అయోధ్యాకాండము - సర్గము 106

వాల్మీకి రామాయణము
రామాయణ కాండములు
1. బాలకాండము
2. అయోధ్యాకాండము
3. అరణ్యకాండము
4. కిష్కింధకాండము
5. సుందరకాండము
6. యుద్ధకాండము
7. ఉత్తరకాండము

ఏవం ఉక్త్వా తు విరతే రామే వచనం అర్థవత్ |

తతొ మందాకినీతీరె రామం ప్రకృ్ఇతివత్సలం || 2-106-1

ఉవాచ భరతహ్ చిత్రం ధార్మికొ ధార్మికం వచహ్ |

కొ హి స్యాద్ ఈదృ్ఇషొ లొకె యాదృ్ఇషహ్ త్వం అరిం దమ || 2-106-2

న త్వాం ప్రవ్యథయెద్ దుహ్ఖం ప్రీతిర్ వా న ప్రహర్షయెత్ |

సమ్మతహ్ చ అసి వృ్ఇద్ధానాం తామ్హ్ చ పృ్ఇగ్చ్ఛసి సమ్షయాన్ || 2-106-3

యథా మృ్ఇతహ్ తథా జీవన్ యథా అసతి తథా సతి |

యస్య ఎష బుధ్ది లాభహ్ స్యాత్ పరితప్యెత కెన సహ్ || 2-106-4

పరావరజ్ఝ్ణొ యష్చ స్యాత్ యథా త్వం మనుజాధిప |

స ఎవం వ్యసనం ప్రాప్య న విషీదితుం అర్హతి || 2-106-5

అమర ఉపమ సత్త్వహ్ త్వం మహాత్మా సత్య సంగరహ్ |

సర్వజ్ఞహ్ సర్వ దర్షీ చ బుద్ధిమామ్హ్ చ అసి రాఘవ || 2-106-6

న త్వాం ఎవం గుణైర్ యుక్తం ప్రభవ అభవ కొవిదం |

అవిషహ్యతమం దుహ్ఖం ఆసాదయితుం అర్హతి || 2-106-7

ప్రొషితె మయి యత్ పాపం మాత్రా మత్ కారణాత్ కృ్ఇతం |

క్షుద్రయా తద్ అనిష్టం మె ప్రసీదతు భవాన్ మమ || 2-106-8

ధర్మ బంధెన బద్ధొ అస్మి తెన ఇమాం న ఇహ మాతరం |

హన్మి తీవ్రెణ దణ్డెన దణ్డ అర్హాం పాప కారిణీం || 2-106-9

కథం దషరథాజ్ జాతహ్ షుద్ధ అభిజన కర్మణహ్ |

జానన్ ధర్మం అధర్మిష్ఠం కుర్యాం కర్మ జుగుప్సితం || 2-106-10

గురుహ్ క్రియావాన్ వృ్ఇద్ధహ్ చ రాజా ప్రెతహ్ పితా ఇతి చ |

తాతం న పరిగర్హెయం దైవతం చ ఇతి సంసది || 2-106-11

కొ హి ధర్మ అర్థయొర్ హీనం ఈదృ్ఇషం కర్మ కిల్బిషం |

స్త్రియాహ్ ప్రియ చికీర్షుహ్ సన్ కుర్యాద్ ధర్మజ్ఞ ధర్మవిత్ || 2-106-12

అంత కాలె హి భూతాని ముహ్యంతి ఇతి పురా ష్రుతిహ్ |

రాజ్ఞా ఎవం కుర్వతా లొకె ప్రత్యక్షా సా ష్రుతిహ్ కృ్ఇతా || 2-106-13

సాధు అర్థం అభిసంధాయ క్రొధాన్ మొహాచ్ చ సాహసాత్ |

తాతస్య యద్ అతిక్రాంతం ప్రత్యాహరతు తద్ భవాన్ || 2-106-14

పితుర్ హి సమతిక్రాంతం పుత్రొ యహ్ సాధు మన్యతె |

తద్ అపత్యం మతం లొకె విపరీతం అతొ అన్యథా || 2-106-15

తద్ అపత్యం భవాన్ అస్తు మా భవాన్ దుష్కృ్ఇతం పితుహ్ |

అభిపత్ తత్ కృ్ఇతం కర్మ లొకె ధీర విగర్హితం || 2-106-16

కైకెయీం మాం చ తాతం చ సుహృ్ఇదొ బాంధవామ్హ్ చ నహ్ |

పౌర జానపదాన్ సర్వామ్హ్ త్రాతు సర్వం ఇదం భవాన్ || 2-106-17

