అక్షి ఉపనిషత్

||అక్షి - ఉపనిషత్ ||

యత్సప్తభూమికావిద్యావేద్యానందకలేవరమ్ |
వికలేవరకైవల్యం రామచంద్రపదం భజే ||

ఓం సహ నావవతు సహ నౌ భునక్తు
సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజస్వినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై ||

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ||

హరిః ఓం ||

అథ హ సాంకృతిర్భగవానాదిత్యలోకం జగామ |
తమాదిత్యం నత్వా చాక్షుష్మతీవిద్యయా
తమస్తువత్ | ఓం నమో భగవతే శ్రీసూర్యా-
యాక్షితేజసే నమః | ఓం ఖేచరాయ నమః |
ఓం మహాసేనాయ నమః | ఓం తమసే నమః |
ఓం రజసే నమః | ఓం సత్త్వాయ నమః |
ఓం అసతో మా సద్గమయ | తమసో మా జ్యోతిర్గమయ |
మృత్యోర్మాऽమృతం గమయ | హంసో భగవా-
ఞ్ఛుచిరూపః ప్రతిరూపః | విశ్వరూపం ఘృణినం
జాతవేదసం హిరణ్మయం జ్యోతీరూపం తపన్తమ్ |
సహస్రరశ్మిః శతధా వర్తమానః పురుషః
ప్రజానాముదయత్యేష సూర్యః | ఓం నమో
భగవతే శ్రీసూర్యాయాదిత్యాయాక్షితేజసేऽహోవాహిని
వాహిని స్వాహేతి | ఏవం చాక్షుష్మతీవిద్యయా స్తుతః
శ్రీసూర్యనారాయణః సుప్రీతోऽబ్రవీచ్చాక్షుష్మతీ-
విద్యాం బ్రాహ్మణో యో నిత్యమధీతే న తస్యాక్షిరోగో
భవతి | న తస్య కులేऽన్ధో భవతి | అష్టౌ
బ్రాహ్మణాన్గ్రాహయిత్వాథ విద్యాసిద్ధిర్భవతి |
య ఏవం వేద స మహాన్భవతి ||



అథ హ సాంకృతిరాదిత్యం పప్రచ్ఛ భగవన్-
బ్రహ్మవిద్యాం మే బ్రూహీతి | తమాదిత్యో హోవాచ |
సాంకృతే శృణు వక్ష్యామి తత్త్వజ్ఞానం సుదుర్లభమ్ |
యేన విజ్ఞాతమాత్రేణ జీవన్ముక్తో భవిష్యసి ||1||

సర్వమేకమజం శాంతమంతం ధ్రువమవ్యయమ్ |
పశ్యన్భూతార్థచిద్రూపం శాన్త ఆస్వ యథాసుఖమ్ ||2||

అవేదనం విదుర్యోగం చిత్తక్షయమకృత్రిమమ్ |
యోగస్థః కురు కర్మాణి నీరసో వాథ మా కురు ||3||

విరాగముపయాత్యన్తర్వాసనాస్వనువాసరమ్ |
క్రియాసూదారరూపాసు క్రమతే మోదతేऽన్వహమ్ ||4||

గ్రామ్యాసు జడచేష్టాసు సతతం విచికిత్సతే |
నోదాహరతి మర్మాణి పుణ్యకర్మాణి సేవతే ||5||

అనన్యోద్వేగకారీణి మృదుకర్మాణి సేవతే |
పాపాద్బిభేతి సతతం న చ భోగమపేక్షతే ||6||

స్నేహప్రణయగర్భాణి పేశలాన్యుచితాని చ |
దేశకాలోపపన్నాని వచనాన్యభిభాషతే ||7||

మనసా కర్మణా వాచా సజ్జనానుపసేవతే |
యతః కుతశ్చిదానీయ నిత్యం శాస్త్రాణ్యవేక్షతే ||8||

తదాసౌ ప్రథమామేకాం ప్రాప్తో భవతి భూమికామ్ |
ఏవం విచారవాన్యః స్యాత్సంసారోత్తరణం ప్రతి ||9||

