అయోధ్యాకాండము - సర్గము 24
శ్రీమద్వాల్మీకియరామాయణే అయోధ్యాకాండే చతుర్వింశః సర్గః |౨-౨౪|
| వాల్మీకి రామాయణము | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
తం సమీక్ష్య తు అవహితం పితుర్ నిర్దేశ పాలనే |
కౌసల్యా బాష్ప సమ్రుద్ధా వచో ధర్మిష్ఠం అబ్రవీత్ |౨-౨౪-౧|
అదృష్ట దుహ్ఖో ధర్మాత్మా సర్వ భూత ప్రియం వదః |
మయి జాతః దశరథాత్ కథం ఉంచేన వర్తయేత్ |౨-౨౪-౨|
యస్య భృత్యాః చ దాసాః చ మృష్టాని అన్నాని భుంజతే |
కథం స భోక్ష్యతే నాథో వనే మూల ఫలాని అయం |౨-౨౪-౩|
క ఏతత్ శ్రద్దధేత్ శ్రుత్వా కస్య వా న భవేద్ భయం |
గుణవాన్ దయితః రాజ్ఞో రాఘవో యద్ వివాస్యతే |౨-౨౪-౪|
నూనం తు బలవాన్ లోకే కృతాంతః సర్వమాదిశన్ |
లోకే రామాభిరామస్త్వం వనం యత్ర గమిష్యసి |౨-౨౪-౫|
అయం తు మామాత్మభవస్తవాదర్శనమారుతః |
విలాపదుఃఖసమిధో రుదితాశ్రుహుతాహుతిః |౨-౨౪-౬|
చింతాబాష్పమహాధూస్తవాగమనచింతజః |
కర్శయిత్వా భృశం పుత్ర నిశ్వాసాయాససంభవః |౨-౨౪-౭|
త్వయా విహీనాం ఇహ మాం శోక అగ్నిర్ అతులో మహాన్ |
ప్రధక్ష్యతి యథా కక్షం చిత్ర భానుర్ హిమ అత్యయే |౨-౨౪-౮|
కథం హి ధేనుః స్వం వత్సం గచ్చంతం న అనుగచ్చతి |
అహం త్వా అనుగమిష్యామి యత్ర పుత్ర గమిష్యసి |౨-౨౪-౯|
తథా నిగదితం మాత్రా తత్ వాక్యం పురుష ఋషభః |
శ్రుత్వా రామః అబ్రవీద్ వాక్యం మాతరం భృశ దుహ్ఖితాం |
కైకేయ్యా వంచితః రాజా మయి చ అరణ్యం ఆశ్రితే |
భవత్యా చ పరిత్యక్తః న నూనం వర్తయిష్యతి |౨-౨౪-౧౦|
భర్తుః కిల పరిత్యాగో నృశంసః కేవలం స్త్రియాః |
స భవత్యా న కర్తవ్యో మనసా అపి విగర్హితః |౨-౨౪-౧౧|
యావజ్ జీవతి కాకుత్స్థః పితా మే జగతీ పతిః |
శుశ్రూషా క్రియతాం తావత్ స హి ధర్మః సనాతనః |౨-౨౪-౧౨|
ఏవం ఉక్తా తు రామేణ కౌసల్యా శుభ దర్శనా |
తథా ఇతి ఉవాచ సుప్రీతా రామం అక్లిష్ట కారిణం |౨-౨౪-౧౩|
ఏవం ఉక్తః తు వచనం రామః ధర్మభ్ఋతాం వరః |
భూయః తాం అబ్రవీద్ వాక్యం మాతరం భృశ దుహ్ఖితాం |౨-౨౪-౧౪|
మయా చైవ భవత్యా చ కర్తవ్యం వచనం పితుః |
రాజా భర్తా గురుః శ్రేష్ఠః సర్వేషాం ఈశ్వరః ప్రభుః |౨-౨౪-౧౫|
ఇమాని తు మహా అరణ్యే విహ్ఋత్య నవ పంచ చ |
వర్షాణి పరమ ప్రీతః స్థాస్యామి వచనే తవ |౨-౨౪-౧౬|
ఏవం ఉక్తా ప్రియం పుత్రం బాష్ప పూర్ణ ఆననా తదా |
ఉవాచ పరమ ఆర్తా తు కౌసల్యా పుత్ర వత్సలా |౨-౨౪-౧౭|
ఆసాం రామ సపత్నీనాం వస్తుం మధ్యే న మే క్షమం |
నయ మాం అపి కాకుత్స్థ వనం వన్యం ంఋగీం యథా |౨-౨౪-౧౮|
యది తే గమనే బుద్ధిః కృతా పితుర్ అపేక్షయా |
