అయోధ్యాకాండము - సర్గము 19

శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే ఏకోనవింశః సర్గః |౨-౧౯|

వాల్మీకి రామాయణము

రామాయణ కాండములు

1. బాలకాండము

2. అయోధ్యాకాండము

3. అరణ్యకాండము

4. కిష్కింధకాండము

5. సుందరకాండము

6. యుద్ధకాండము

7. ఉత్తరకాండము

తత్ అప్రియం అమిత్రఘ్నః వచనం మరణ ఉపమం |

శ్రుత్వా న వివ్యథే రామః కైకేయీం చ ఇదం అబ్రవీత్ |౨-౧౯-౧|

ఏవం అస్తు గమిష్యామి వనం వస్తుం అహం తు అతః |

జటా చీర ధరః రాజ్ఞః ప్రతిజ్ఞాం అనుపాలయన్ |౨-౧౯-౨|

ఇదం తు జ్ఞాతుం ఇచ్చామి కిం అర్థం మాం మహీ పతిః |

న అభినందతి దుర్ధర్షో యథా పురం అరిం దమః |౨-౧౯-౩|

మన్యుర్ న చ త్వయా కార్యో దేవి బ్రూహి తవ అగ్రతః |

యాస్యామి భవ సుప్రీతా వనం చీర జటా ధరః |౨-౧౯-౪|

హితేన గురుణా పిత్రా క్ఋతజ్ఞేన న్ఋపేణ చ |

నియుజ్యమానో విశ్రబ్ధం కిం న కుర్యాత్ అహం ప్రియం |౨-౧౯-౫|

అలీకం మానసం తు ఏకం హ్ఋదయం దహతి ఇవ మే |

స్వయం యన్ న ఆహ మాం రాజా భరతస్య అభిషేచనం |౨-౧౯-౬|

అహం హి సీతాం రాజ్యం చ ప్రాణాన్ ఇష్టాన్ ధనాని చ |

హ్ఋష్టః భ్రాత్రే స్వయం దద్యాం భరతాయ అప్రచోదితః |౨-౧౯-౭|

కిం పునర్ మనుజ ఇంద్రేణ స్వయం పిత్రా ప్రచోదితః |

తవ చ ప్రియ కామ అర్థం ప్రతిజ్ఞాం అనుపాలయన్ |౨-౧౯-౮|

తత్ ఆశ్వాసయ హి ఇమం త్వం కిం న్వ్ ఇదం యన్ మహీ పతిః |

వసుధా ఆసక్త నయనో మందం అశ్రూణి ముంచతి |౨-౧౯-౯|

గచ్చంతు చ ఏవ ఆనయితుం దూతాః శీఘ్ర జవైః హయైః |

భరతం మాతుల కులాత్ అద్య ఏవ న్ఋప శాసనాత్ |౨-౧౯-౧౦|

దణ్డక అరణ్యం ఏషో అహం ఇతః గచ్చామి సత్వరః |

అవిచార్య పితుర్ వాక్యం సమావస్తుం చతుర్ దశ |౨-౧౯-౧౧|

సా హ్ఋష్టా తస్య తత్ వాక్యం శ్రుత్వా రామస్య కైకయీ |

ప్రస్థానం శ్రద్దధానా హి త్వరయాం ఆస రాఘవం |౨-౧౯-౧౨|

ఏవం భవతు యాస్యంతి దూతాః శీఘ్ర జవైః హయైః |

భరతం మాతుల కులాత్ ఉపావర్తయితుం నరాః |౨-౧౯-౧౩|

తవ తు అహం క్షమం మన్యే న ఉత్సుకస్య విలంబనం |

రామ తస్మాత్ ఇతః శీఘ్రం వనం త్వం గంతుం అర్హసి |౨-౧౯-౧౪|

వ్రీడా అన్వితః స్వయం యచ్ చ న్ఋపః త్వాం న అభిభాషతే |

న ఏతత్ కించిన్ నర శ్రేష్ఠ మన్యుర్ ఏషో అపనీయతాం |౨-౧౯-౧౫|

యావత్ త్వం న వనం యాతః పురాత్ అస్మాత్ అభిత్వరన్ |

పితా తావన్ న తే రామ స్నాస్యతే భోక్ష్యతే అపి వా |౨-౧౯-౧౬|

ధిక్ కష్టం ఇతి నిహ్శ్వస్య రాజా శోక పరిప్లుతః |

మూర్చితః న్యపతత్ తస్మిన్ పర్యంకే హేమ భూషితే |౨-౧౯-౧౭|

రామః అపి ఉత్థాప్య రాజానం కైకేయ్యా అభిప్రచోదితః |

కశయా ఇవ ఆహతః వాజీ వనం గంతుం క్ఋత త్వరః |౨-౧౯-౧౮|

తత్ అప్రియం అనార్యాయా వచనం దారుణ ఉదరం |

శ్రుత్వా గత వ్యథో రామః కైకేయీం వాక్యం అబ్రవీత్ |౨-౧౯-౧౯|

న అహం అర్థ పరః దేవి లోకం ఆవస్తుం ఉత్సహే |