స భూమికావానిత్యుక్తః శేషస్త్వార్య ఇతి స్మృతః |
విచారనామ్నీమితరామాగతో యోగభూమికామ్ ||10||
శ్రుతిస్మృతిసదాచారధారణాధ్యానకర్మణః |
ముఖ్యయా వ్యాఖ్యయాఖ్యాతాఞ్ఛ్రయతి శ్రేష్ఠపణ్డితాన్ ||11||
పదార్థప్రవిభాగజ్ఞః కార్యాకార్యవినిర్ణయమ్ |
జానాత్యధిగతశ్చాన్యో గృహం గృహపతిర్యథా ||12||

మదాభిమానమాత్సర్యలోభమోహాతిశాయితామ్ |
బహిరప్యాస్థితామీషత్యజత్యహిరివ త్వచమ్ ||13||

ఇత్థంభూతమతిః శాస్త్రగురుసజ్జనసేవయా |
సరహస్యమశేషేణ యథావదధిగచ్ఛతి ||14||

అసంసర్గాభిధామన్యాం తృతీయాం యోగభూమికామ్ |
తతః పతత్యసౌ కాన్తః పుష్పశయ్యామివామలామ్ ||15||

యథావచ్ఛాస్త్రవాక్యార్థే మతిమాధాయ నిశ్చలామ్ |
తాపసాశ్రమవిశ్రాన్తైరధ్యాత్మకథనక్రమైః |
శిలాశయ్యాసనాసీనో జరయత్యాయురాతతమ్ ||16||

వనావనివిహారేణ చిత్తోపశమశోభినా |
అసఙ్గసుఖసౌఖ్యేన కాలం నయతి నీతిమాన్ ||17||

అభ్యాసాత్సాధుశాస్త్రాణాం కరణాత్పుణ్యకర్మణామ్ |
జన్తోర్యథావదేవేయం వస్తుదృష్టిః ప్రసీదతి ||18||

తృతీయాం భూమికాం ప్రాప్య బుద్ధోऽనుభవతి స్వయమ్ ||19||

ద్విప్రకారసంసర్గం తస్య భేదమిమం శ్రుణు |
ద్వివిధోऽయమసంసర్గః సామాన్యః శ్రేష్ఠ ఏవ చ ||20||

నాహం కర్తా న భోక్తా చ న బాధ్యో న చ బాధకః |
ఇత్యసంజనమర్థేషు సామాన్యాసఙ్గనామకమ్ ||21||

ప్రాక్కర్మనిర్మితం సర్వమీశ్వరాధీనమేవ వా |
సుఖం వా యది వా దుఃఖం కైవాత్ర తవ కర్తృతా ||22||

భోగాభోగా మహారోగాః సంపదః పరమాపదః |
వియోగాయైవ సంయోగా ఆధయో వ్యాధయో ధియామ్ ||23||

కాలశ్చ కలనోద్యుక్తః సర్వభావాననారతమ్ |
అనాస్థయేతి భావానాం యదభావనమాన్తరమ్ |
వాక్యార్థలబ్ధమనసః సమాన్యోऽసావసఙ్గమః ||24||

అనేన క్రమయోగేన సంయోగేన మహాత్మనామ్ |
నాహం కర్తేశ్వరః కర్తా కర్మ వా ప్రాక్తనం మమ ||25||

కృత్వా దూరతరే నూనమితి శబ్దార్థభావనమ్ |
యన్మౌనమాసనం శాన్తం తచ్ఛ్రేష్ఠాసఙ్గ ఉచ్యతే ||26||

సన్తోషామోదమధురా ప్రథమోదేతి భూమికా |
భూమిప్రోదితమాత్రోऽన్తరమృతాఙ్కురికేవ సా ||27||

ఏషా హి పరిమృష్టాన్తః సంన్యాసా ప్రసవైకభూః |
ద్వితీయాం చ తృతీయాం చ భూమికాం ప్రాప్నుయాత్తతః ||28||

శ్రేష్ఠా సర్వగతా హ్యేషా తృతీయా భూమికాత్ర హి |
భవతి ప్రోజ్ఝితాశేషసంకల్పకలనః పుమాన్ ||29||

భూమికాత్రితయాభ్యాసాదజ్ఞానే క్షయమాగతే |
సమం సర్వత్ర పశ్యన్తి చతుర్థీం భూమికాం గతాః ||30||

