అయోధ్యాకాండము - సర్గము 48

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే అష్టచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౮|

వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ కాండములు
1. బాలకాండము
2. అయోధ్యాకాండము
3. అరణ్యకాండము
4. కిష్కింధకాండము
5. సుందరకాండము
6. యుద్ధకాండము
7. ఉత్తరకాండము

తేషామేవం విష్ణ్ణానాంపీడితానామతీవ చ |

బాష్పవిప్లుతనేత్రాణాం సశోకానాం ముమూర్షయా |౨-౪౮-౧|

అనుగమ్య నివృత్తానాం రామం నగర వాసినాం |

ఉద్గతాని ఇవ సత్త్వాని బభూవుర్ అమనస్వినాం |౨-౪౮-౨|

స్వం స్వం నిలయం ఆగమ్య పుత్ర దారైః సమావృతాః |

అశ్రూణి ముముచుః సర్వే బాష్పేణ పిహిత ఆననాః |౨-౪౮-౩|

న చ ఆహృష్యన్ న చ అమోదన్ వణిజో న ప్రసారయన్ |

న చ అశోభంత పణ్యాని న అపచన్ గృహ మేధినః |౨-౪౮-౪|

నష్టం దృష్ట్వా న అభ్యనందన్ విపులం వా ధన ఆగమం |

పుత్రం ప్రథమజం లబ్ధ్వా జననీ న అభ్యనందత |౨-౪౮-౫|

గృహే గృహే రుదంత్యః చ భర్తారం గృహం ఆగతం |

వ్యగర్హయంతః దుహ్ఖ ఆర్తా వాగ్భిస్ తోత్రైః ఇవ ద్విపాన్ |౨-౪౮-౬|

కిం ను తేషాం గృహైః కార్యం కిం దారైః కిం ధనేన వా |

పుత్రైః వా కిం సుఖైః వా అపి యే న పశ్యంతి రాఘవం |౨-౪౮-౭|

ఏకః సత్ పురుషో లోకే లక్ష్మణః సహ సీతయా |

యో అనుగచ్చతి కాకుత్స్థం రామం పరిచరన్ వనే |౨-౪౮-౮|

ఆపగాః కృత పుణ్యాః తాః పద్మిన్యః చ సరాంసి చ |

యేషు స్నాస్యతి కాకుత్స్థో విగాహ్య సలిలం శుచి |౨-౪౮-౯|

శోభయిష్యంతి కాకుత్స్థం అటవ్యో రమ్య కాననాః |

ఆపగాః చ మహా అనూపాః సానుమంతః చ పర్వతాః |౨-౪౮-౧౦|

కాననం వా అపి శైలం వా యం రామః అభిగమిష్యతి |

ప్రియ అతిథిం ఇవ ప్రాప్తం న ఏనం శక్ష్యంతి అనర్చితుం |౨-౪౮-౧౧|

విచిత్ర కుసుమ ఆపీడా బహు మంజలి ధారిణః |

అకాలే చ అపి ముఖ్యాని పుష్పాణి చ ఫలాని చ |౨-౪౮-౧౨|

అకాలే చాపి ముఖ్యాని పుష్పాణి చ ఫలాని చ |

దర్శయిష్యంతి అనుక్రోశాత్ గిరయో రామం ఆగతం |౨-౪౮-౧౩|

ప్రస్రవిష్యంతి తోయాని విమలాని మహీధరాః |

విదర్శయంతః వివిధాన్ భూయః చిత్రామః చ నిర్ఝరాన్ |౨-౪౮-౧౪|

పాదపాః పర్వత అగ్రేషు రమయిష్యంతి రాఘవం |

యత్ర రామః భయం న అత్ర న అస్తి తత్ర పరాభవః |౨-౪౮-౧౫|

స హి శూరః మహా బాహుః పుత్రః దశరథస్య చ |

పురా భవతి నో దూరాత్ అనుగచ్చామ రాఘవం |౨-౪౮-౧౬|

పాదచ్ చాయా సుఖా భర్తుస్ తాదృశస్య మహాత్మనః |

స హి నాథో జనస్య అస్య స గతిః స పరాయణం |౨-౪౮-౧౭|

వయం పరిచరిష్యామః సీతాం యూయం తు రాఘవం |

