అయోధ్యాకాండము - సర్గము 16
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే షోడశః సర్గః |౨-౧౬|
వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
స తత్ అంతః పుర ద్వారం సమతీత్య జన ఆకులం |
ప్రవివిక్తాం తతః కక్ష్యాం ఆససాద పురాణవిత్ |౨-౧౬-౧|
ప్రాస కార్ముక బిభ్రద్భిర్ యువభిర్ మృష్ట కుణ్డలైః |
అప్రమాదిభిర్ ఏక అగ్రైః స్వనురక్తైః అధిష్ఠితాం |౨-౧౬-౨|
తత్ర కాషాయిణో వృద్ధాన్ వేత్ర పాణీన్ స్వలంకృతాన్ |
దదర్శ విష్ఠితాన్ ద్వారి స్త్ర్య్ అధ్యక్షాన్ సుసమాహితాన్ |౨-౧౬-౩|
తే సమీక్ష్య సమాయాంతం రామ ప్రియ చికీర్షవః |
సహ భార్యాయ రామాయ క్షిప్రం ఏవ ఆచచక్షిరే |౨-౧౬-౪|
ప్రతివేదితం ఆజ్ఞాయ సూతం అభ్యంతరం పితుః |
తత్ర ఏవ ఆనాయయాం ఆస రాఘవః ప్రియ కామ్యయా |౨-౧౬-౫|
తే రామముపసంగమ్య భర్తుః ప్రియచికీర్షవః |
సహభార్యాయ రామాయ క్షిప్రమేవాచచక్షిరే |౨-౧౬-౬|
ప్రతివేదితమాజ్ఞాయ సూతమభ్యంతరం పితుః |
తత్రైవానాయయామాస రాఘవః పియకామ్యయా |౨-౧౬-౭|
తం వైశ్రవణ సంకాశం ఉపవిష్టం స్వలంకృతం |
దాదర్శ సూతః పర్యంకే సౌవణో స ఉత్తరచ్ చదే |౨-౧౬-౮|
వరాహ రుధిర ఆభేణ శుచినా చ సుగంధినా |
అనులిప్తం పర అర్ధ్యేన చందనేన పరం తపం |౨-౧౬-౯|
స్థితయా పార్శ్వతః చ అపి వాల వ్యజన హస్తయా |
ఉపేతం సీతయా భూయః చిత్రయా శశినం యథా |౨-౧౬-౧౦|
తం తపంతం ఇవ ఆదిత్యం ఉపపన్నం స్వ తేజసా |
వవందే వరదం బందీ నియమజ్ఞో వినీతవత్ |౨-౧౬-౧౧|
ప్రాంజలిస్ తు సుఖం పృష్ట్వా విహార శయన ఆసనే |
రాజ పుత్రం ఉవాచ ఇదం సుమంత్రః రాజ సత్కృతః |౨-౧౬-౧౨|
కౌసల్యా సుప్రభా దేవ పితా త్వం ద్రష్టుం ఇచ్చతి |
మహిష్యా సహ కైకేయ్యా గమ్యతాం తత్ర మాచిరం |౨-౧౬-౧౩|
ఏవం ఉక్తః తు సమ్హృష్టః నర సిమ్హో మహా ద్యుతిః |
తతః సమ్మానయాం ఆస సీతాం ఇదం ఉవాచ హ |౨-౧౬-౧౪|
దేవి దేవః చ దేవీ చ సమాగమ్య మద్ అంతరే |
మంత్రేయేతే ధ్రువం కించిత్ అభిషేచన సమ్హితం |౨-౧౬-౧౫|
లక్షయిత్వా హి అభిప్రాయం ప్రియ కామా సుదక్షిణా |
సంచోదయతి రాజానం మద్ అర్థం మదిర ఈక్షణా |౨-౧౬-౧౬|
సా ప్రహృష్టా మహారాజం హితకామానువర్తినీ |
జననీ చార్థకామా మే కేకయాధిపతేస్సుతా |౨-౧౬-౧౭|
దిష్ట్యా ఖలు మహారాజో మహిష్యా ప్రియయా సహ |
సుమంత్రం ప్రాహిణోద్దూత మర్థకామకరం మమ |౨-౧౬-౧౮|
యాదృశీ పరిషత్ తత్ర తాదృశో దూతాగతః |
ధ్రువం అద్య ఏవ మాం రాజా యౌవరాజ్యే అభిషేక్ష్యతి |౨-౧౬-౧౯|
హంత శీఘ్రం ఇతః గత్వా ద్రక్ష్యామి చ మహీ పతిః |
సహ త్వం పరివారేణ సుఖం ఆస్స్వ రమస్య చ |౨-౧౬-౨౦|
పతి సమ్మానితా సీతా భర్తారం అసిత ఈక్షణా |
ఆద్వారం అనువవ్రాజ మంగలాని అభిదధ్యుషీ |౨-౧౬-౨౧|
రాజ్యం ద్విజాతిభిర్జుష్టం రాజసూయాభిషేచనం |
కర్తుమర్హతి తే రాజా వాసవస్యేవ లోకకృత్ |౨-౧౬-౨౨|
దీక్షితం వ్రతసంపన్నం వరాజినధరం శుచిం |
కురఙ్గపాణిం చ పశ్యంతీ త్వాం భజామ్యహం |౨-౧౬-౨౩|
పూర్వాం దిశం వజ్రధరో దక్షిణాం పాతు తే యమః |
వరుణః పశ్చిమామాశాం ధనేశస్తూత్తరాం దిశం |౨-౧౬-౨౪|
అథ సీతామనుజ్ఞాప్య కృతకౌతుకమగళః |