క్వ చ అరణ్యం క్వ చ క్షాత్రం క్వ జటాహ్ క్వ చ పాలనం |

ఈదృ్ఇషం వ్యాహతం కర్మ న భవాన్ కర్తుం అర్హతి || 2-106-18

ఎశ హి ప్రథమొ ధర్మహ్ క్శత్రియస్యాభిశెచనం |

యెన షక్యం మహాప్రాజ్ఝ్ణ్ ప్రజానాం పరిపాలనం 2-106-19

కష్చ ప్రత్యక్శముత్సృ్ఇజ్య సంషయస్థమలక్శణం |

ఆయతిస్థం చరెద్ధర్మం క్శత్రబంధురనిష్చితం 2-106-20

అథ క్లెషజం ఎవ త్వం ధర్మం చరితుం ఇగ్చ్ఛసి |

ధర్మెణ చతురొ వర్ణాన్ పాలయన్ క్లెషం ఆప్నుహి || 2-106-21

చతుర్ణాం ఆష్రమాణాం హి గార్హస్థ్యం ష్రెష్ఠం ఆష్రమం |

పాహుర్ ధర్మజ్ఞ ధర్మజ్ఞాహ్ తం కథం త్యక్తుం అర్హసి || 2-106-22

ష్రుతెన బాలహ్ స్థానెన జన్మనా భవతొ హ్య్ అహం |

స కథం పాలయిష్యామి భూమిం భవతి తిష్ఠతి || 2-106-23

హీన బుద్ధి గుణొ బాలొ హీనహ్ స్థానెన చ అప్య్ అహం |

భవతా చ వినా భూతొ న వర్తయితుం ఉత్సహె || 2-106-24

ఇదం నిఖిలం అవ్యగ్రం పిత్ర్యం రాజ్యం అకణ్టకం |

అనుషాధి స్వధర్మెణ ధర్మజ్ఞ సహ బాంధవైహ్ || 2-106-25

ఇహ ఎవ త్వా అభిషించంతు ధర్మజ్ఞ సహ బాంధవైహ్ |

ఋ్ఇత్విజహ్ సవసిష్ఠాహ్ చ మంత్రవన్ మంత్ర కొవిదాహ్ || 2-106-26

అభిషిక్తహ్ త్వం అస్మాభిర్ అయొధ్యాం పాలనె వ్రజ |

విజిత్య తరసా లొకాన్ మరుద్భిర్ ఇవ వాసవహ్ || 2-106-27

ఋ్ఇణాని త్రీణ్య్ అపాకుర్వన్ దుర్హృ్ఇదహ్ సాధు నిర్దహన్ |

సుహృ్ఇదహ్ తర్పయన్ కామైహ్ త్వం ఎవ అత్ర అనుషాధి మాం || 2-106-28

అద్య ఆర్య ముదితాహ్ సంతు సుహృ్ఇదహ్ తె అభిషెచనె |

అద్య భీతాహ్ పాలయంతాం దుర్హృ్ఇదహ్ తె దిషొ దష || 2-106-29

ఆక్రొషం మమ మాతుహ్ చ ప్రమృ్ఇజ్య పురుష ఋ్ఇషభ |

అద్య తత్ర భవంతం చ పితరం రక్ష కిల్బిషాత్ || 2-106-30

షిరసా త్వా అభియాచె అహం కురుష్వ కరుణాం మయి |

బాంధవెషు చ సర్వెషు భూతెషు ఇవ మహా ఈష్వరహ్ || 2-106-31

అథ వా పృ్ఇష్ఠతహ్ కృ్ఇత్వా వనం ఎవ భవాన్ ఇతహ్ |

గమిష్యతి గమిష్యామి భవతా సార్ధం అప్య్ అహం || 2-106-32

తథాపి రామొ భరతెన తామ్యత |

ప్రసాద్యమానహ్ షిరసా మహీ పతిహ్ |

న చైవ చక్రె గమనాయ సత్త్వవాన్ |

మతిం పితుహ్ తద్ వచనె ప్రతిష్ఠితహ్ || 2-106-33

తద్ అద్భుతం స్థైర్యం అవెక్ష్య రాఘవె |

సమం జనొ హర్షం అవాప దుహ్ఖితహ్ |

న యాత్య్ అయొధ్యాం ఇతి దుహ్ఖితొ అభవత్ |

స్థిర ప్రతిజ్ఞత్వం అవెక్ష్య హర్షితహ్ || 2-106-34

తం ఋ్ఇత్విజొ నైగమ యూథ వల్లభాహ్ |

తథా విసమ్జా అష్రు కలాహ్ చ మాతరహ్ |

తథా బ్రువాణం భరతం ప్రతుష్టువుహ్ |

ప్రణమ్య రామం చ యయాచిరె సహ || 2-106-35