అద్వైతే స్థైర్యమాయాతే ద్వైతే చ ప్రశమం గతే |
పశ్యన్తి స్వప్నవల్లోకం చతుర్థీం భూమికాం గతాః ||31||

భూమికాత్రితయం జాగ్రచ్చతుర్థీ స్వప్న ఉచ్యతే ||32||

చిత్తం తు శరదభ్రాంశవిలయం ప్రవిలీయతే |
సత్త్వావశేష ఏవాస్తే పఞ్చమీం భూమికాం గతః ||33||

జగద్వికల్పో నోదేతి చిత్తస్యాత్ర విలాపనాత్ |
పఞ్చమీం భూమికామేత్య సుషుప్తపదనామికామ్ |
శాన్తాశేషవిశేషాంశస్తిష్ఠత్యద్వైతమాత్రకః ||34||

గలితద్వైతనిర్భాసో ముదితోऽతఃప్రబోధవాన్ |
సుషుప్తమన ఏవాస్తే పఞ్చమీం భూమికాం గతః ||35||

అన్తర్ముఖతయాతిష్ఠన్బహిర్వృత్తిపరోऽపి సన్ |
పరిశ్రాన్తతయా నిత్యం నిద్రాలురివ లక్ష్యతే ||36||

కుర్వన్నభ్యాసమేతస్యాం భూమికాయాం వివాసనః |
షష్ఠీం తుర్యాభిధామన్యాం క్రమాత్పతతి భూమికామ్ ||37||


యత్ర నాసన్నసద్రూపో నాహం నాప్యహంకృతిః |
కేవలం క్షీణమననమాస్తేऽద్వైతేऽతినిర్భయః ||38||

నిర్గ్రన్థిః శాన్తసన్దేహో జీవన్ముక్తో విభావనః |
అనిర్వాణోऽపి నిర్వాణశ్చిత్రదీప ఇవ స్థితః ||39||

షష్ఠ్యాం భూమావసౌ స్థిత్వా సప్తమీం భూమిమాప్నుయాత్ ||40||

విదేహముక్తతాత్రోక్తా సప్తమీ యోగభూమికా |
అగమ్యా వచసాం శాన్తా సా సీమా సర్వభూమిషు ||41||

లోకానువర్తనం త్యక్త్వా త్యక్త్వా దేహానువర్తనమ్ |
శాస్త్రానువర్తనం త్యక్త్వా స్వాధ్యాసాపనయం కురు ||42||

ఓఙ్కారమాత్రమఖిలం విశ్వప్రాజ్ఞాదిలక్షణమ్ |
వాచ్యవాచ్యకతాభేదాభేదేనానుపలబ్ధితః ||43||

అకారమాత్రం విశ్వః స్యాదుకారతైజసః స్మృతః |
ప్రాజ్ఞో మకార ఇత్యేవం పరిపశ్యేత్క్రమేణ తు ||44||

సమాధికాలాత్ప్రాగేవ విచిన్త్యాతిప్రయత్నతః |
స్థులసూక్ష్మక్రమాత్సర్వం చిదాత్మని విలాపయేత్ ||45||

చిదాత్మానం నిత్యశుద్ధబుద్ధముక్తసదద్వయః |
పరమానన్దసన్దేహో వాసుదేవోऽహఓమితి ||46||

ఆదిమధ్యావసానేషు దుఃఖం సర్వమిదం యతః |
తస్మాత్సర్వం పరిత్యజ్య తత్త్వనిష్ఠో భవానఘ ||47||

అవిద్యాతిమిరాతీతం సర్వాభాసవివర్జితమ్ |
ఆనన్దమమలం శుద్ధం మనోవాచామగోచరమ్ ||48||

ప్రజ్ఞానఘనమానన్దం బ్రహ్మాస్మీతి విభావయేత్ ||49||

ఇత్యుపనిషత్ ||


ఓం సహ నావవతు | సహ నౌ భునక్తు | సహ వీర్యం కరవావహై |
తేజస్వినావధీతమస్తు మా విద్విషావహై ||

ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః ||

హరిః ఓం తత్సత్ ||

ఇతి అక్షి ఉపనిషత్ ||