నిశ్చక్రామ సుమంత్రేణ సహ రామో నివేశనాత్ |౨-౧౬-౨౫|
పర్వతాదివ నిష్క్రమ్య సిమ్హో గిరిగుహాశయః |
లక్ష్మణం ద్వారిసోఽపశ్యత్ ప్రహ్వఞ్జలిపుటం స్థితం |౨-౧౬-౨౬|
అథ మధ్యమకక్ష్యాయాం సమాగచ్ఛత్ సుహృజ్జనైః |
స సర్వాన్ అర్థినో దృష్ట్వా సమేత్య ప్రతినంద్య చ |౨-౧౬-౨౭|
తతః పావక సంకాశం ఆరురోహ రథ ఉత్తమం |
వైయాఘ్రం పురుష్వ్యా ఘో రాజితం రాజనందనః |౨-౧౬-౨౮|
మేఘనాదమసంబాధం మణిహేమవిభూశితం |
ముష్ణంతం ఇవ చక్షూమ్షి ప్రభయా హేమ వర్చసం |౨-౧౬-౨౯|
కరేణు శిశు కల్పైః చ యుక్తం పరమ వాజిభిః |
హరి యుక్తం సహస్ర అక్షో రథం ఇంద్రైవ ఆశుగం |౨-౧౬-౩౦|
ప్రయయౌ తూర్ణం ఆస్థాయ రాఘవో జ్వలితః శ్రియా |
స పర్జన్యైవ ఆకాశే స్వనవాన్ అభినాదయన్ |౨-౧౬-౩౧|
నికేతాన్ నిర్యయౌ శ్రీమాన్ మహా అభ్రాత్ ఇవ చంద్రమాః |
చత్ర చామర పాణిస్ తు లక్ష్మణో రాఘవ అనుజః |౨-౧౬-౩౨|
జుగోప భ్రాతరం భ్రాతా రథం ఆస్థాయ పృష్ఠతః |
తతః హల హలా శబ్దః తుములః సమజాయత |౨-౧౬-౩౩|
తస్య నిష్క్రమమాణస్య జన ఓఘస్య సమంతతః |
తతో హయవరా ముఖ్యా నాగాశ్చ గిరిసన్నిభాః |౨-౧౬-౩౪|
అనుజగ్ముస్తదా రామం శతశోఽథ సహస్రశః |
అగ్రతశ్చాస్య సన్నద్ధాశ్చందనాగురుభూషితాః |౨-౧౬-౩౫|
ఖడ్గచాపధరాః శూరా జగ్మురాశంసవో జనాః |
తతో వాదిత్రశబ్దాశ్చ స్తుతిశబ్దాశ్చ వందినాం |౨-౧౬-౩౬|
సిమ్హనాదాశ్చ శూరాణాం తదా శుశ్రువిరే పథి |
హర్మ్యవాతాయనస్థాభిర్భూషితాభిః సమంతతః |౨-౧౬-౩౭|
కీర్యమాణః సుపుష్పౌఘైర్యయౌ స్త్రీభిరరిందమః |
రామం సర్వానవద్యాణ్గ్యో రామపిప్రీషయా తతః |౨-౧౬-౩౮|
వచోభిరగ్ర్యైర్హర్మ్యస్థాః క్షితిస్థాశ్చ వవందిరే |
నూనం నంధితి తే మాతా కౌసల్యా మాతృనందన |౨-౧౬-౩౯|
పశ్యంతీ సిద్ధయాత్రం త్వాం పిత్ర్యం రాజ్యముపస్థితం |
సర్వసీమంతినీభ్యశ్చ సీతాం సీమంతినీం వరాం |౨-౧౬-౪౦|
అమన్యంత హి తా నార్యో రామస్య హృదయప్రియాం |
తయా సుచరితం దేవ్యా పురా నూనం మహత్తపః |౨-౧౬-౪౧|
రోహిణీవ శశాఙ్కేన రామసమ్యోగమాప యా |
ఇతి ప్రాసాదశృఙ్గేషు ప్రమదాభిర్నరోత్తమః |౨-౧౬-౪౨|
శుశ్రావ రాజమార్గస్థః ప్రియా వాచ ఉదాహృతాః |
స రాఘవః తత్ర కథా ప్రలాపం |
శుశ్రావ లోకస్య సమాగతస్య |
ఆత్మ అధికారా వివిధాః చ వాచః |
ప్రహృష్ట రూపస్య పురే జనస్య |౨-౧౬-౪౩|
ఏష శ్రియం గచ్చతి రాఘవో అద్య|
రాజ ప్రసాదాత్ విపులాం గమిష్యన్ |
ఏతే వయం సర్వ సమృద్ధ కామా|
యేషాం అయం నో భవితా ప్రశాస్తా |౨-౧౬-౪౪|
లాభో జనస్య అస్య యద్ ఏష సర్వం |
ప్రపత్స్యతే రాష్ట్రం ఇదం చిరాయ |
స ఘోషవద్భిః చ హయైః సనాగైః |
పురహ్సరైః స్వస్తిక సూత మాగధైః |౨-౧౬-౪౫|
స ఘోషవద్భిశ్చ హయైః సనాగైః |
పురస్సరైః స్వస్తికసూతమాగధైః |
మహీయమానః ప్రవరైః చ వాదకైః |
అభిష్టుతః వైశ్రవణో యథా యయౌ|౨-౧౬-౪౬|
కరేణు మాతంగ రథ అశ్వ సంకులం |
మహా జన ఓఘైః పరిపూర్ణ చత్వరం |
పభూతరత్నం బహుపణ్యసంచయం |
దదర్శ రామో విమలం మహాపథం |౨-౧౬-౪౭|
ఇతి శ్రీమద్రామయణే షోడశ సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే షోడశః సర్గః |౨-౧౬|