ్యాయ భరతస్య చ |౨-౫౩-౧౪|

అపి ఇదానీం న కైకేయీ సౌభాగ్య మద మోహితా |

కౌసల్యాం చ సుమిత్రాం చ సంప్రబాధేత మత్ కృతే |౨-౫౩-౧౫|

మా స్మ మత్ కారణాత్ దేవీ సుమిత్రా దుహ్ఖం ఆవసేత్ |

అయోధ్యాం ఇతాఎవ త్వం కాలే ప్రవిశ లక్ష్మణ |౨-౫౩-౧౬|

అహం ఏకో గమిష్యామి సీతయా సహ దణ్డకాన్ |

అనాథాయా హి నాథః త్వం కౌసల్యాయా భవిష్యసి |౨-౫౩-౧౭|

క్షుద్ర కర్మా హి కైకేయీ ద్వేషాత్ అన్యాయ్యం ఆచరేత్ |

పరిదద్యా హి ధర్మజ్ఞే భరతే మమ మాతరం |౨-౫౩-౧౮|

నూనం జాతి అంతరే కస్మింస్ స్త్రియః పుత్రైః వియోజితాః |

జనన్యా మమ సౌమిత్రే తత్ అపి ఏతత్ ఉపస్థితం |౨-౫౩-౧౯|

మయా హి చిర పుష్టేన దుహ్ఖ సంవర్ధితేన చ |

విప్రాయుజ్యత కౌసల్యా ఫల కాలే ధిగ్ అస్తు మాం |౨-౫౩-౨౦|

మా స్మ సీమంతినీ కాచిజ్ జనయేత్ పుత్రం ఈదృశం |

సౌమిత్రే యో అహం అంబాయా దద్మి శోకం అనంతకం |౨-౫౩-౨౧|

మన్యే ప్రీతి విశిష్టా సా మత్తః లక్ష్మణ సారికా |

యస్యాః తత్ శ్రూయతే వాక్యం శుక పాదం అరేర్ దశ |౨-౫౩-౨౨|

శోచంత్యాః చ అల్ప భాగ్యాయా న కించిత్ ఉపకుర్వతా |

పుర్త్రేణ కిం అపుత్రాయా మయా కార్యం అరిం దమ |౨-౫౩-౨౩|

అల్ప భాగ్యా హి మే మాతా కౌసల్యా రహితా మయా |

శేతే పరమ దుహ్ఖ ఆర్తా పతితా శోక సాగరే |౨-౫౩-౨౪|

ఏకో హి అహం అయోధ్యాం చ పృథివీం చ అపి లక్ష్మణ |

తరేయం ఇషుభిః క్రుద్ధో నను వీర్యం అకారణం |౨-౫౩-౨౫|

అధర్మ భయ భీతః చ పర లోకస్య చ అనఘ |

తేన లక్ష్మణ న అద్య అహం ఆత్మానం అభిషేచయే |౨-౫౩-౨౬|

ఏతత్ అన్యచ్ చ కరుణం విలప్య విజనే బహు |

అశ్రు పూర్ణ ముఖో రామః నిశి తూష్ణీం ఉపావిశత్ |౨-౫౩-౨౭|

విలప్య ఉపరతం రామం గత అర్చిషం ఇవ అనలం |

సముద్రం ఇవ నిర్వేగం ఆశ్వాసయత లక్ష్మణః |౨-౫౩-౨౮|

ధ్రువం అద్య పురీ రామాయోధ్యా యుధినాం వర |

నిష్ప్రభా త్వయి నిష్క్రాంతే గత చంద్రా ఇవ శర్వరీ |౨-౫౩-౨౯|

న ఏతత్ ఔపయికం రామ యద్ ఇదం పరితప్యసే |

విషాదయసి సీతాం చ మాం చైవ పురుష ఋషభ |౨-౫౩-౩౦|

న చ సీతా త్వయా హీనా న చ అహం అపి రాఘవ |

ముహూర్తం అపి జీవావో జలాన్ మత్స్యావ్ ఇవ ఉద్ధృతౌ |౨-౫౩-౩౧|

న హి తాతం న శత్రుఘ్నం న సుమిత్రాం పరం తప |

ద్రష్టుం ఇచ్చేయం అద్య అహం స్వర్గం వా అపి త్వయా వినా |౨-౫౩-౩౨|

తతస్తత్ర సుఖాసీనే నాతిదూరే నిరీక్ష్య తాం |

న్యగ్రోధే సుకృతాం శయ్యాం భేజాతే ధర్మవత్సలౌ |౨-౫౩-౩౩|

స లక్ష్మణస్య ఉత్తమ పుష్కలం వచో |

నిశమ్య చ ఏవం వన వాసం ఆదరాత్ |

సమాః సమస్తా విదధే పరం తపః |

ప్రపద్య ధర్మం సుచిరాయ రాఘవః |౨-౫౩-౩౪|

తతస్తు తస్మిన్ విజనే వనే తదా |

మహాబలౌ రాఘవవంశవర్ధనౌ |

న తౌ భయం సంభ్రమమభ్యుపేయతు |

ర్యథైవ సిమ్హౌ గిరిసానుగోచరౌ |౨-౫౩-౩౫|


ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే త్రిపఞ్చాశః సర్గః |౨-౫౩|