తాం తథా రుదతీం రామః రుదన్ వచనం అబ్రవీత్ |౨-౨౪-౧౯|
జీవంత్యా హి స్త్రియా భర్తా దైవతం ప్రభుర్ ఏవ చ |
భవత్యా మమ చైవ అద్య రాజా ప్రభవతి ప్రభుః |
భరతః చ అపి ధర్మాత్మా సర్వ భూత ప్రియం వదః |౨-౨౪-౨౦|
భవతీం అనువర్తేత స హి ధర్మ రతః సదా |
యథా మయి తు నిష్క్రాంతే పుత్ర శోకేన పార్థివః |౨-౨౪-౨౧|
యథా మయి తు నిష్క్రాంతే పుత్రశోకేన పార్థివః |౨-౨౪-౨౨|
శ్రమం న అవాప్నుయాత్ కించిత్ అప్రమత్తా తథా కురు |
దారుణశ్చాప్యయం శోకో యథైనం న వినాశయేత్ |౨-౨౪-౨౩|
రాజ్ఞో వృద్ధస్య సతతం హితం చర సమాహితా |
వ్రత ఉపవాస నిరతా యా నారీ పరమ ఉత్తమా |౨-౨౪-౨౪|
భర్తారం న అనువర్తేత సా చ పాప గతిర్ భవేత్ |
భర్తుః శుశ్రూషయా నారీ లభతే స్వర్గము త్తమం |౨-౨౪-౨౫|
అపి యా నిర్నమస్కారా నివృత్తా దేవపూజనాత్ |
శుశ్రూషం ఏవ కుర్వీత భర్తుః ప్రియ హితే రతా |౨-౨౪-౨౬|
ఏష ధర్మః పురా ద్ఋష్టః లోకే వేదే శ్రుతః సంఋతః |
అగ్నికార్యేషు చ సదా సుమనోభిశ్చ దేవతాః |౨-౨౪-౨౭|
పూజ్యాః తే మత్ క్ఋతే దేవి బ్రాహ్మణాః చైవ సువ్రతాః |
ఏవం కాలం ప్రతీక్షస్వ మమ ఆగమన కాంక్షిణీ |౨-౨౪-౨౮|
ప్రాప్స్యసే పరమం కామం మయి ప్రత్యాగతే సతి |
ప్రాప్స్యసే పరమం కామం మయి ప్రత్యాగతే సతి |౨-౨౪-౨౯|
యది ధర్మభ్ఋతాం శ్రేష్ఠో ధారయిష్యతి జీవితం |
ఏవం ఉక్తా తు రామేణ బాష్ప పర్యాకుల ఈక్షణా |౨-౨౪-౩౦|
కౌసల్యా పుత్ర శోక ఆర్తా రామం వచనం అబ్రవీత్ |
గమనే సుకృతాం బుద్ధిం న తే శక్నోమి పుత్రక |౨-౨౪-౩౧|
వినివర్తయితుం వీర నూనం కాలో దురత్యయః |
గచ్చ పుత్ర త్వం ఏక అగ్రః భద్రం తే అస్తు సదా విభో |౨-౨౪-౩౨|
పునస్త్వయి నివృత్తే తు భవిష్యామి గతక్లమా |
ప్రత్యాగతే మహాభాగే కృతార్థే చరితవ్రతే |౨-౨౪-౩౩|
పితురానృణ్యతాం ప్రాప్తేత్వయి లప్స్యే పరం సుఖం |
కృతాంతస్య గతిః పుత్ర దుర్విభావ్యా సదా భువి |౨-౨౪-౩౪|
యస్త్వా సంచోదయతి మే వచ ఆచ్చిద్య రాఘవ |
గచ్ఛేదానీం మహాబాహో క్షేమేణ పునరాగతః |౨-౨౪-౩౫|
నందయిష్యసి మాం పుత్రః సామ్నా వాక్యేన చారుణా |
అపీదానీం స కాలః స్స్యాద్వనాత్ప్రత్యాగతం పునః |౨-౨౪-౩౬|
యత్త్వాం పుత్రకః పశ్యేయం జటావల్కధారిణం |
తథా హి రామం వన వాస నిశ్చితం |
దదర్శ దేవీ పరమేణ చేతసా |
ఉవాచ రామం శుభ లక్షణం వచో|
బభూవ చ స్వస్త్యయన అభికాంక్షిణీ |౨-౨౪-౩౭|
ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుర్విశః సర్గః
ఇతి వాల్మీకి రామాయణే ఆది కావ్యే అయోధ్యాకాండే చతుర్వింశః సర్గః |౨-౨౪|