ఇతి పౌర స్త్రియో భర్తృఋన్ దుహ్ఖ ఆర్తాః తత్ తత్ అబ్రువన్ |౨-౪౮-౧౮|

యుష్మాకం రాఘవో అరణ్యే యోగ క్షేమం విధాస్యతి |

సీతా నారీ జనస్య అస్య యోగ క్షేమం కరిష్యతి |౨-౪౮-౧౯|

కో న్వ్ అనేన అప్రతీతేన స ఉత్కణ్ఠిత జనేన చ |

సంప్రీయేత అమనోజ్ఞేన వాసేన హృత చేతసా |౨-౪౮-౨౦|

కైకేయ్యా యది చేద్ రాజ్యం స్యాత్ అధర్మ్యం అనాథవత్ |

న హి నో జీవితేన అర్థః కుతః పుత్రైః కుతః ధనైః |౨-౪౮-౨౧|

యయా పుత్రః చ భర్తా చ త్యక్తావ్ ఐశ్వర్య కారణాత్ |

కం సా పరిహరేద్ అన్యం కైకేయీ కుల పాంసనీ |౨-౪౮-౨౨|

కైకేయ్యా న వయం రాజ్యే భృతకా నివసేమహి |

జీవంత్యా జాతు జీవంత్యః పుత్రైః అపి శపామహే |౨-౪౮-౨౩|

యా పుత్రం పార్థివ ఇంద్రస్య ప్రవాసయతి నిర్ఘృణా |

కః తాం ప్రాప్య సుఖం జీవేద్ అధర్మ్యాం దుష్ట చారిణీం |౨-౪౮-౨౪|

ఉపద్రుతమిదం సర్వమనాలంబమనాయకం |

కైకేయ్యా హి కృతే సర్వం వినాశముపయాస్యతి |౨-౪౮-౨౫|

న హి ప్రవ్రజితే రామే జీవిష్యతి మహీ పతిః |

మృతే దశరథే వ్యక్తం విలోపః తత్ అనంతరం |౨-౪౮-౨౬|

తే విషం పిబత ఆలోడ్య క్షీణ పుణ్యాః సుదుర్గతాః |

రాఘవం వా అనుగచ్చధ్వం అశ్రుతిం వా అపి గచ్చత |౨-౪౮-౨౭|

మిథ్యా ప్రవ్రాజితః రామః సభార్యః సహ లక్ష్మణః |

భరతే సమ్నిషృష్టాః స్మః సౌనికే పశవో యథా |౨-౪౮-౨౮|

పూర్ణచంద్రాననః శ్యామో గూఢజత్రురరిందమః |

ఆజానుబాహుః పద్మాక్షో రామో లక్ష్మనపూర్వజః |౨-౪౮-౨౯|

పూర్వాభిభాషీ మధురః సత్యవాదీ మహాబలః |

సౌమ్యః సర్వస్య లోకస్య చంద్రవత్ప్రియదర్శనః |౨-౪౮-౩౦|

నూనం పురుషశార్దూలో మత్తమాతఙ్గవిక్రమః |

శోభయుశ్యత్యరణ్యాని విచరన్ స మహారథః |౨-౪౮-౩౧|

తాస్తథా విలపంత్యస్తు నగరే నాగరస్త్రియః |

చుక్రుశుర్దుఃఖసంతప్తామృత్యోరివ భయాగమే |౨-౪౮-౩౨|

ఇత్యేవ విలపంతీనాం స్త్రీణాం వేశ్మసు రాఘవం |

జగామాస్తం దినకరో రజనీ చాభ్యవర్తత |౨-౪౮-౩౩|

నష్టజ్వలనసంపాతా ప్రశాంతాధ్యాయసత్కథా |

తిమిరేణాభిలిప్తేవ తదా సా నగరీ బభౌ |౨-౪౮-౩౪|

ఉపశాంతవణిక్పణ్యా నష్టహర్షా నిరాశ్రయా |

అయోధ్యా నగరీ చాసీన్నష్టతారమివాంబరం |౨-౪౮-౩౫|

తథా స్త్రియో రామ నిమిత్తం ఆతురా |

యథా సుతే భ్రాతరి వా వివాసితే |

విలప్య దీనా రురుదుర్ విచేతసః |

సుతైః హి తాసాం అధికో హి సో అభవత్ |౨-౪౮-౩౬|

ప్రశాంతగీతోత్సవ నృత్తవాదనా |

వ్యపాస్తహర్షా పిహితాపణోదయా |

తదా హ్యయోధ్యా నగరీ బభూవ సా |

మహార్ణవః సంక్షపితోదకో యథా |౨-౪౮-౩౭|


ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే అష్టచత్వారింశః సర్గః |౨-౪౮|