విద్ధి మాం ఋషిభిస్ తుల్యం కేవలం ధర్మం ఆస్థితం |౨-౧౯-౨౦|

యద్ అత్రభవతః కించిత్ శక్యం కర్తుం ప్రియం మయా |

ప్రాణాన్ అపి పరిత్యజ్య సర్వథా క్ఋతం ఏవ తత్ |౨-౧౯-౨౧|

న హి అతః ధర్మ చరణం కించిత్ అస్తి మహత్తరం |

యథా పితరి శుశ్రూషా తస్య వా వచన క్రియా |౨-౧౯-౨౨|

అనుక్తః అపి అత్రభవతా భవత్యా వచనాత్ అహం |

వనే వత్స్యామి విజనే వర్షాణి ఇహ చతుర్ దశ |౨-౧౯-౨౩|

న నూనం మయి కైకేయి కించిత్ ఆశంససే గుణం |

యద్ రాజానం అవోచః త్వం మమ ఈశ్వరతరా సతీ |౨-౧౯-౨౪|

యావన్ మాతరం ఆప్ఋచ్చే సీతాం చ అనునయామ్య్ అహం |

తతః అద్య ఏవ గమిష్యామి దణ్డకానాం మహద్ వనం |౨-౧౯-౨౫|

భరతః పాలయేద్ రాజ్యం శుశ్రూషేచ్ చ పితుర్ యథా |

తహా భవత్యా కర్తవ్యం స హి ధర్మః సనాతనః |౨-౧౯-౨౬|

స రామస్య వచః శ్రుత్వా భ్ఋశం దుహ్ఖ హతః పితా |

శోకాత్ అశక్నువన్ బాష్పం ప్రరురోద మహా స్వనం |౨-౧౯-౨౭|

వందిత్వా చరణౌ రామః విసంజ్ఞస్య పితుస్ తదా |

కైకేయ్యాః చ అపి అనార్యాయా నిష్పపాత మహా ద్యుతిః |౨-౧౯-౨౮|

స రామః పితరం క్ఋత్వా కైకేయీం చ ప్రదక్షిణం |

నిష్క్రమ్య అంతః పురాత్ తస్మాత్ స్వం దదర్శ సుహ్ఋజ్ జనం |౨-౧౯-౨౯|

తం బాష్ప పరిపూర్ణ అక్షః ప్ఋష్ఠతః అనుజగామ హ |

లక్ష్మణః పరమ క్రుద్ధః సుమిత్ర ఆనంద వర్ధనః |౨-౧౯-౩౦|

ఆభిషేచనికం భాణ్డం క్ఋత్వా రామః ప్రదక్షిణం |

శనైః జగామ సాపేక్షో ద్ఋష్టిం తత్ర అవిచాలయన్ |౨-౧౯-౩౧|

న చ అస్య మహతీం లక్ష్మీం రాజ్య నాశో అపకర్షతి |

లోక కాంతస్య కాంతత్వం శీత రశ్మేర్ ఇవ క్షపా |౨-౧౯-౩౨|

న వనం గంతు కామస్య త్యజతః చ వసుంధరాం |

సర్వ లోక అతిగస్య ఇవ లక్ష్యతే చిత్త విక్రియా |౨-౧౯-౩౩|

ప్రతిషిద్ధ్య శుభం ఛత్రం వ్యజనే చ స్వలంకృతే |

విసర్జయిత్వా స్వజనం రథం పౌరాస్తథా జన్నాన్ |౨-౧౯-౩౪|

ధారయన్ మనసా దుహ్ఖం ఇంద్రియాణి నిగ్ఋహ్య చ |

ప్రవివేశ ఆత్మవాన్ వేశ్మ మాతుర ప్రియ శంసివాన్ |౨-౧౯-౩౫|

సర్వో హ్యభిజనః శ్రీమాన్ శ్రీమతః సత్యవాదినః |

నాలక్షయత్ రామస్య కించిదాకారమాననే |౨-౧౯-౩౬|

ఉచితం చ మహాబాహుర్న జహౌ హర్షమాత్మనః |

శారదః సముదీర్ణాంశుశ్చంద్రస్తేజ ఇవాత్మజం |౨-౧౯-౩౭|

వాచా మధురయా రామః స్ర్వం సమ్మానయన్ జనం |

మాతుస్సమీపం ధీరాత్మా ప్రవివేశ మహాయశాః |౨-౧౯-౩౮|

తం గుణైస్సమతాం ప్రాప్తో భ్రాతా విపులవిక్రమః |

సౌమిత్రిరనువవ్రాజ ధారయన్ దుఃఖమాత్మజం |౨-౧౯-౩౯|

ప్రవిశ్య వేశ్మ అతిభ్ఋశం ముదా అన్వితం |

సమీక్ష్య తాం చ అర్థ విపత్తిం ఆగతాం |

న చైవ రామః అత్ర జగామ విక్రియాం |

సుహ్ఋజ్ జనస్య ఆత్మ విపత్తి శంకయా |౨-౧౯-౪౦|

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకోనవింశః సర్గః

ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే ఏకోనవింశః సర్గః |౨-౧౯|